ठाणे : डोंगर नदी खाडी अशा आव्हानांचा सामना करत मुंबई अहमदाबाद बुलेट ट्रेनचे काम वेगाने सुरू असून, बुलेट ट्रेन प्रकल्पातील एनएचएसआरसीएलने अलाइनमेंटच्या महाराष्ट्र विभागासाठी ४० मीटर स्पॅनचा पहिला फुल स्पॅन प्री-स्ट्रेस्ड काँक्रीट (पीएससी) बॉक्स गर्डर टाकण्यात यश आले आहे.
मुंबई ठाणे पालघर जिल्ह्यातून पुढे गुजरात राज्यातून अहमदाबाद शहरात दरम्यान धावणाऱ्या बुलेट ट्रेनचा ४० मीटर स्पॅनचा पीएससी बॉक्स गर्डर सुमारे ९७० मेट्रिक टन वजनाचा आहे, हा भारतातील बांधकाम उद्योगातील सर्वात वजनदार पीएससी बॉक्स गर्डर आहे. ४० मीटर स्पॅन गर्डर हा एकच तुकडा म्हणून म्हणजेच कोणत्याही बांधकाम संयुक्ताशिवाय टाकला जात आहे, ज्यात ३९० घनमीटर काँक्रीट आणि ४२ मेट्रिक टन स्टील चा समावेश आहे.
वायडक्टचे बांधकाम, उपरचना आणि सुपरस्ट्रक्चरचे बांधकाम जलद गतीने करणे समांतर हाती घेण्यात आले आहे. तर उपरचनेचे काम म्हणजे पायल, पायल कॅप, पियर आणि पियर कॅप, प्रगतीपथावर आहे, सुपरस्ट्रक्चरसाठी, कास्टिंग यार्ड विकसित केले गेले आहेत. फुल स्पॅन गर्डर आणि सेगमेंटल गर्डर टाकण्यासाठी अलाइनमेंटसह जेणेकरून ते कास्टेड पियर कॅप्सवर जड मशिनरी वापरून प्रक्षेपित केले जाऊ शकतील.
सुपरस्ट्रक्चरसाठी बहुतेक गर्डर ४० मीटर लांबीचे असतील, तथापि, ज्या ठिकाणी जागेची कमतरता आहे, तेथे प्रीकास्ट सेगमेंटचे सेगमेंटल लॉन्चिंग वापरले जाईल. सेगमेंटल गर्डरपेक्षा फुल स्पॅन गर्डरला प्राधान्य दिले जाते कारण फुल स्पॅन गर्डर लाँचिंगची प्रगती सेगमेंटल गर्डर लाँचिंगपेक्षा दहा पट वेगवान आहे.
गर्डर कास्टिंगसाठी महाराष्ट्रातील शिळफाटा ते गुजरात-महाराष्ट्र सीमेदरम्यान च्या मार्गावर १३ कास्टिंग यार्ड विकसित करण्यात येत आहेत. त्यापैकी ३ (सेगमेंट कास्टिंगसाठी २ आणि फुल स्पॅन बॉक्स गर्डरसाठी एक) सध्या कार्यान्वित करण्यात आले आहेत.
दर्जेदार गर्डरची जलद गतीने कास्टिंग करण्यासाठी प्रत्येक कास्टिंग यार्डमध्ये रिबार पिंजरा तयार करण्यासाठी जिग, हायड्रोलिकऑपरेटेड प्रीफॅब्रिकेटेड मोल्डसह कास्टिंग बेड, बॅचिंग प्लांट, एकूण स्टॅकिंग एरिया, सिमेंट सायलो, दर्जेदार प्रयोगशाळा आणि कामगार शिबिरे अशा सुविधा विकसित केल्या जात आहेत. स्ट्रॅडल कॅरियर, ब्रिज लाँचिंग गॅन्ट्री, गर्डर ट्रान्सपोर्टर आणि लाँचिंग गॅन्ट्री सारख्या अवजड यंत्रसामग्रीचा वापर करून फुल स्पॅन प्री-कास्ट बॉक्स गर्डर लाँच केले जातील. लाँचिंगसाठी गर्डरचा अखंड पुरवठा व्हावा, यासाठी बॉक्स गर्डर कास्टिंग यार्डमध्ये अगोदरच टाकून पद्धतशीरपणे स्टॅक केले जाणार आहेत.
एप्रिल २०२१ पासून गुजरात विभागात अशाच प्रकारचे तंत्रज्ञान वापरले गेले आहे, जिथे २५५ किमी वायडक्ट बांधकाम आधीच पूर्ण झाल्यामुळे वायडक्ट बांधकामात भरीव प्रगती झाली आहे. महाराष्ट्र विभागात एकूण १३५ किमी उंच विभाग आहे ज्यात उल्हास, वैतरणा, जगणी आणि खरबाओ इत्यादींचे ४ प्रमुख नदी पूल समाविष्ट आहेत. राष्ट्रीय महामार्ग, डीएफसीसी आणि भारतीय रेल्वे मार्गांवर ११ विशेष पूल/क्रॉसिंग. ठाणे, विरार, बोईसर येथील तीन बुलेट ट्रेन स्थानके आणि ७ पर्वतीय बोगदे.