रायगड किल्ल्यावर उत्खननात सापडले 'यंत्रराज'

किल्ले रायगड : रायगड किल्ल्यावर भारतीय पुरातत्व विभाग आणि रायगड विकास प्राधिकरण संयुक्तपणे उत्खनन सुरू केले आहे. या उत्खननात ‘यंत्रराज’ अर्थात सौम्ययंत्र (Astrolabe) हे प्राचीन खगोलशास्त्रीय उपकरण सापडल्याचे संभाजीराजे छत्रपती यांनी फेसबुक पोस्टद्वारे सांगितले.

खगोलशास्त्रीय अभ्यास करून तत्कालीन अत्याधुनिक व शास्त्रोक्त पद्धतीने दुर्गराज रायगडाचे बांधकाम झाले होते, याबाबतचा हा महत्त्वपूर्ण पुरावा आहे. हे उपकरण ग्रहताऱ्यांचा अभ्यास, दिशा शोधणे आणि वेळ मोजणे यासाठी वापरले जात असे. त्याच्या सहाय्याने अक्षांश, रेखांश, कर्कवृत्त आणि विषुववृत्तांचा अभ्यास केला जायचा; असे संभाजीराजे छत्रपती यांनी सांगितले.

रायगड किल्ल्यावर मागील काही वर्षांपासून वेगवेगळ्या भागांमध्ये उत्खनन सुरू आहे. रोपवेच्या मागच्या बाजूस, कुशावर्त तलावाजवळ, बाजारपेठ, जगदीश्वर मंदिर परिसरात उत्खनन सुरू आहे. हे काम सुरू असताना कुशावर्त तलावाच्या वरील बाजूस वाडेश्वर मंदिराच्या मधल्या भागात हे यंत्र आढळले.

यंत्रावर कोरलेल्या अक्षरांमध्ये “मुख” आणि “पूंछ” असे स्पष्ट उल्लेख आहेत, जे उत्तर-दक्षिण दिशांचा अंदाज लावण्यासाठी वापरले जात असावेत. तसेच मध्यभागी कोरलेले कासव आणि साप यावरुन ही वस्तू प्राचीन भारतीय शिल्प परंपरेचा भाग असण्याची शक्यता अभ्यासकांनी व्यक्त केली आहे.

सापडलेल्या यंत्रामुळे रायगडाच्या इतिहासाशी संबंधित नवी माहिती मिळण्याची शक्यता वाढली आहे. भविष्यातील संशोधनासाठी हा एक अमूल्य ठेवा आहे.

Comments
Add Comment

सावधान! भारतात ५० लाखांहून अधिक लोकांना चिकनगुनियाचा मोठा धोका

नवी दिल्ली: डासांमुळे होणाऱ्या चिकनगुनिया नावाच्या एका व्हायरल आजाराने भारतात सुमारे ५१ लाख (५.१ दशलक्ष) लोकांना

दहशतवाद्यांचा 'धर्म' नाही, आम्ही दहशतवादाला मारलं: राजनाथ सिंह यांचा सर्जिकल स्ट्राईकवर जोर

नवी दिल्ली: संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह यांनी आज २०१६ चा सर्जिकल स्ट्राईक, २०१९ चा बालाकोट हवाई हल्ला आणि ऑपरेशन

सरकारी निधी थांबल्यामुळे नासातही शटडाऊन

वॉशिंग्टन : अमेरिकेते राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी भारतावर उच्च टॅरिफ लावले असताना, त्यांच्या

नवी मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळास लोकनेते दि.बा.पाटील यांचेच नाव देणार

मुंबई : नवी मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळास लोकनेते दि. बा. पाटील यांचेच नाव देण्यात येणार असून यासाठी पंतप्रधान

शेकापच्या जयंत पाटलांनी घेतली राज ठाकरेंची भेट, महामोर्चाची तयारी ?

मुंबई : नवी मुंबई विमानतळाचे उद्घाटन अवघ्या काही दिवसांवर आले आहे. विमानतळा दि. बा. पाटील यांचे नाव देण्याची

BMC ची मोठी भेट: आता हॉस्पिटलमध्ये 'मोफत' आणि 'कॅशलेस' उपचार!

मुंबई: मुंबई महानगरपालिकेने (BMC) आरोग्याच्या सोयी चांगल्या करण्यासाठी एक खूप चांगली गोष्ट सुरू केली आहे. या नव्या