मुंबई : महाराष्ट्रातील आयातदार आणि निर्यातदारांसाठी एक अत्यंत महत्त्वाचा आणि मोठा निर्णय राज्य सरकारने घेतला आहे. कागदी बाँडची जुनी पद्धत आता कायमची हद्दपार होणार असून, त्याऐवजी आजपासून राज्यात इलेक्ट्रॉनिक बाँड (e-Bond) व्यवहारांची सुरुवात केली जाणार आहे. राज्याचे महसूलमंत्री चंद्रशेखर बावनकुळे यांनी हा महत्त्वपूर्ण निर्णय जाहीर केला आहे, ज्यामुळे राज्याच्या व्यापार आणि महसूल प्रक्रियेत डिजिटल क्रांती येणार आहे. या नवीन ई-बाँड प्रणालीमुळे राज्यातील आयातदार (Importers) आणि निर्यातदारांना (Exporters) मोठा फायदा होणार आहे. कस्टम अधिकारी तात्काळ इलेक्ट्रॉनिक पद्धतीने पडताळणी करू शकणार असल्याने, बाँडमधील फसवणुकीच्या प्रकारांना मोठ्या प्रमाणात आळा बसेल. आधीच्या कागदी बाँडमध्ये इलेक्ट्रॉनिक पद्धतीने बदल करणे किंवा बाँडची रक्कम वाढवणे आता अत्यंत सोपे आणि सोयीस्कर होणार आहे. या प्रणालीमध्ये कस्टम अधिकारी आणि ग्राहकांच्या इलेक्ट्रॉनिक स्वाक्षरीचा वापर केला जाणार आहे. यामुळे संपूर्ण व्यवहार सुरक्षित, पारदर्शक आणि विश्वासार्ह होण्यास मदत मिळेल. हा निर्णय राज्यातील व्यापाराला गती देणारा तसेच महसूल प्रक्रियेत आधुनिकता आणणारा ठरला आहे.
'ई-बॉण्ड' (e-Bond) म्हणजे काय?
ई-बॉण्ड म्हणजे इलेक्ट्रॉनिक बॉण्ड होय. ही एक अत्याधुनिक डिजिटल प्रणाली आहे, जी व्यापार आणि कस्टम (Customs) व्यवहारांमध्ये मोठी क्रांती घडवून आणते. या प्रणालीचा मूळ उद्देश कागदी बॉण्ड्सचा वापर पूर्णपणे संपुष्टात आणणे हा आहे. आयातदार आणि निर्यातदार यांना विविध कस्टम व्यवहारांसाठी वेगवेगळ्या कागदी बॉण्ड्सची आवश्यकता भासत नाही. या ई-बॉण्डमुळे त्यांना फक्त एकाच इलेक्ट्रॉनिक बॉण्डद्वारे कस्टम संबंधित त्यांच्या सर्व प्रक्रिया पूर्ण करणे शक्य होते. ही प्रणाली संपूर्ण प्रक्रिया डिजिटल करते. यामुळे बॉण्ड तयार करणे, सादर करणे, पडताळणी करणे आणि त्यात बदल करणे यांसारखी सर्व कामे जलद, सोयीची आणि पारदर्शक होतात. थोडक्यात, ई-बॉण्ड हे व्यापार क्षेत्राला कागदविरहित (Paperless) आणि डिजिटल बनवण्याच्या दिशेने टाकलेले एक महत्त्वाचे पाऊल आहे.
खास प्रतिनिधी, मुंबई : मुंबई महापालिकेच्या सफाई खात्याच्यावतीने कचरा उचलण्यासाठी वाहनांसह मनुष्यबळ पुरवण्याचे कंत्राट २१ विभागांसाठी काढण्यात येत ...
