मोहित सोमण: एएसके प्रायव्हेट लिमिटेड (Ask Private Limited) व हुरून इंडिया (Hurun India Limited) ने आपला पाचवा Ask Private Wealth Hurun India Unicorn and Future Unicorn 2025 अहवाल सादर केला आहे. त्यामध्ये एक नवे निरीक्षण म्हणजे यावर्षी पहिल्या तीन युनिकॉर्न क्रमवारीत पहिल्या क्रमांकावर झेरोडा (Zerodha), दुसऱ्या क्रमांकावर रेझोरपे व तिसऱ्या क्रमांकावर लेन्सकार्टने स्थान सुनिश्चित केले आहे. तसेच ऑनलाईन गेमिंग बीलनंतर नुकसान झालेल्या नुकसानीमुळे Dre am 11, Games 24X7, Gameskraft, Mobile Premier League, WinZo Games या कंपन्यांनी हुरून व आस्क इंडियाच्या रँकिंग अहवालातील आपले Unicorn, Gazelle, Cheetah चे स्थान गमावले आहे. या वर्षी आँनलाईन मनी मेकिंग गेमिंगवर सर कारने बंदी घालत नवे निर्बंध घातले होते. या विषयीचे विधेयक राष्ट्रपतींच्या स्वाक्षरीनंतर कायद्यात रूपांतरित झाले आहे. त्याचा फटका या कंपन्यांना बसला. अनुक्रमे Zerodha, Razorpay, Lenskart, Groww, Zepto, InMobi, Ofbusiness, Icertis, PR ISM, Meesho या कंपन्यानी आपले स्थान अहवालात बळकट केले. अहवालातील माहितीनुसार, स्टार्टअपमध्ये सर्वाधिक वाढ फिनटेक, ई कॉमर्स क्षेत्रीय कंपन्यात झाली आहे. ज्यामध्ये Zerodha (८.२ अब्ज डॉलर), Razorpay (७.५ अब्ज डॉलर), Lenskart (७.५ अब्ज डॉलर) चा समावेश आहे. अहवालातील माहितीनुसार, टॉप १० Gazelles व Cheetahs मध्ये अनुक्रमे Rapido, Navi Technologies, Netradyne, Vivriti Capital, Jumbotail, Drools, JustPay, Veritas Finance, DarwinBox या कंप न्याचा समावेश आहे.
काय आहेत अहवालातील महत्वाचे मुद्दे?
१) भारतात एकूण मूल्यांकनानुसार ७३ युनिकॉर्न, ४६ गझेल्स, १०४ चीता कंपन्यांची नोंदणी (अहवालातील वर्गीकरणानुसार, Unicorn म्हणजे ज्या कंपन्या आर्थिक वर्ष २००० नंतर स्थापन झाल्या आहेत व ज्यांचे मूल्यांकन १ अब्ज डॉलरहून अधिक आहे. Gazelle s म्हणजे अशा कंपन्या ज्या २००० अथवा त्या नंतर स्थापन झाल्या असून ज्यांचे मूल्यांकन ५०० दशलक्ष डॉलर्स ते १ अब्ज डॉलर्सच्या मध्ये आहे. Cheetahs म्हणजे अशा कंपन्या ज्या २००० अथवा त्यानंतर स्थापन झाल्या ज्यांचे मूल्यांकन (भागभांडवल) २०० ते ५० ० दशलक्ष डॉलर्स दरम्यान आहे.)
२) Ai.tech कंपनी ही भारतातील आर्थिक वर्ष २०२५ मधील वेगवान वाढणारी कंपनी ठरली. कंपनीचे बाजार भांडवल (Market Capitalisation) १.५ अब्ज डॉलरपर्यंत फक्त ३ वर्षात गेले.
३) एएसके प्रायव्हेट वेल्थ हुरुन इंडिया युनिकॉर्न अँड फ्युचर युनिकॉर्न रिपोर्ट २०२५ मध्ये ५४ नवीन युनिकॉर्न सहभागी झाले आहेत, ज्यात १२ गझेल आणि ४२ चित्ते आहेत, जे गेल्या वर्षी ३८ होते.
