नवी दिल्ली : भारताची राजधानी दिल्लीतील लाल किल्ल्याजवळ झालेल्या भीषण स्फोटाने केवळ देशातच नव्हे, तर संपूर्ण जगात तणाव निर्माण केला आहे. या स्फोटाचा निषेध करण्यासाठी आणि भारताला पाठिंबा देण्यासाठी जगातील अनेक शक्तिशाली देश पुढे सरसावले आहेत. या दहशतवादी कृत्याचा अमेरिका, चीन, रशिया, जपान, इस्रायल आणि कॅनडासह जगातील सर्व प्रमुख आणि शक्तिशाली देशांनी तीव्र निषेध केला आहे. या आंतरराष्ट्रीय प्रतिक्रियेवरून या हल्ल्याचे गांभीर्य स्पष्ट होते भारतीय सुरक्षा आणि गुप्तचर यंत्रणा या प्रकरणाची प्रत्येक कडी जोडून कटाच्या मुळापर्यंत पोहोचण्याचा प्रयत्न करत आहेत. आतापर्यंतच्या तपासामध्ये या हल्ल्यामध्ये पाकिस्तानस्थित जैश-ए-मोहम्मद (JeM) या दहशतवादी संघटनेचे नाव समोर येत आहे. भारतामध्ये 'स्लीपर सेल'च्या (Sleeper Cell) धर्तीवर काम करणाऱ्या जैश-ए-मोहम्मदच्या मॉड्यूल्सना पकडण्यासाठी गुप्तचर आणि सुरक्षा यंत्रणा एकत्रितपणे मोठ्या स्तरावर काम करत आहेत. सध्या तपास यंत्रणांनी या कटाशी संबंधित सर्व माहिती गोळा करण्यास सुरुवात केली असून, या संदर्भातील सर्व अपडेट्स जाणून घेऊया...

लाल किल्ला स्फोट : आज कॅबिनेट सुरक्षा समितीची बैठक!

१. गृहमंत्री शहांचे कठोर निर्देश

दिल्लीतील लाल किल्ल्याजवळ सोमवारी झालेल्या दहशतवादी स्फोटानंतर (Terrorist Blast) निर्माण झालेल्या गंभीर परिस्थितीचा आढावा घेण्यासाठी आज (बुधवार) सायंकाळी नवी दिल्ली येथे सुरक्षाविषयक मंत्रिमंडळ समितीची (Cabinet Committee on Security - CCS) बैठक होणार आहे. केंद्रीय गृहमंत्री अमित शहा यांनी मंगळवारी देशातील उच्च सुरक्षा यंत्रणांच्या अधिकाऱ्यांसोबत अनेक महत्त्वाच्या बैठका घेऊन परिस्थितीची माहिती घेतली होती. त्यांनी या स्फोटाच्या कटात सामील असलेल्या लोकांचा सखोल शोध घेण्याचे निर्देश दिले आहेत. गृहमंत्री शहा यांनी स्पष्ट शब्दांत चेतावणी दिली आहे की, "सर्व दोषींना तपास यंत्रणांच्या संपूर्ण ताकदीचा सामना करावा लागेल आणि त्यांना कठोर शिक्षा होईल." या बैठकीत सुरक्षा समिती पुढील कारवाईची दिशा निश्चित करण्याची शक्यता आहे.

