मॉस्को: भारताचे परराष्ट्र व्यवहार मंत्री एस. जयशंकर तीन दिवसांच्या रशिया दौऱ्यावर असून, त्यांनी गुरुवारी रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन आणि परराष्ट्र मंत्री सर्गेई लावरोव्ह यांची भेट घेतली. या भेटीत दोन्ही देशांमधील "विशेष आणि विशेषाधिकार प्राप्त धोरणात्मक भागीदारी" अधिक दृढ करण्यावर भर देण्यात आला, विशेषतः सध्याच्या जागतिक भू-राजकीय परिस्थितीत.
पुतिन यांच्यासोबत सविस्तर चर्चा
जयशंकर यांनी पुतिन यांची भेट घेऊन पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांचा खासगी संदेश त्यांना दिला. या भेटीत भारत-रशिया संबंध दुसऱ्या महायुद्धानंतर जगातील सर्वात स्थिर संबंधांपैकी एक असल्याचे जयशंकर यांनी सांगितले. दोन्ही नेत्यांनी राजकारण, व्यापार, आर्थिक गुंतवणूक, संरक्षण आणि तंत्रज्ञान यासह विविध क्षेत्रांतील द्विपक्षीय संबंधांचा आढावा घेतला.
व्यापार असंतुलनावर चिंता व्यक्त
चर्चेचा एक महत्त्वाचा मुद्दा दोन्ही देशांमधील वाढत जाणारे व्यापार असंतुलन होता. भारताने रशियाकडून कच्च्या तेलाची आयात मोठ्या प्रमाणात वाढवल्यामुळे हे असंतुलन निर्माण झाले आहे. यावर जयशंकर यांनी भारताची रशियातील कृषी, औषधनिर्माण आणि वस्त्रोद्योग यांसारख्या क्षेत्रांतील निर्यात वाढवून व्यापार अधिक संतुलित करण्याची गरज व्यक्त केली. त्यांनी व्यापार वाढीतील अडथळे दूर करण्यासाठी नियम आणि गैर-टॅरिफ अडथळ्यांवर लक्ष देण्याचे आवाहनही केले.
अमेरिकेच्या निर्णयावर जयशंकर यांचे स्पष्टीकरण
या दौऱ्यापूर्वी अमेरिकेने रशियाकडून तेल खरेदी केल्याच्या कारणावरून भारतीय वस्तूंवर २५% अतिरिक्त शुल्क (टॅरिफ) लादले होते. यावर जयशंकर यांनी आपली भूमिका स्पष्ट केली. ते म्हणाले, "भारत हा रशियाचा सर्वात मोठा तेल खरेदीदार नाही आणि आमची ऊर्जा खरेदी पूर्णपणे बाजारपेठेतील परिस्थितीवर अवलंबून आहे." अमेरिकेच्या या निर्णयावर त्यांनी आश्चर्य व्यक्त केले. भारताने अमेरिकेकडूनही तेलाची आयात वाढवली असल्याचे त्यांनी सांगितले.
पुढील भेटींची तयारी
हा दौरा वर्षाच्या अखेरीस नवी दिल्ली येथे होणाऱ्या वार्षिक भारत-रशिया शिखर बैठकीच्या तयारीचा एक भाग मानला जात आहे, ज्यात पुतिन भारत भेटीवर येऊ शकतात. दोन आठवड्यांत मॉस्कोला भेट देणारे जयशंकर हे दुसरे उच्च-स्तरीय भारतीय अधिकारी आहेत. याआधी राष्ट्रीय सुरक्षा सल्लागार अजित डोवाल यांनीही रशियाचा दौरा केला होता.
या भेटीत युक्रेनमधील परिस्थिती आणि रशियन सैन्यात कार्यरत असलेल्या भारतीय नागरिकांच्या प्रलंबित प्रकरणांवरही चर्चा झाल्याचे सांगण्यात आले.