४) एएसके प्रायव्हेट वेल्थ हुरुन इंडिया युनिकॉर्न अँड फ्युचर युनिकॉर्न रिपोर्ट २०२५ मध्ये आर्थिक वर्ष २०२५ मध्ये ११ नवीन युनिकॉर्न सहभागी झाले आहेत ज्यात Ai.tech, Navi Technologies, Vivriti Capital, Veritas Finance, Rapido, Netradyne, J umbotail, DarwinBox, Moneyview, Juspay and Drools यांचा समावेश आहे.
५) ऑनलाईन गेमिंग विधेयक २०२५ च्या प्रमोशन अँड रेग्युलेशनच्या परिणामानंतर ड्रीम११, एमपीएल, गेम्सक्राफ्ट, गेम्स२४एक्स७, झुपी आणि विनझो सारख्या रिअल मनी गेमिंग स्टार्टअप्स आता यादीतून बाहेर पडल्या आहेत.
६) एएसके प्रायव्हेट वेल्थ हुरुन इंडिया युनिकॉर्न आणि फ्युचर युनिकॉर्न रिपोर्ट २०२५ मध्ये आयआयटीचे वर्चस्व आहे, ज्यामध्ये टॉप सहा आयआयटींनी १६० युनिकॉर्न, गझेल आणि चीता संस्थापकांची निर्मिती केली आहे. आयआयटी दिल्ली ४२ संस्थापकांसह आघाडीवर आहे, त्यानंतर पदवीपूर्व स्तरावर आयआयटी खरगपूर आणि आयआयटी बॉम्बे आहेत. पदव्युत्तर स्तरावर आयआयएम अहमदाबाद, आयआयटी बॉम्बे, आयआयएम कलकत्ता आणि आयएसबी वेगळे आहेत.
७) झेरोधा (८.२ अब्ज डॉलर्स), रेझरपे (७.५ अब्ज डॉलर्स), आणि लेन्सकार्ट (७.५ अब्ज डॉलर्स) हे भारतातील सर्वात मौल्यवान युनिकॉर्न आहेत.
८) ११ चित्ता गॅझेल्समध्ये रूपांतरित झाले ज्यात Cloudnine Hospitals, Turtlemint, Mintifi, and InVideo AI यांचा समावेश आहे, ज्यामुळे आरोग्यसेवा, फिनटेक आणि आर्टिफिशियल इंटेलिजेंसवरील गुंतवणूकदारांचा विश्वास अधोरेखित झाला.
९) JusPay, Jumbotail, and Veritas Finance leapt गॅझेल स्टेजला मागे टाकत थेट चित्तावरून युनिकॉर्न दर्जा मिळवला.
१०) पीक एक्सव्ही पार्टनर्सने भारतातील स्टार्टअप लँडस्केपवर वर्चस्व गाजवले आहे, JusPay, Jumbotail, and Veritas Finance leapt बेट्ससह युनिकॉर्न्स, गॅझेल्स आणि चीताज पाइपलाइनचे नेतृत्व केले आहे.
११) कुणाल शाह भारतातील चित्ता, गॅझेल आणि युनिकॉर्न इकोसिस्टममध्ये २२ बेट्ससह एंजेल इन्व्हेस्टर रँकिंगमध्ये अव्वल स्थानावर आहे, त्यानंतर आनंद चंद्रशेखरन (१५) आणि कुणाल बहल (११) आहेत.
१२) एआय, एरोस्पेस आणि क्लीनटेकवरील स्पॉटलाइट:( ए आय वर प्रकाश टाकताना) Ivideo AI नंतर Erospace, तसेच अनुक्रमे Agnikul, Skyroot, Garuda यांचा क्रमांक लागतो.
१३) Northern Arcs चा १११ पट ओव्हरसबस्क्राइब केलेला आयपीओ, एथरचा ३५२ दशलक्ष डॉलर्सचा ब्लॉकबस्टर, स्मार्टवर्क्सचा १३.४५ पट बोलीचा उत्साह आणि ब्लूस्टोनचा २.७ पट रिबाउंड यामुळे दलाल स्ट्रीट उजळून निघाला कारण एएसके प्रायव्हेट वेल्थ हुरुन इंडिया फ्युचर युनिकॉर्न्स स्टाईलमध्ये इंडेक्समधून बाहेर पडला.
