रिअल इस्टेट संक्रमित अवस्थेत? घरांच्या विक्रीत १४% घसरण तर विक्री मूल्यांकनात ६% वाढ

अनारॉक अहवालाने दिलेल्या माहितीत स्पष्ट

मोहित सोमण: एका नव्या अहवालानुसार रिअल इस्टेट क्षेत्रात मोठी उलथापालथ होत आहे. घरांच्या विक्रीतील वाढीत घसरण झाली असली तरी घरांच्या विक्रीतील मूल्यांकनात वाढ झाली आहे. असा निष्कर्ष अनारॉक अहवालाने काढला आहे. त्यांच्या निष्कर्षातील माहितीनुसार घरांच्या विक्रीतील व्हॉल्यूममध्ये इयर ऑन इयर १४% घसरण झाली आहे. तर घरांच्या विक्रीतील मूल्यांकनात मात्र इयर ऑन इयर बेसिसवर ६% वाढ झाली आहे असे अहवालात स्पष्ट करण्यात आले आहे. मालमत्तेच्या वाढत्या किमती आयटी क्षेत्रातील नोकरकपात, भूराजकीय तणाव आणि इतर अनिश्चितता यामुळे २०२५ मध्ये भारतातील निवासी क्षेत्राच्या वाढीच्या गतीला खीळ बसली असे अहवालात स्पष्ट करण्यात आले आहे. विशेषतः मुंबई मेट्रोपोलिटन रिजन (MMR १२७८७५) येथील घरांच्या विक्रीत सर्वाधिक वाढ झाली असून त्यानंतर अहवालाच्या मते, पुणे (६५१३५) शहराचा दुसऱ्या क्रमांकानंतर चेन्नई शहराचा तिसरा क्रमांक घर विक्रीत नोंदवला आहे. इयर ऑन इयर बेसिसवर (YoY) घरांच्या विक्रीत आर्थिक वर्ष २०२४ मधील ४१२५२० तुलनेत आर्थिक वर्ष २०२५ मध्ये ४१९१७० पातळीवर घसरण नोंदवली गेली आहे. नवीन घरांच्या पुरवठ्यात सर्वाधिक घसरण अहवालानुसार मुंबई व हैद्राबाद यैथे झाली आहे.

विशेषतः मुंबई व बंगलोर येथील गृहनिर्माण प्रकल्पातील लाँचमध्ये सर्वाधिक वाढ झाल्याचे अहवालात स्पष्ट करण्यात आले आहे. एकूण पुरवठ्यातील ४८% वाढ या दोन क्षेत्रातच असल्याचे अहवालाने आपल्या निरिक्षणात स्पष्ट केले. तर नव्या गृहनिर्माण प्रकल्पातील पुरवठ्यात मुंबई, हैद्राबाद क्षेत्रात सर्वाधिक घसरण झाली. अहवालातील माहितीनुसार, एकूण ७ शहरातील घरांच्या विक्रीत इयर ऑन इयर बेसिसवर १४% घर्षण झाल्याने ही घसरण आर्थिक वर्ष २०२४ मधील ४५९६४५ तुलनेत आर्थिक वर्ष २०२५ मध्ये ३९५६२५ पातळीवर स्थिरावली. दरम्यान आकडेवारीनुसार, एकूण गृहप्रकल्पातील विक्रीतील मूल्यांकनात इयर ऑन इयर बेसिसवर ६% वाढ झाली असल्याचे अहवालात म्हटले गेले आहे.