२. लाल किल्ला स्फोटाचे धागेदोरे जैश-ए-मोहम्मदपर्यंत

दिल्लीतील लाल किल्ला स्फोटाच्या तपासात आता पाकिस्तानस्थित जैश-ए-मोहम्मद (JeM) या दहशतवादी मॉड्यूलचा संबंध असल्याचे स्पष्ट झाले आहे. या मॉड्यूलमध्ये उमर मोहम्मद आणि त्याचे साथीदार सामील असल्याचे अधिकाऱ्यांनी सांगितले आहे. तपास अधिकाऱ्यांनी अमोनियम नायट्रेट (Ammonium Nitrate) आणि इंधन तेल (Fuel Oil) जप्त केले आहे. हे साहित्य स्फोटात वापरल्या गेलेल्या विस्फोटकांशी मिळतेजुळते आहे. एनआयए (NIA), एनएसजी (NSG) आणि दिल्ली पोलीस या सुरक्षा एजन्सी जम्मू-काश्मीर पोलिसांच्या सहकार्याने संयुक्तपणे या प्रकरणाचा तपास करत आहेत. या तपासादरम्यान, एनडीटीव्हीला शीर्ष गुप्तचर सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, दिल्लीतील लाल किल्ल्याजवळ झालेला स्फोट हा अफरातफरीमुळे झाला होता. हा स्फोट आत्मघातकी हल्ला नव्हता, तर दहशतवादी पकडले जाण्याच्या भीतीने गडबड करत असताना आकस्मिकरित्या घडला होता, अशी पुष्टी तपासकर्त्यांनी केली आहे.

३. लाल किल्ला स्फोट आत्मघाती हल्ला नव्हे, 'आकस्मिक विस्फोट'

लाल किल्ला स्फोटाबाबत तपास यंत्रणांच्या सूत्रांनी एक महत्त्वपूर्ण खुलासा केला आहे. हा स्फोट आत्मघाती मिशन नसून, आकस्मिक विस्फोट (Accidental Explosion) होता. सूत्रांच्या माहितीनुसार, देशभरात आणि फरीदाबादमध्ये सुरक्षा एजन्सीजने दहशतवादी मॉड्यूल्सविरुद्ध जोरदार कारवाई सुरू केल्यामुळे, संशयिताला आपण पकडले जाऊ अशी भीती वाटत होती. याच भीतीमुळे तो विस्फोटक दुसऱ्या सुरक्षित ठिकाणी हलवण्याचा किंवा त्याची विल्हेवाट लावण्याचा प्रयत्न करत होता. याच गडबडीत ते विस्फोटक चुकून फाटले आणि स्फोट झाला. स्फोट झाला तेव्हा वाहन चालू होते आणि कारमध्ये ठेवलेले आईईडी (IED) देखील पूर्णपणे तयार झालेले नव्हते. लाल किल्ला स्फोटाच्या तपासाची साखळी शेवटी श्रीनगरमध्ये काही दहशतवादी पोस्टर्स मिळाल्यानंतर सुरू झालेल्या कारवाईशी जोडली जात आहे. या पोस्टरनंतर काश्मीर आणि फरीदाबादमध्ये अनेक दहशतवाद्यांना अटक करण्यात आली होती, ज्यामुळे संशयितांवर दबाव वाढला होता.

४. दहशतवादी मॉड्यूलचा पर्दाफाश; डॉक्टर, मौलवींसह अनेक आरोपी जेरबंद

लाल किल्ला स्फोटाच्या तपासात दहशतवादी नेटवर्कचा छडा लावताना, तपास यंत्रणांनी विविध ठिकाणांहून महत्त्वपूर्ण अटकसत्र पार पाडले आहे. २७ ऑक्टोबरपर्यंत २० ते २७ ऑक्टोबर या कालावधीत शोपियान येथून मौलवी इरफान अहमद वाघे आणि गांदरबलच्या वाकुरा येथून जमीर अहमद यांना अटक करण्यात आली. सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, ५ नोव्हेंबर रोजी सहारनपूर येथून डॉ. अदील यांना पकडण्यात आले. यानंतर ७ नोव्हेंबर रोजी अनंतनाग येथील एका रुग्णालयातून AK-५६ रायफल आणि मोठा दारूगोळा जप्त करण्यात आला. ८ नोव्हेंबर रोजी हरियाणातील फरीदाबाद येथील अल-फलाह मेडिकल कॉलेजमधून देखील मोठ्या प्रमाणात शस्त्रे आणि बारूद जप्त करण्यात आले. डॉ. अदीलच्या चौकशीदरम्यान मिळालेल्या माहितीनुसार या दहशतवादी मॉड्यूलमध्ये सामील असलेल्या अन्य लोकांबद्दल माहिती मिळाली. त्यानंतर, याच अल-फलाह मेडिकल कॉलेजमधून डॉ. मुजम्मिल यालाही ताब्यात घेण्यात आले. या अटकांमुळे उच्चशिक्षित आणि प्रतिष्ठित वर्गातून दहशतवादाचे जाळे कसे पसरत आहे, हे स्पष्ट झाले आहे.