१४)फिनटेक भारताच्या भविष्यातील युनिकॉर्न पाइपलाइनमध्ये १२.९ अब्ज डॉलर्सच्या २९ कंपन्यांसह आघाडीवर आहे, त्यानंतर SaaS (२२ कंपन्या, ७.४ अब्ज डॉलर्स) आणि ई-कॉमर्स (१४ कंपन्या, ५.१ अब्ज डॉलर्स) आहेत.
१५) भारतातील युनिकॉर्न क्षेत्रात फिनटेकचे वर्चस्व आहे, ज्यांचे मूल्य १९ कंपन्या ५०.१ अब्ज डॉलर्स आहे, त्यानंतर ई-कॉमर्स (१२ कंपन्या, ३३.१ अब्ज डॉलर्स) आणि सास (११ कंपन्या, २६.९ अब्ज डॉलर्स) आहेत.
१६) भारतातील युनिकॉर्न हब म्हणून बेंगळुरू आघाडीवर आहे, ज्यांचे एकूण मूल्य ७० अब्ज डॉलर्स आहे, त्यानंतर दिल्ली एनसीआर १२ स्टार्टअप्स ३६.३ अब्ज डॉलर्ससह आणि मुंबई ११ स्टार्टअप्स २२.८ अब्ज डॉलर्ससह आहेत.
१७) फ्युचर युनिकॉर्न हबमध्ये बेंगळुरू अव्वल आहे, ज्यांचे मूल्य १६ अब्ज डॉलर्स आहे, त्यानंतर दिल्ली एनसीआर (३६ आणि १३ अब्ज डॉलर्स) आणि मुंबई (२८ आणि १०.९ अब्ज डॉलर्स) आहेत.
१८) फक्त २२ वर्षांचे झेप्टोचे कैवल्य वोहरा आणि आदित पलिचा हे भारतातील सर्वात तरुण युनिकॉर्न संस्थापक आहेत, जे त्यांच्या नवीन युगातील उद्योजकीय लाटेचे धाडसी मूर्त रूप आहेत.
१९) रुची कालरा (ऑफबिझनेस अँड ऑक्सिझो), विनीता सिंग (SUGAR कॉस्मेटिक्स) आणि गरिमा साहनी (प्रिस्टिन केअर) सारख्या नेत्यांसह महिला संस्थापक युनिकॉर्न आणि फ्युचर युनिकॉर्नला आकार देत आहेत.
२०) ASK प्रायव्हेट वेल्थ हुरुन इंडिया युनिकॉर्न आणि फ्युचर युनिकॉर्न रिपोर्ट २०२५ मधील अठ्ठेचाळीस संस्थापकांना हुरुन इंडिया रिच लिस्ट २०२४ मध्ये देखील स्थान देण्यात आले आहे, जे हे सिद्ध करते की संस्थापक स्टार्टअप्स उभारत आहेत आणि शाश्वत संपत्ती निर्माण करत आहेत.
२१) ३.८ अब्ज डॉलर्सचा निधी मिळालेल्या ओला कॅब्स आणि प्रिझम (ओयो) (३.७ अब्ज डॉलर्स) हे भारतातील सर्वात जास्त निधी असलेले युनिकॉर्न आहेत.
२२) फ्युचर युनिकॉर्नमध्ये, फोर्थ पार्टनर एनर्जी ५६४ दशलक्ष अमेरिकन डॉलर्ससह एकूण निधीसह आघाडीवर आहे, त्यानंतर ग्रेऑरेंज, ड्रिप कॅपिटल आणि स्टॅशफिन यांचा क्रमांक लागतो.
२३) जागतिक महत्त्वाकांक्षा वाढत आहेत - Greyorange, Whatfiz , Twin Health, BirghtCamps सारख्या भारतीय गॅझेल्स आणि चित्ता यांचे मुख्यालय परदेशात आहे. Icertis, Charge अनेक युनिकॉर्न आता यूएसए, सिंगापूर किंवा यूएईमध्ये मुख्यालये राखतात आणि त्यांचे जागतिक प्रमाण आणि भारतात लक्षणीय ऑपरेशन्स आहेत.