एकूण प्रकल्प लाँचमध्ये ७ शहरात इयर ऑन इयर वार्षिक बेसिसवर २% वाढ झाली आहे. ४१२५२० पातळीवरून ही वाढ ४१९१७० पातळीवर झाली असे अहवालात नमूद करण्यात आले आहे. त्यामुळे एकूणच शहरातील गृहनिर्माण विक्रीतील मूल्यांकनात २०२४ मधील ५.६८ लाख कोटींवरून २०२५ मध्ये ६ लाख कोटीवर वाढ झाली आहे. अहवालातील निरीक्षणानुसार ७ शहरातील एकूण सरासरी निवासी किंमत ८% वाढली असल्याचेही अहवालात म्हटले आहे. त्यामध्ये म्हटल्याप्रमाणे, आर्थिक वर्ष २०२४ मधील चौथ्या तिमाहीतील अंदाजे ८९५० रूपये प्रति स्क्वेअर फूटवरुन तो दर २०२५ मधील चौथ्या तिमाहीत ९२६० रूपये प्रति स्क्वेअर फूटवर पोहोचला. सर्वाधिक वार्षिक किंमत वाढ अहवालानुसार, दिल्लीत नोंदवली गेली आहे. दिल्लीत २०२४ मधील चौथ्या तिमाहीत ७५५० रूपये स्क्वेअर फूटवरून आर्थिक वर्ष २०२५ मध्ये ही वाढ ९३०० रूपये प्रति स्क्वेअर फूटवर पोहोचली.

इयर ऑन इयर बेसिसवर २०२५ च्या अखेरपर्यंत मुख्य ७ शहरांमधील न विकल्या गेलेल्या घरांचा साठा ४% नी वाढला असून याचे मुख्य कारण म्हणजे वर्षाभरातील मागणीत झालेली घट आणि नवीन पुरवठ्यात झालेली वाढ आहे. अहवालातील माहितीनुसार, या शहरांमध्ये सध्या अंदाजे ५.७७ लाख युनिट्स प्राथमिक विक्री बाजारात उपलब्ध आहेत. विशेष म्हणजे, शहरात नवीन पुरवठ्यावर असलेल्या निर्बंधांमुळे, हैदराबादमध्ये २०२५ मध्ये न विकल्या गेलेल्या घरांच्या साठ्यात २% ची किरकोळ घट झाली आहे. आर्थिक वर्ष २०२४ च्या अखेरीस अंदाजे ९७७६५ युनिट्सवरून २०२५ च्या अखेरीस अंदाजे ९६१४० युनिट्सपर्यंत एमएमआरमध्येही न विकल्या गेलेल्या साठ्यात १% ची किरकोळ घट दिसून आली आहे. इतर सर्व शहरांमध्ये वर्षाभरात न विकल्या गेलेल्या घरांच्या साठ्यात वाढ झाली, ज्यात बंगळूरुमध्ये २३% ची लक्षणीय वाढ नोंदवली गेली असेही अहवालात म्हटले गेले.

अर्थसंकल्पीय श्रेणींमध्ये २०२५ मध्ये आलिशान घरांची मागणी आणि पुरवठा दोन्ही वाढले . नामांकित विकासकांकडून मोठी, उत्तम घरे घेण्याचा महामारीनंतरचा कल कायम आहे. तर ७ शहरांमध्ये २.५ कोटी रुपयांपेक्षा जास्त किमतीच्या घरांच्या नवीन पुरवठ्याचा वाटा २०२५ मध्ये लक्षणीय २१% होता, जो २०२४ मध्ये १८% होता. या संबंधित माहितीप्रमाणे, आर्थिक वर्ष २०२६ मध्येही हा कल कायम राहील अशी अपेक्षा करण्यास पुरेसे कारण असे अहवालाने म्हटले.

इयर ऑन इयर बेसिसवर ७ शहरांमधील न विकल्या गेलेल्या घरांचा साठा २०२५ च्या अखेरीस ४% ने वाढला आहे कारण वर्षातील मागणीत झालेली घट आणि नवीन पुरवठ्यात झालेली वाढ असे सांगितले जाते. या शहरांमध्ये सध्या अंदाजे ५.७७ लाख युनिट्स प्राथमिक विक्री बाजारात उपलब्ध आहेत. विशेष म्हणजे, शहरात नवीन पुरवठा मर्यादित असल्यामुळे, हैदराबादमध्ये २०२५ मध्ये न विकल्या गेलेल्या साठ्यात २% ची किरकोळ घट झाली. आर्थिक वर्ष २०२४ च्या अखेरीस अंदाजे ९७७६५ युनिट्सवरून २०२५ च्या अखेरीस अंदाजे ९६१४० युनिट्सपर्यंत घसरण झाली .