५. 'सफेदपोश' मॉड्यूल उघड; ३ डॉक्टरांसह ८ जणांना अटक

तपास यंत्रणांच्या सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, ९ आणि १० नोव्हेंबर रोजी 'सफेदपोश दहशतवादी मॉड्यूल'चा भंडाफोड करण्यात आला आहे. या कारवाईत तीन डॉक्टरांसह एकूण आठ लोकांना अटक करण्यात आली असून, त्यांच्याकडून तब्बल २,९०० किलोग्राम बॉम्ब बनवण्याचे साहित्य जप्त करण्यात आले आहे.
लाल किल्ला स्फोटात ज्या i२० कारमध्ये स्फोट झाला, ती कार डॉ. उमर नबी हा चालवत होता. उमर नबी देखील अल-फलाह मेडिकल कॉलेजशी जोडलेला होता. तपास यंत्रणांना शंका आहे की, त्याचे साथीदार डॉक्टर पकडले गेल्यामुळे त्यालाही आपण अटक होऊ, अशी भीती वाटत होती. याच भीतीतून त्याने कथितरित्या हा स्फोट करण्याचा प्रयत्न केला. उमर नबी हा स्फोटात मारेलेल्या लोकांपैकी एक असू शकतो, असा अंदाज तपास यंत्रणांनी व्यक्त केला आहे. या संशयाच्या पार्श्वभूमीवर, स्फोटाच्या एक दिवसानंतर जम्मू-काश्मीर पोलिसांनी उमर नबीच्या आईचा डीएनए नमुना घेतला आहे. स्फोटात मिळालेले मानवी अवशेष उमरचेच आहेत की नाही, याची वैज्ञानिक पद्धतीने पुष्टी करणे हा त्यामागील उद्देश आहे.

६. अंगोला दौऱ्यावरून राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांनी गृहमंत्र्यांकडून घेतली स्फोटाची माहिती

देशाची राजधानी दिल्लीतील लाल किल्ल्याजवळ झालेल्या स्फोटाच्या घटनेची गंभीर दखल राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांनी घेतली आहे. सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, राष्ट्रपतींनी मंगळवारी अंगोलाच्या दौऱ्यावर असताना केंद्रीय गृहमंत्री अमित शहा यांच्याशी फोनवरून संवाद साधला. यावेळी राष्ट्रपती मुर्मू यांनी गृहमंत्री शहा यांच्याकडून लाल किल्ल्याजवळ झालेल्या स्फोटाबाबतची सविस्तर माहिती जाणून घेतली. राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू या सध्या ८ ते १३ नोव्हेंबर या कालावधीत अंगोला आणि बोत्सवानाच्या राजकीय दौऱ्यावर आहेत. देशापासून दूर असूनही त्यांनी या राष्ट्रीय सुरक्षाविषयक घटनेची तातडीने दखल घेतल्याचे यावरून स्पष्ट होते.

७. दिल्ली स्फोटानंतर BCAS सक्रिय; देशभरातील विमानतळांवर सुरक्षा व्यवस्थेत वाढ

दिल्लीतील भीषण स्फोटानंतर BCAS (ब्युरो ऑफ सिव्हिल एव्हिएशन सिक्युरिटी) या विमान वाहतूक सुरक्षा संस्थेने देशभरातील विमानतळांसाठी (Airports) तातडीचे दिशा-निर्देश जारी केले आहेत. देशातील सर्व हवाई अड्डे (Airports) आणि त्यांच्या आजूबाजूच्या परिसराची सुरक्षा वाढवली जाईल. विमानतळांवरील सर्व सीसीटीव्ही कॅमेरे (CCTV Cameras) योग्य प्रकारे कार्यरत आहेत की नाहीत, याची खात्री केली जाईल. उड्डाण साधनांवर नियंत्रण: ड्रोन, पॅराग्लायडर, मायक्रोलाइट इत्यादींसारख्या हलक्या उड्डाण साधनांवर आता सख्त पाळत ठेवली जाईल आणि त्यावर नियंत्रण ठेवले जाईल. या उपाययोजनांमुळे देशातील हवाई वाहतूक सुरक्षित ठेवण्यासाठी कठोर पाऊले उचलली गेली आहेत.