२४) एएसके प्रायव्हेट वेल्थ हुरुन इंडिया युनिकॉर्न अँड फ्युचर युनिकॉर्न रिपोर्ट २०२५ मध्ये चित्ता, गॅझेल्स आणि युनिकॉर्न ३७४४१५ कर्मचारी कार्यरत आहेत, ज्यामध्ये युनिकॉर्न २०६७४१ आहेत आणि फ्युचर युनिकॉर्न १६७६७४ लोकांना रोजगार देतात.
२५) ईएसओपी वाटपात १९.९% वर जार फ्युचर युनिकॉर्नमध्ये आघाडीवर आहे; उडान १६% सह युनिकॉर्नमध्ये अव्वल ठरले आहे.
लाँच प्रसंगी बोलताना, ASK प्रायव्हेट वेल्थ हुरुन इंडिया युनिकॉर्न अँड फ्युचर युनिकॉर्न इंडेक्सचे सह-संस्थापक,सीईओ आणि एमडी राजेश सलुजा म्हणाले आहेत की,'आम्ही ASK प्रायव्हेट वेल्थ हुरुन इंडिया युनिकॉर्न अँड फ्युचर युनिकॉर्न इंडे क्सची पाच वर्षे पूर्ण करत असताना, भारताची स्टार्ट-अप इकोसिस्टम नवोपक्रम आणि आर्थिक मूल्य निर्मितीच्या शक्तिशाली इंजिनमध्ये कशी परिपक्व झाली आहे हे पाहणे प्रेरणादायी आहे. फिनटेक, एआय, सास आणि ग्राहक क्षेत्रातील वाढती खोली केवळ भार तीय उद्योजकांच्या कल्पकतेला अधोरेखित करत नाही तर जागतिक विघटनकर्त्यांच्या पुढील लाटेला आकार देण्याच्या आघाडीवर भारताचे स्थान देखील दर्शवते. विशेषतः उत्साहवर्धक गोष्ट म्हणजे नफा, शाश्वत मॉडेल्स आणि भांडवल कार्यक्षमता यावर वाढता भर,जागतिक स्तरावर टिकून राहणाऱ्या आणि मोठ्या होणाऱ्या व्यवसायांची वैशिष्ट्ये... हे उपक्रम आता केवळ भारताच्या विकासाच्या कथेत सहभागी होत नाहीत; ते आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत प्रतिध्वनी निर्माण करणारे बेंचमार्क तयार करत आहेत, जागतिक प्र तिभा आणि भांडवल आमच्या किनाऱ्यावर आणत आहेत.'
ASK Private Wealth मध्ये, या निर्देशांकाद्वारे या दूरदर्शींना ओळखण्यात आणि त्यांना पाठिंबा देण्यात आम्हाला अभिमान आहे. आमची भूमिका संपत्ती व्यवस्थापनाच्या पलीकडे जाते; आम्ही संस्थापकांशी त्यांचा वेळ उघडण्यासाठी, मूल्य निर्मिती सक्षम कर ण्यासाठी आणि त्यांना संपत्ती आणि परिणामाबद्दल पिढ्यानपिढ्या विचार करण्यास मदत करण्यासाठी भागीदारी करतो. भारताची उद्योजकीय परिसंस्था परिपक्वतेच्या नवीन टप्प्यात प्रवेश करत असताना, आम्हाला विश्वास आहे की त्याचा प्रभाव देशांतर्गत सीमां च्या पलीकडे जाईल आणि नवोपक्रम आणि उद्योगासाठी जागतिक केंद्र म्हणून भारताचे स्थान मजबूत करेल,' असे ते पुढे म्हणाले.
