रायगड किल्ल्यावर उत्खननात सापडले 'यंत्रराज'

  69

किल्ले रायगड : रायगड किल्ल्यावर भारतीय पुरातत्व विभाग आणि रायगड विकास प्राधिकरण संयुक्तपणे उत्खनन सुरू केले आहे. या उत्खननात ‘यंत्रराज’ अर्थात सौम्ययंत्र (Astrolabe) हे प्राचीन खगोलशास्त्रीय उपकरण सापडल्याचे संभाजीराजे छत्रपती यांनी फेसबुक पोस्टद्वारे सांगितले.

खगोलशास्त्रीय अभ्यास करून तत्कालीन अत्याधुनिक व शास्त्रोक्त पद्धतीने दुर्गराज रायगडाचे बांधकाम झाले होते, याबाबतचा हा महत्त्वपूर्ण पुरावा आहे. हे उपकरण ग्रहताऱ्यांचा अभ्यास, दिशा शोधणे आणि वेळ मोजणे यासाठी वापरले जात असे. त्याच्या सहाय्याने अक्षांश, रेखांश, कर्कवृत्त आणि विषुववृत्तांचा अभ्यास केला जायचा; असे संभाजीराजे छत्रपती यांनी सांगितले.

रायगड किल्ल्यावर मागील काही वर्षांपासून वेगवेगळ्या भागांमध्ये उत्खनन सुरू आहे. रोपवेच्या मागच्या बाजूस, कुशावर्त तलावाजवळ, बाजारपेठ, जगदीश्वर मंदिर परिसरात उत्खनन सुरू आहे. हे काम सुरू असताना कुशावर्त तलावाच्या वरील बाजूस वाडेश्वर मंदिराच्या मधल्या भागात हे यंत्र आढळले.

यंत्रावर कोरलेल्या अक्षरांमध्ये “मुख” आणि “पूंछ” असे स्पष्ट उल्लेख आहेत, जे उत्तर-दक्षिण दिशांचा अंदाज लावण्यासाठी वापरले जात असावेत. तसेच मध्यभागी कोरलेले कासव आणि साप यावरुन ही वस्तू प्राचीन भारतीय शिल्प परंपरेचा भाग असण्याची शक्यता अभ्यासकांनी व्यक्त केली आहे.

सापडलेल्या यंत्रामुळे रायगडाच्या इतिहासाशी संबंधित नवी माहिती मिळण्याची शक्यता वाढली आहे. भविष्यातील संशोधनासाठी हा एक अमूल्य ठेवा आहे.

Comments
Add Comment

'उद्धव सरकारनेच त्रिभाषा सक्तीचा निर्णय घेतला'

मुंबई : महाराष्ट्रातील शाळांमध्ये त्रिभाषा सक्तीचा निर्णय उद्धव सरकारनेच २७ जानेवारी २०२२ रोजी घेतला होता. डॉ.

देशभरात पुढील ७ दिवसांत मुसळधार पाऊस

नवी दिल्ली : देशभरात पुढील ७ दिवसात वादळी वाऱ्यासह मुसळधार पावसाची शक्यता असल्याचा इशारा हवामान खात्याने दिलाय.

MHADA Lottery : आता सर्वसामान्यांना घर खरेदी करता येणार, म्हाडाच्या ६२४८ घरांच्या किमतीत कपात...

मुंबई : MHADA house prices reduced सर्वसामान्यांना हक्काचं घर खरेदी करण्यासाठी म्हाडाकडून अल्पदरात (MHADA Price)  घरांची सोडत काढण्यात

BMC : प्रतिष्ठित इमारतींना सौंदर्य बहाल करणार, इमारतीचा ५० टक्के भाग खुला, मनपाचे नवीन धोरण

मुंबई :  महानगरपालिका शहराच्या विकासासाठी नवीन धोरण तयार करण्याच्या उद्देशाने पाऊल उचलणार असून शहरातील

शुभांशू शुक्ला आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकात कोणते प्रयोग करणार ?

आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानक : शुभांशू शुक्ला हे अंतराळात गेलेले दुसरे आणि आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकावर

Gold Silver Rate: सोने चांदी सलग चौथ्यांदा स्वस्त ! सोन्यात 'महाकाय ' घसरण चांदीच्या दरात किरकोळ घसरण 'ही' आहेत कारणे !

प्रतिनिधी:आज आंतरराष्ट्रीय तणावात घट झाल्यानंतर झपाट्याने सोन्याचांदीचे दर घसरले आहेत. इस्त्राईल व इराण