देशात दर तीन तासांनी होतो एक खुन! भारतात २०२२ मध्ये तब्बल २८,५२२ खुनाच्या गुन्ह्यांची नोंद
गुन्हेगारीच्या प्रमाणात दिल्ली, हरियाणा आणि तेलंगणा आघाडीवर तर बलात्कार प्रकरणात राजस्थान आघाडीवर
नवी दिल्ली : नॅशनल क्राईम रेकॉर्ड ब्युरो (NCRB) ने आपला वार्षिक गुन्हे अहवाल प्रसिद्ध केला आहे. यात भारतातील महिलांच्या सुरक्षेचे भीषण चित्र समोर आले आहे.
२०२२ मध्ये महिलांविरुद्धच्या गुन्ह्यांची तब्बल ४ लाख ४५ हजार २५६ प्रकरणे या आकडेवारीने उघड केली आहेत, ज्यात प्रत्येक तासाला अंदाजे ५१ एफआयआर आहेत. दरवर्षी यात लक्षणीय वाढ झाल्याचे निदर्शनास येत आहे. आकडेवारीनुसार, २०२१ मध्ये ४,२८,२७८ प्रकरणे नोंदली गेली तर २०२० मध्ये ३,७१,५०३ प्रकरणे नोंदवली गेली.
धक्कादायक म्हणजे, महिलांवरील बहुतेक गुन्ह्यांचे पती किंवा त्याच्या नातेवाईकांकडून (३१.४%) गुन्हे घडले आहेत. तर अपहरण (१९.२%), विनयभंग करण्याच्या हेतूने हल्ला (१८.७%) आणि बलात्कार (७.१%) असे वर्गीकरण करण्यात आले आहे.
प्रादेशिक आकडेवारीचा अभ्यास करताना, दिल्लीने राष्ट्रीय सरासरीला मागे टाकत १४४.४ च्या गुन्हेगारी दरासह चिंताजनक आघाडी घेतली आहे. त्यापाठोपाठ उत्तर प्रदेश, महाराष्ट्र, राजस्थान, पश्चिम बंगाल आणि मध्य प्रदेशात सर्वाधिक प्रकरणे नोंदवण्यात आली आहेत.
NCRB अहवालात ठळकपणे ठळक केले आहे की १२ राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये गुन्हेगारीचे प्रमाण राष्ट्रीय सरासरीपेक्षा जास्त आहे, ज्यामध्ये दिल्ली, हरियाणा आणि तेलंगणा या यादीत आघाडीवर आहेत.
नॅशनल क्राईम रेकॉर्ड ब्युरो (NCRB) च्या वार्षिक गुन्हे अहवालातील आकडेवारीनुसार, देशात 2022 मध्ये एकूण 28,522 हत्येचे एफआयआर नोंदवले गेले. म्हणजेच देशात दररोज सरासरी 78 हत्या झाल्या. याचाच अर्थ देशात दर तीन तासांनी एका खुनाची घटना घडते. यापूर्वी 2021 मध्ये 29,272 आणि 2020 मध्ये 29,193 खुनाचे गुन्हे दाखल झाले होते. 2022 मधील हत्येचे आकडे गेल्या दोन वर्षांच्या तुलनेत कमी आहेत. अहवालानुसार, 2022 मध्ये सर्वाधिक 9,962 खून प्रकरणांमध्ये ‘वाद’ हे कारण होते. यानंतर 3,761 प्रकरणांमध्ये ‘वैयक्तिक सूड किंवा शत्रुता’ आणि 1,884 प्रकरणांमध्ये स्वतःच्या फायद्यासाठी हत्या करण्यात आल्या.
केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये, 2022 मध्ये राष्ट्रीय राजधानी दिल्लीत हत्येच्या 509 घटनांची नोंद झाली. पुद्दुचेरीमध्ये 30, चंदीगडमध्ये 18, दादरा आणि नगर हवेली आणि दमण आणि दीवमध्ये 16, अंदमान आणि निकोबार बेटे 7, लडाखमध्ये 5 आणि लक्षद्वीपमध्ये शून्य प्रकरणे नोंदवली गेली.
उत्तर प्रदेशमध्ये सर्वाधिक 3,491 हत्येचे एफआयआर दाखल करण्यात आले, त्यानंतर बिहार (2,930), महाराष्ट्र (2,295), मध्य प्रदेश (1,978) आणि राजस्थान (1,834) राज्ये आहेत. या प्रमुख पाच राज्यांमध्ये 43.92 टक्के खुनाच्या घटनांची नोंद झाली आहे. अहवालानुसार, 2022 मध्ये सर्वात कमी खून प्रकरणे असलेली शीर्ष पाच राज्ये सिक्कीम (9), नागालँड (21), मिझोराम (31), गोवा (44) आणि मणिपूर (47) आहेत.