यावेळी पाचव्या आवृत्ती प्रकाशनाप्रसंगी भाष्य करताना, हुरुन इंडियाचे संस्थापक आणि मुख्य संशोधक अनस रहमान जुनैद म्हणाले आहेत की,'आम्ही गेल्या चार वर्षांपासून एएसके प्रायव्हेट वेल्थ हुरुन इंडिया फ्युचर युनिकॉर्न इंडेक्स प्रकाशित कर त आहोत आणि या वर्षी आम्हाला भारताच्या संपूर्ण युनिकॉर्न विश्वाचे प्रदर्शन करण्यासाठी आमची भागीदारी वाढवताना आनंद होत आहे. युनिकॉर्नचा मागोवा घेणे तितकेच महत्त्वाचे आहे, कारण ते भारतातील सर्वात मौल्यवान आणि विघटनकारी कंपन्यांचे प्रति निधित्व करतात जे आधीच उद्योगांना आकार देत आहेत, मोठ्या प्रमाणात रोजगार निर्माण करत आहेत आणि जागतिक भांडवल आकर्षित करत आहेत. भविष्यातील युनिकॉर्नसह, ते भारताच्या नाविन्यपूर्ण पाइपलाइनचे आणि देशाच्या उद्योजकीय परिसंस्थेच्या दीर्घकालीन क्षमतेचे संपूर्ण चित्र प्रदान करतात. एएसके प्रायव्हेट वेल्थ हुरुन चीता-गॅझेल-युनिकॉर्न इंडेक्स (सीजीयू इंडेक्स) द्वारे समर्थित एएसके प्रायव्हेट वेल्थ हुरुन इंडिया युनिकॉर्न आणि फ्युचर युनिकॉर्न रिपोर्ट २०२५ सादर करताना आम्हाला आनंद होत आ हे.
अवघ्या तीन वर्षांत हा टप्पा गाठला. नवी टेक्नॉलॉजीज, विवृत्ती कॅपिटल, रॅपिडो, नेट्राडाईन, जंबोटेल, डार्विनबॉक्स, मनीव्ह्यू, व्हेरिटास फायनान्स, जस्पे आणि ड्रूल्स या इतर प्रमुख कंपन्यांमध्ये समावेश आहे. या नवीन कंपन्यांसह, २०२५ मध्ये भारतातील युनिकॉ र्नची संख्या ७३ झाली आहे, ज्यामध्ये तंत्रज्ञान आणि गतिशीलता ते वित्त आणि शाश्वतता अशा विविध क्षेत्रांचा समावेश आहे.२०२१ ते २०२५ दरम्यान भारताच्या स्टार्ट-अप इकोसिस्टममध्ये उल्लेखनीय परिवर्तन झाले आहे. चित्ता आणि गझेल्सची संख्या ८२ वरून १ ५० पर्यंत वाढली आहे, तर एकत्रित मूल्यांकन ७९% वाढून ६२ अब्ज अमेरिकन डॉलर्स झाले आहे. जागतिक निधी हिवाळा आणि मूल्यांकन सुधारणा असूनही, भारताने युनिकॉर्न, गझेल्स आणि चित्ता या जगातील सर्वात उत्साही आणि लवचिक पाइपलाइनपैकी ए काचे पालनपोषण सुरू ठेवले आहे.'
माहितीनुसार स्टार्टअपमध्ये गुंतवणूकदारांचा सहभाग लक्षणीयरीत्या वाढला आहे, २०२१ मध्ये १८२ वरून २०२५ मध्ये १०१४ पर्यंत वाढला आहे. पीक एक्सव्ही पार्टनर्स ४२ युनिकॉर्न, गॅझेल्स आणि चीताज बेट्ससह या क्षेत्रात आघाडीवर आहेत, तर स्ट्राइड व्हेंचर्स २०२१ मध्ये शून्यावरून २०२५ मध्ये २० वर पोहोचले आहेत. ब्लूम व्हेंचर्स सारख्या सुरुवातीच्या टप्प्यातील तज्ञांनी देखील झपाट्याने वाढ केली आहे, जी भारताच्या भांडवली परिसंस्थेच्या (Ecosystem) परिपक्वतेचे संकेत देते.तसेच परदेशात मुख्यालय असलेल्या भारतीय वंशाच्या चित्ता आणि गॅझेल्सची संख्या २०२१ मध्ये ६ वरून २०२५ मध्ये २५ पर्यंत वाढली आहे, जी ३१७% वाढ आहे. Greyorange Whatfiz आणि Twin Health सारख्या कंपन्या आता त्यांची भारतीय मुळे टिकवून ठेवून जागतिक स्तरावर स्वतःला स्थापित करत आहेत, हे अधोरेखित करते की भारतीय उद्योजक भारताच्या प्रतिभेच्या तळाशी जोडलेले राहून जागतिक विजेते कसे निर्माण करत आहेत.