एमएमआरमध्येही न विकल्या गेलेल्या साठ्यात १% ची किरकोळ घट दिसून आली. इतर सर्व शहरांमध्ये वर्षाभरात न विकल्या गेलेल्या घरांच्या साठ्यात वाढ झाली, ज्यात बंगळूरुमध्ये २३% ची लक्षणीय वाढ नोंदवली गेली.

याविषयी भाष्य करताना,'२०२५ हे भू-राजकीय उलथापालथ, आयटी क्षेत्रातील नोकरकपात, शुल्क तणाव आणि इतर अनिश्चिततांसह व्यापक बदलांचे वर्ष ठरले आहे' असे ॲनारॉक ग्रुपचे अध्यक्ष अनुज पुरी म्हणतात. या वर्षाचा कल असा होता की, शीर्ष ७ शहरांमध्ये विक्रीचे प्रमाण सुमारे ४ लाख युनिट्सवर स्थिर राहिले, परंतु एकूण विक्री मूल्यात वाढ झाली. आमच्या आकडेवारीनुसार, नवीन पुरवठ्यापैकी २१% पेक्षा जास्त घरे २.५ कोटी रुपयांपेक्षा जास्त किमतीच्या गटात सुरू करण्यात आली विशेष म्हणजे, सरासरी निवासी किमती वाढीचा दर मागील वर्षांतील दुहेरी अंकांमधून २०२५ मध्ये एकेरी अंकांवर आला आहे' असे पुरी पुढे म्हणतात.'शीर्ष ७ शहरांमध्ये एकत्रितपणे किमती वार्षिक ८% ने वाढल्या आणि केवळ एनसीआरमध्ये २३% ची दुहेरी अंकी वाढ दिसून आली याचे मुख्य कारण म्हणजे अधिक महागड्या घरांचा नवीन पुरवठा जास्त होता. वर्षादरम्यान एनसीआरच्या एकूण ६१,७७५ युनिट्सच्या नवीन पुरवठ्यापैकी, ५५% पेक्षा जास्त घरांची किंमत २.५ कोटी रुपयांपेक्षा जास्त होती.२०२६ मधील या क्षेत्राची कामगिरी अनेक प्रमुख घटकांवर अवलंबून आहे, ज्यात सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे आरबीआयद्वारे व्याजदरात कपात आणि विकासकांकडून किमतींवर नियंत्रण. सध्याच्या अनुकूल आर्थिक परिस्थितीमध्ये, रेपो दरात आणखी कपात झाल्यामुळे गृहकर्जाचे व्याजदर कमी झाल्यास मागणीत लक्षणीय वाढ होऊ शकते' असेही ते पुढे म्हणाले.