८. विमानाजवळ अतिरिक्त सुरक्षा, '१००% सेकेंडरी चेकिंग' अनिवार्य

दिल्लीतील स्फोटानंतर BCAS (ब्युरो ऑफ सिव्हिल एव्हिएशन सिक्युरिटी) ने देशभरातील विमानतळांसाठी सुरक्षेचे अत्यंत कडक नियम लागू केले आहेत.
विमानांच्या जवळ अतिरिक्त सुरक्षा गार्ड्स तैनात केले जातील. प्रवाशी (Passengers) आणि कार्गो (Cargo) यांच्या माहितीची कठोर तपासणी केली जाईल.
विमान आणि त्याची कॅटरिंग सर्विस (Catering Service) पूर्णपणे तपासली जाईल. सर्व उड्डाणांवर १००% सेकेंडरी लैडर पॉईंट चेकिंग (Secondary Ladder Point Checking) अनिवार्य करण्यात आली आहे. दिल्ली-एनसीआर (Delhi-NCR) क्षेत्रातील हवाई अड्डे (Airports) आणि हेलिपॅडवरून उड्डाण करणाऱ्या सर्व एअरक्राफ्ट आणि ड्रोनची निगरानी वाढवली जाईल. गैर-निर्धारित उड्डाणे (Non-scheduled Flights) आणि एअर ॲम्ब्युलन्सची देखील सख्त तपासणी केली जाईल. एअरपोर्टच्या सुरक्षेमध्ये राज्य पोलीस आणि विशेष दल मदत करतील.

९. दिल्ली सरकारकडून पीडित कुटुंबांना १० लाख रुपयांची मदत जाहीर

दिल्लीतील लाल किल्ल्याजवळ झालेल्या स्फोटात पीडित झालेल्या कुटुंबांना आणि जखमींना दिल्ली सरकारने आर्थिक मदतीची घोषणा केली आहे.
स्फोटात मृत्युमुखी पडलेल्या व्यक्तींच्या कुटुंबीयांना १० लाख रुपये दिले जातील. स्फोटात कायमस्वरूपी अक्षम (Disabled) झालेल्या लोकांना ५ लाख रुपये दिले जातील. स्फोटात गंभीर जखमी झालेल्या लोकांना २ लाख रुपये मदत म्हणून देण्यात येतील. या आर्थिक मदतीमुळे पीडित कुटुंबांना आणि जखमींना काही प्रमाणात आधार मिळेल.

१०. षड्यंत्र रचणाऱ्यांना सोडणार नाही... पीएम मोदींची ग्वाही

भूतानच्या दौऱ्यावर गेलेल्या पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी दिल्लीत झालेल्या भयावह कार स्फोटाबद्दल (Car Blast) तीव्र दुःख व्यक्त केले आहे. त्यांनी या घटनेच्या तपासाबाबत उच्चस्तरीय आढावा घेतला. पंतप्रधान मोदी म्हणाले, "मी काल रात्रभर या घटनेच्या तपासात गुंतलेल्या सर्व एजन्सीजसोबत आणि सर्व महत्त्वाच्या लोकांशी संपर्कात होतो. विचारविनिमय सुरू होता, माहितीचे धागेदोरे जोडले जात होते." पंतप्रधानांनी तपास यंत्रणांवर विश्वास व्यक्त करत कठोर कारवाईचे स्पष्ट संकेत दिले, "आमच्या एजन्सीज या कटाच्या तळापर्यंत जातील. यामागील षड्यंत्र रचणाऱ्यांना कोणत्याही परिस्थितीत सोडले जाणार नाही."
यानंतर त्यांनी इंग्रजीमध्ये स्पष्टपणे सांगितले, "ALL THOSE RESPONSIBLE WILL BE BROUGHT TO JUSTICE" (सर्व जबाबदार लोकांना न्यायाच्या कटघऱ्यात आणले जाईल.)