माहितीनुसार,चित्ता आणि गझेल्सचे एकत्रित उत्पन्न सहा पटीने वाढले आहे, २०२१ मध्ये ते ९९५५ कोटी रुपये होते, ते २०२५ मध्ये ६८२७७ कोटी रुपये झाले आहे. रोजगार जवळजवळ दुप्पट झाला आहे, आता या कंपन्यांमध्ये १.६७ लाख लोक काम करत आहेत. ईएसओपी वाटप देखील वाढले आहे, जारने १९.९% आणि उडानने १६% बाजूला ठेवले आहे, ज्यामुळे समावेशक संपत्ती निर्मितीची संस्कृती बळकट झाली आहे.द युनिकॉर्न प्रेडिक्टर! द एएसके प्रायव्हेट वेल्थ हुरुन इंडिया युनिकॉर्न अँड फ्युचर युनिकॉर्न रिपोर्ट २०२५ हा युनिकॉर्नचा एक मजबूत भाकित करणारा सिद्ध झाला आहे. २०२१ मध्ये, झेप्टो, मामाअर्थ आणि कारदेखोसह २३ कंपन्या पुढच्याच वर्षी युनिकॉर्न बनल्या. नंतर, boAt, InCred Finance, Jumbotail, JusPay आणि Veritas Finance सारख्या नावां नीही झेप घेतली. हा उच्च रूपांतरण दर (High Conversion Rate) भारताचा सर्वात विश्वासार्ह चित्ता-गझेल-युनिकॉर्न बॅरोमीटर म्हणून निर्देशांकाची विश्वासार्हता पुष्टी करतो.'नवीन युगातील क्षेत्रांचा उदय आश्चर्यकारक आहे, २०२२ मध्ये एआय, स्पेसटेक आणि न्यू एनर्जी या ९ कंपन्यांवरून २०२५ मध्ये १९ पर्यंत वाढले आहेत. केवळ न्यू एनर्जी स्टार्टअप्सनी केवळ तीन वर्षांत त्यांचे मूल्यांकन १,३८९% ने वाढवले आहे, तर स्पेसटेकने १.८ अब्ज अमेरिकन डॉलर्सची उपस्थिती निर्माण केली आहे. हे आघाडीचे उद्योग भारता च्या नाविन्यपूर्ण अर्थव्यवस्थेचे भविष्य घडवत आहेत.
अहवालातील माहितीनुसार, स्टार्ट-अप निधीमध्ये कुटुंब कार्यालये प्रभावशाली खेळाडू म्हणून उदयास येत आहेत. २०२१ मध्ये, चित्ता आणि गझेल्समध्ये फक्त सात कुटुंब कार्यालये सक्रिय गुंतवणूकदार होती, तर २०२५ पर्यंत ही संख्या ५५ पर्यंत वाढली होती. त्यां च्या प्रवेशामुळे धीर, दीर्घकालीन भांडवल आणि धोरणात्मक कौशल्य मिळते, जे अस्थिर निधी चक्रादरम्यान अत्यंत आवश्यक स्थिरता प्रदान करते. चित्ता आणि गॅझेल्सच्या संस्थापकांचे सरासरी वय २०२१ मध्ये ३८ वरून २०२५ मध्ये ४२ पर्यंत वाढले आहे, जे अनु भवी नेतृत्वाकडे होणारे बद ल दर्शवते. आज ३४३ संस्थापक हे उपक्रम चालवत आहेत, २०२१ मध्ये २०५ वरून, कोणत्याही किंमतीत हायपर-स्केलिंग करण्याऐवजी शाश्वत वाढीकडे वाटचाल करणे स्पष्टपणे महत्त्वाचे आहे.बेंगळुरू अजूनही आघाडीवर आहे. बेंग ळुरू भारताच्या स्टार्टअप भूगोलाचे स्तंभ आहे, ७० अब्ज डॉलर्सच्या एकूण किमतीच्या २६ युनिकॉर्न आणि १६ अब्ज डॉलर्सच्या एकूण किमतीच्या ४१ चित्ता आणि गॅझेल्ससह.दिल्ली एनसीआर आणि मुंबई देखील शक्तिशाली केंद्रे आहेत, अनुक्रमे १२ युनिकॉर्न आ णि ३१ फ्युचर युनिकॉर्न आणि ११ युनिकॉर्न आणि २८ फ्युचर युनिकॉर्नचे आयोजन करत आहेत. बेंगळुरू आघाडीवर असतानाही भारताज्ञचा स्टार्ट-अप नकाशा विविधता आणत आहे.'