प्रमुख शीर्ष ७ शहरांमध्ये, एमएमआर, पुणे, बंगळूर, हैदराबाद आणि एनसीआर यांचा मिळून २०२५ मध्ये एकूण विक्रीमध्ये ९०% वाटा होता. एमएमआरमध्ये सर्वाधिक विक्री झाली, २०२५ मध्ये अंदाजे १२७८७५ युनिट्सची विक्री झाली; जी २०२४ च्या तुलनेत १८% कमी होती,पुण्यात २०२५ मध्ये अंदाजे ६५१३५ युनिट्सची विक्री झाली जीआर्थिक वर्ष २०२४ च्या तुलनेत वार्षिक २०% घट आहे बंगळूरमध्येही गृहविक्रीत केवळ ५% ची किरकोळ वार्षिक घट दिसून आली तर आर्थिक वर्ष २०२५ मध्ये अंदाजे ६२२०५ युनिट्सची विक्री झाली. एनसीआरमध्ये २०२५ मध्ये अंदाजे ५७२२० युनिट्सची विक्री नोंदवली गेली, जी गेल्या एका वर्षाच्या तुलनेत ८% कमी होती.हैदराबादमध्ये २०२५ मध्ये अंदाजे ४४८८५ युनिट्सची विक्री झाली. आर्थिक वर्ष २०२४ च्या तुलनेत २३% ची लक्षणीय घट. कोलकातामध्ये २०२५ मध्ये अंदाजे १६१२५ युनिट्सची विक्री नोंदवली गेली जी मागील वर्षाच्या तुलनेत १२% घट झाली आहे.

माहितीनुसार, चेन्नई हे एकमेव शहर आहे जिथे २०२५ मध्ये विक्रीत १५% वाढ झाली. आर्थिक वर्ष २०२५ मध्ये अंदाजे २२१८० युनिट्सची विक्री झाली आहे. या ७ शहरांमध्ये, एमएमआरमध्ये २०२५ मध्ये सर्वाधिक (अंदाजे १२६१४०) नवीन युनिट्स लाँच करण्यात आली, तथापि आर्थिक वर्ष २०२४ च्या तुलनेत ६% घट झाली. नवीन पुरवठ्यापैकी ७२% पेक्षा जास्त पुरवठा १.५ कोटी रुपयांपेक्षा कमी बजेट सेगमेंटमध्ये होता.बंगळूरमध्ये २०२५ मध्ये अंदाजे ७४२६० युनिट्सची भर पडली, जी वार्षिक ५% वाढ आहे. नवीन पुरवठ्यापैकी अंदाजे ७९% पुरवठा ७५ लाख ते २.५ कोटी रुपयांच्या बजेट सेगमेंटमध्ये जोडला गेला. पुण्यात अंदाजे २०२५ मध्ये ६७९५५ युनिट्स, जे मागील वर्षाच्या तुलनेत १२% ची वार्षिक वाढ आहे. नवीन पुरवठ्यापैकी ८६% पेक्षा जास्त युनिट्स १.५ कोटी रुपयांपेक्षा कमी बजेटच्या विभागात होते.

एनसीआरमध्ये २०२५ मध्ये अंदाजे ६१७७५ नवीन युनिट्स सादर करण्यात आले - २०२४ च्या तुलनेत १४% वाढ झाली आहे. नवीन पुरवठ्यापैकी ५५% पेक्षा जास्त युनिट्स २.५ कोटी रुपयांपेक्षा जास्त किमतीच्या लक्झरी आणि अल्ट्रा-लक्झरी विभागात होते. तसेच हैदराबादमध्ये २०२५ मध्ये अंदाजे ४३२६० नवीन युनिट्सची भर पडली, जी २०२४ च्या तुलनेत २६% घट आहे. नवीन पुरवठ्यापैकी ६५% पेक्षा जास्त युनिट्स २.५ कोटी रुपयांपेक्षा कमी बजेटच्या विभागात होते. चेन्नईमध्ये २०२५ मध्ये अंदाजे २७१९० युनिट्सची भर पडली, जी मागील वर्षाच्या तुलनेत ३०% ची वार्षिक वाढ आहे. नवीन पुरवठ्यापैकी ७१% पेक्षा जास्त युनिट्स २.५ कोटी रुपयांपेक्षा कमी बजेटच्या विभागात होते. कोलकातामध्ये २०२५ मध्ये अंदाजे १८५९० युनिट्सची भर पडली, जी २०२४ च्या तुलनेत ३१% वाढ आहे. नवीन पुरवठ्यापैकी अंदाजे ८७% युनिट्स १.५ कोटी रुपयांपेक्षा कमी बजेटच्या विभागात होते.