ई-बॉण्डचे (e-Bond) महत्त्वपूर्ण फायदे
महाराष्ट्रामध्ये 'कस्टम ई-बॉण्ड' (Custom E-Bond) प्रणालीचा आज अधिकृतपणे शुभारंभ करण्यात आला आहे. हा निर्णय केवळ कागदी बॉण्ड हद्दपार करत नाही, तर राज्याच्या व्यापार प्रक्रियेत 'ईज ऑफ डुईंग बिझनेस'ला मोठी गती देतो. या क्रांतिकारी 'कस्टम ई-बॉण्ड' प्रणालीच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी राज्य शासनाने तीन प्रमुख संस्थांची मदत घेतली आहे:
ई-बॉण्ड प्रणालीचे प्रमुख फायदे
महाराष्ट्रात सुरू झालेल्या 'ई-बॉण्ड' (Electronic Bond) प्रणालीमुळे राज्याच्या सीमाशुल्क (Customs) आणि व्यापार क्षेत्राच्या कार्यपद्धतीत मोठे आणि सकारात्मक बदल होणार आहेत. या नवीन डिजिटल व्यवस्थेमुळे व्यवसायिकांचा मार्ग अधिक सुकर होणार असून, संपूर्ण प्रक्रिया अधिक वेगवान, सुरक्षित आणि पारदर्शक बनेल.
१. 'वन-बॉण्ड, मल्टी-युज'
या प्रणालीचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे सर्व व्यवहारांसाठी एकाच बॉण्डचा वापर करता येतो. पूर्वी वेगवेगळ्या कागदपत्रांची गरज असायची. आता आयातदार/निर्यातदार एकाच ई-बॉण्डचा वापर पुढील महत्त्वाच्या प्रक्रियांसाठी करू शकतात. प्रोव्हिजनल असेसमेंट्स, एक्सपोर्ट प्रमोशन स्कीम्स, वेअरहाऊसिंग, मॅन्युफॅक्चरिंग इन बॉन्डेड वेअरहाऊसेस इत्यादींसाठी वापरता येतील.
२. पूर्णपणे डिजिटल आणि सुरक्षित प्रक्रिया
ही संपूर्ण प्रक्रिया कागदविरहित आणि पूर्णपणे डिजिटल आहे. आयातदार/निर्यातदार ICEGATE पोर्टलवरून ई-बॉण्ड तयार करू शकतात. NeSL (National E-Governance Services Limited) द्वारे बॉण्डवर ई-स्टॅम्पिंग केले जाते आणि ग्राहक तसेच कस्टम अधिकाऱ्यांची आधार-आधारित ई-स्वाक्षरी (Aadhaar-based E-Signature) होते. यामुळे व्यवहार अधिकृत आणि सुरक्षित होतात. कस्टम अधिकारी बॉण्डची ऑनलाईन आणि तत्काळ पडताळणी करतात, ज्यामुळे फसवणुकीस जागा राहत नाही.
३. सोयीस्कर ऑनलाईन व्यवहार आणि गतिमानता
मुद्रांक शुल्कासह (Stamp Duty) सर्व शुल्क ऑनलाईन पद्धतीने भरले जातात, ज्यामुळे कागदी स्टॅम्प खरेदी करण्याची गरज पूर्णपणे संपुष्टात येते. रिअल-टाईम (Real-time) पडताळणी शक्य झाल्यामुळे सीमाशुल्क प्रक्रिया गतिमान होते आणि व्यवहाराला लागणारा वेळ मोठ्या प्रमाणात वाचतो. जुन्या बॉण्डमध्ये आवश्यक बदल करणे किंवा रक्कमवाढ (Increase in Bond Value) करणे आता इलेक्ट्रॉनिक पद्धतीने अगदी सहज शक्य होते.
४. राष्ट्रीय उपक्रमांना चालना
ई-बॉण्ड प्रणालीमुळे शासनाच्या महत्त्वाकांक्षी योजनांना बळ मिळते. व्यवसायासाठी सुलभता सीमाशुल्क प्रक्रिया गतिमान आणि सोपी झाल्यामुळे व्यावसायिक वातावरण सुधारते. संपूर्ण प्रक्रिया डिजिटल झाल्यामुळे देशाच्या 'डिजिटल इंडिया' उपक्रमाला प्रोत्साहन मिळते. कागदपत्रांचा वापर पूर्णपणे टाळल्यामुळे पर्यावरणाचे संरक्षण होते आणि 'ग्रीन गव्हर्नन्स' (Green Governance) संकल्पनेला मदत होते. थोडक्यात, ई-बॉण्डमुळे व्यापार क्षेत्रातील अडथळे दूर झाले असून, व्यावसायिक अधिक प्रभावीपणे आणि सुरक्षितपणे आपले व्यवहार पूर्ण करू शकतील.