अहवालातील माहितीनुसार, २०२५ मध्ये भारताच्या स्टार्ट-अप इकोसिस्टमचा विस्तार होत राहिला. ११ नवीन युनिकॉर्न या प्रतिष्ठित यादीत सामील झाले, ज्यामुळे जगातील सर्वात गतिमान नवोन्मेष केंद्रांपैकी एक म्हणून देशाचे स्थान आणखी मजबूत झाले. माहिती नुसार, Ai.tech हे या कंपनीचे नेतृत्व करत आहे, एक अग्रगण्य स्टार्टअप स्टुडिओ आणि होल्डिंग कंपनी, २०२५ मधील सर्वात वेगवान युनिकॉर्न, जानेवारी २०२२ मध्ये दिव्यांक तुराखिया यांनी स्थापन केली. १.५ अब्ज अमेरिकन डॉलर्स मूल्याचे, Ai.tech कृत्रिम बुद्धिमत्ता आणि मशीन लर्निंगद्वारे समर्थित व्यवसाय उभारण्यासाठी समर्पित आहे, ज्याच्या पोर्टफोलिओमध्ये आधीच Advertising.Tech आणि Media.net सारख्या जागतिक नेत्यांचा समावेश आहे, जे एकत्रितपणे जगभरात १,६०० हून अधिक लोकांना रोज गार देतात.
अहवालाने म्हटले आहे की सचिन बंसल यांनी सह-संस्थापक म्हणून नवी टेक्नॉलॉजीज (१.७ अब्ज डॉलर्स), पुनीत अग्रवाल आणि संजय अग्रवाल यांनी स्थापन केलेल्या Moneyview (१.२ अब्ज डॉलर्स), (१.३ अब्ज डॉलर्स), Vivriti Capital (१ अब्ज डॉलर्स) आ णि Vertias Finance (१ अब्ज डॉलर्स) यांनी युनिकॉर्नचा दर्जा मिळवला. Rapido (३ अब्ज डॉलर्स, शेअर्ड इकॉनॉमी) आणि Netradyne (१.४ अब्ज डॉलर्स, ऑटोटेक) यांनी वाहतूक आणि ऑटोटेक नवोपक्रमात भारताची वाढती ताकद दाखवली.
आकडेवारीनुसार ई-कॉमर्स आणि सासमध्येही प्रतिनिधित्व दिसून आले, Jumbotel आणि Darvinbox (डार्विनबॉक्सने) अब्ज डॉलर्सचा टप्पा ओलांडला. ग्राहकोपयोगी वस्तूंमध्ये, Drools (१ अब्ज डॉलर्स) ने पारंपारिक आणि उदयोन्मुख दोन्ही क्षेत्रांमध्ये स्केले बल उपक्रम तयार करण्याची भारताची क्षमता अधोरेखित केली. या ११ नवीन जोडण्यांसह, २०२५ मध्ये भारताची युनिकॉर्नची संख्या ७३ वर पोहोचली, जी तंत्रज्ञान, गतिशीलता, वित्त आणि शाश्वततेमध्ये संधींची व्याप्ती दर्शवते असे अहवालाने मत मांडले.
