श्रीहरिकोटा : भारताच्या इस्रो आणि अमेरिकेच्या नासा या अंतराळ संशोधन संस्थांनी संयुक्तपणे विकसित केलेला निसार अर्थात नासा इस्रो सिंथेटिक अ‍ॅपर्चर रडार उपग्रह श्रीहरिकोटा येथून प्रक्षेपित करण्यात आला आहे. हा २३९३ किलो वजनाचा उपग्रह आहे. श्रीहरिकोटा स्पेसपोर्टवरील दुसऱ्या लाँच पॅडवरून ५१.७ मीटर उंच, तीन-स्टेज GSLV-F16 रॉकेट वापरून उपग्रहाचे यशस्वी प्रक्षेपण करण्यात आले.
भारतीय वेळेनुसार निसार या उपग्रहाचे संध्याकाळी ५. ४० वाजता प्रक्षेपण झाले. नवी कौशल्यांचे आणि दोन्ही अंतराळ संस्थांमधील सॉफ्टवेअर आणि हार्डवेअरच्या दशकभराच्या देवाणघेवाणीचे संयोजन असलेला निसार उपग्रह निश्चित केलेल्या कक्षेतून पृथ्वीचा अभ्यास करणार आहे.
इस्रोने यापूर्वी पृथ्वीचा अभ्यास करण्यासाठी अनेक मोहिमा (रिसोर्ससॅट, आरआयएसएटी) पाठवल्या आहेत, परंतु त्या भारतीय भूभागावर "कार्यात्मकदृष्ट्या केंद्रित" होत्या. निसार मोहीम जागतिक स्तरावर पृथ्वीचा अभ्यास करण्यासाठी डिझाइन केलेली आहे आणि आंतरराष्ट्रीय वैज्ञानिक समुदायाला माहिती प्रदान करेल, असे इस्रोने सांगितले. हा उपग्रह हिमालय, अंटार्क्टिका आणि उत्तर आणि दक्षिण ध्रुवांवरील जंगलातील गतिशीलता, पर्वतांचे बदल आणि हिमनदीच्या हालचालींमधील हंगामी बदलांचा अभ्यास करण्यास सक्षम असेल. या मोहिमेद्वारे अमेरिका आणि भारतीय विज्ञान समुदायांच्या समान हिताच्या जमीन आणि बर्फाचा अभ्यास केला जाईल. तसेच जमीन परिसंस्था आणि महासागरीय प्रदेशांचा अभ्यास केला जाईल.
या मोहिमेसाठी जटिल पेलोड्स आणि मेनफ्रेम सिस्टीमची रचना, विकास आणि अंमलबजावणी ८ ते १० वर्षांच्या कालावधीत करण्यात आली. दोन्ही अवकाश संस्थांमधील शास्त्रज्ञांनी व्यापक सहकार्यात सहभाग घेतला. NISAR उपग्रहात सिंथेटिक अ‍ॅपर्चर रडार (SAR) साठी दुहेरी वारंवारता - नासाने प्रदान केलेले दोन L-बँड आणि ISRO ने प्रदान केलेले S-बँड - आहेत, ज्यामुळे मोठ्या प्रमाणात डेटा संग्रहित करणे शक्य आहे.
एस-बँड एसएआर आणि एल-बँड एसएआर हे अनुक्रमे इस्रो आणि जेट प्रोपल्शन लॅबोरेटरी, नासा, युनायटेड स्टेट्स येथे स्वतंत्रपणे विकसित, एकत्रित आणि चाचणी करण्यात आले आहेत. बुधवारी त्याच्या सुरुवातीच्या कक्षीय स्थितीत पोहोचल्यानंतर, शास्त्रज्ञ उपग्रहाचे 'कमिशनिंग' करण्यात गुंततील. प्रक्षेपणानंतरचे पहिले ९० दिवस विज्ञान कार्यांसाठी वेधशाळेची तयारी करण्याच्या उद्देशाने कक्षेत तपासणी करण्यासाठी किंवा कार्यान्वित करण्यासाठी राखीव असतील, असेही इस्रोने सांगितले.
उपग्रहात प्रगत, स्वीपएसएआर तंत्राचा वापर केला आहे. जो मोठ्या प्रमाणात उच्च रिझोल्युशनच्या प्रतिमा देतो. निसार दर १२ दिवसांनी जागतिक जमीन आणि बर्फाळ पृष्ठभागांचे, ज्यामध्ये बेटे, समुद्र-बर्फ आणि महासागरांचा समावेश आहे, छायाचित्रण करेल. NISAR मोहिमेला दोन्ही अवकाश संस्थांकडून मिळालेल्या प्रतिमा डाउनलोड करण्यासाठी ग्राउंड स्टेशनच्या मदतीने मदत केली जाईल. आवश्यक प्रक्रियेनंतर, या प्रतिमा वापरकर्ता समुदायाला प्रसारित केल्या जातील. निसार हा उपग्रह पाच वर्ष पूर्ण क्षमतेने कार्यरत असेल.