खून झालेल्यांपैकी 95.4 टक्के प्रौढ होते. एकूण खून झालेल्यांपैकी 8,125 महिला आणि नऊ ट्रान्सजेंडर होते. यामध्ये सुमारे 70 टक्के बळी पुरुष होते. दुसरीकडे, 2022 मध्ये राजस्थानमध्ये 5399 बलात्काराच्या घटना घडल्या आहेत. जे देशात इतर राज्यांच्या तुलनेत सर्वाधिक आहे. यापूर्वी 2020 आणि 2021 मध्ये राजस्थानमध्ये अनुक्रमे 5310 आणि 6337 बलात्काराच्या घटना घडल्या होत्या. बलात्काराच्या घटनांवर कारवाई करण्यातही राजस्थान खूप मागे आहे.
नॅशनल क्राइम रेकॉर्ड ब्युरो (NCRB) च्या 2022 च्या भारतातील अपघाती मृत्यू आणि आत्महत्यांच्या (Suicides) ताज्या अहवालानुसार, 2021 मध्ये 1,64,033 आत्महत्यांच्या तुलनेत 2022 मध्ये 1,70,924 आत्महत्या झाल्या आहेत. यामध्ये महाराष्ट्र (22,746/13.3 टक्के), तामिळनाडू (11.6 टक्के), मध्य प्रदेश (9 टक्के), कर्नाटक (8 टक्के) आणि पश्चिम बंगाल (7.4 टक्के) यांचा वाटा सर्वाधिक आहे. या दृष्टीकोनातून पाहिले तर 2022 मध्ये भारतात दर तासाला 19 जणांनी आत्महत्या केल्या आहेत. आत्महत्या केलेल्यांमध्ये रोजंदारी मजुरांचा वाटा सर्वाधिक 26.4 टक्के होता, तर गृहिणींचा वाटा 14.8 टक्के होता.
अहवालानुसार, 2022 मध्ये सर्वाधिक आत्महत्या दर असलेली राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये सिक्कीम (43.1), अंदमान आणि निकोबार बेटे (42.8), पुडुचेरी (29.7), केरळ (28.5) आणि छत्तीसगड (28.2) यांचा समावेश आहे. देशभरातील 19 राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये आत्महत्यांचे प्रमाण राष्ट्रीय सरासरीपेक्षा जास्त होते, तर 17 राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये हे प्रमाण राष्ट्रीय सरासरीपेक्षा कमी होते. बिहार, मणिपूर, नागालँड, जम्मू-काश्मीर, लक्षद्वीप आणि उत्तर प्रदेशमध्ये या बाबतीत सर्वात चांगली स्थिती होती.
अहवालानुसार, देशभरातील 18.4 टक्के आत्महत्या या आजारांमुळे झाल्या आहेत. 2022 मध्ये कृषी क्षेत्रातील आत्महत्या वाढल्या आहेत. सन 2021 मध्ये 10,881 शेतकरी आणि कृषी कामगारांच्या तुलनेत, 2022 मध्ये 11,290 शेतकरी आणि शेतमजुरांनी आपला जीव गमावला. कृषी क्षेत्रात सर्वाधिक आत्महत्या महाराष्ट्रात (4,248 आत्महत्या), कर्नाटक (2,392 आत्महत्या) आणि आंध्र प्रदेश (917 आत्महत्या) मध्ये झाल्या आहेत. 2022 मध्ये आत्महत्या केलेल्या 5,207 शेतकऱ्यांपैकी 4,999 पुरुष तर 208 महिला होत्या.
अहवालानुसार, पश्चिम बंगाल, बिहार, ओडिशा, उत्तराखंड, गोवा, मणिपूर, मिझोराम, त्रिपुरा, चंदीगड, लक्षद्वीप आणि पुद्दुचेरीमध्ये कृषी क्षेत्राशी संबंधित आत्महत्यांची नोंद झालेली नाही. आत्महत्या करणार्‍यांपैकी 2,166 (1.3 टक्के) ‘सरकारी नोकर’ होते, तर 11,485 (6.7 टक्के) खाजगी क्षेत्रातील उद्योगांमध्ये कार्यरत होते. याव्यतिरिक्त, 2022 मधील आत्महत्यांच्या आकडेवारीवरून असे सूचित केले गेले आहे की, त्या वर्षातील सुमारे 95 टक्के आत्महत्या वार्षिक 5 लाख रुपयांपेक्षा कमी कमावणाऱ्या लोकांनी केल्या आहेत.