यावर अधिक माहितीनुसार, भारतातील स्टार्ट-अप इकोसिस्टममध्ये कंपन्यांनी अब्ज डॉलर्सचा टप्पा वेगाने गाठला आहे. Glance ने अवघ्या एका वर्षात १.८ अब्ज डॉलर्सची गुंतवणूक करून आघाडी घेतली आहे, जी ग्राहक तंत्रज्ञानातील वाढीची गती दर्शवते. दोन वर्षांत अनेक उपक्रमांनी हा टप्पा ओलांडला, ज्यामध्ये ई-कॉमर्समध्ये Zepto (५.९ अब्ज डॉलर्स) आणि Udaan (१.८ अब्ज डॉलर्स), एडटेकमध्ये PhysicWallah (३.७ अब्ज डॉलर्स) आणि फिनटेकमध्ये UB (१.५ अब्ज डॉलर्स) यांचा समावेश आहे, जे डिजिट ल-फर्स्ट क्षेत्रांमध्ये गुंतवणूकदारांची तीव्र इच्छा दर्शवते.आर्थिक वर्ष २०२५ पर्यंत, Ai.tech सर्वात जलद युनिकॉर्न दर्जा गाठणारे म्हणून उदयास आले, CRED, Zetwerk, BharatPe आणि Pristyn Care सारख्या समकक्षांमध्ये सामील झाले, या सर्वांनी तीन वर्षां त अब्ज डॉलर्सचा टप्पा गाठला.
आणखी एक निरीक्षण म्हणजे, भारतातील आयपीओ पाइपलाइनमध्ये अनेक युनिकॉर्न आणि वेगाने वाढणाऱ्या उपक्रमांनी लक्षणीय भांडवल उभारण्यासाठी डीआरएचपी दाखल केल्याने तेजी येत आहे. Grohe ८५०० कोटी रुपये उभारण्याच्या योजनांसह यादीत आघाडीवर आहे, त्यानंतर Incred Finance (५००० कोटी रुपये), Fractal Analytics (४९०० कोटी रुपये) आणि PhysicWallah (४५०० कोटी रुपये) यांचा क्रमांक लागतो. Meesho (४२५० कोटी रुपये) आणि Lenskart (२१५० कोटी रुपये) सारखे ग्राहक -केंद्रित खेळाडू (Customer Oriented Players) देखील ई-कॉमर्समध्ये मजबूत मागणी दर्शवतात.
महत्वाच्या माहितीनुसार, फिनटेक १९ स्टार्ट-अप्ससह युनिकॉर्न क्षेत्रात आघाडीवर आहे, ज्यांचे एकत्रित मूल्यांकन ५०.१ अब्ज डॉलर आहे. डिजिटल फाय नान्सचा जलद अवलंब आणि पेमेंट, कर्ज आणि गुंतवणूक प्लॅटफॉर्ममध्ये भारताचे जागतिक स्थान हे त्याचे वर्चस्व दर्शवते.ई-कॉमर्सचे १२ कंपन्यांचे एकत्रित मूल्य ३३.१ अब्ज डॉलर आहे आणि SaaS च्या ११ कंपन्यांचे एकत्रित मूल्य २६.९ अब्ज डॉलर आहे. एकत्रितपणे, ते एंटरप्राइझ तंत्रज्ञान आणि डिजिटल-फर्स्ट रिटेल मॉडेल्समध्ये भारताची ताकद अधोरेखित करता त. एडटेक आणि आर्टिफिशियल इंटेलिजेंस अनुक्रमे चार आणि तीन युनिकॉर्नचे योगदान देतात, ज्यांचे एकत्रित मूल्य अनुक्रमे १०.१ अब्ज डॉलर आणि ६.४ अब्ज डॉलर आहे. संख्येने लहान असले तरी, हे क्षेत्र कृत्रिम बुद्धिमत्ता आणि शिक्षण परिवर्तनात तंत्रज्ञाना च्या वाढत्या भूमिकेवर भर देतात.
ASK प्रायव्हेट वेल्थ हुरुन इंडिया युनिकॉर्न अँड फ्युचर युनिकॉर्न रिपोर्ट २०२५ हा अहवाल भारतातील स्टार्टअप इकोसिस्टमची एक झलक आहे. हा भारतातील सर्वात मौल्यवान खाजगी इक्विटी किंवा व्हेंचर कॅपिटल-फंडेड स्टार्टअप्सचा निर्देशांक (Index)आहे, जो त्यांच्या नवीनतम फंडिंग राउंड मूल्यांकनानुसार क्रमवारीत प्रसिद्ध होतो. हुरुन रिसर्चला १५० भारतीय भविष्यातील युनिकॉर्न (Future Unicorn) आणि ७३ युनिकॉर्न आढळले.