अर्थसल्ला : महेश मलुष्टे, चार्टर्ड अकाऊंटंट
अर्थसंकल्प २०२३ नुसार आर्थिक वर्ष २०२३-२४ मध्ये झालेले बदल भाग २, मागील भागात कर दरांतील बदल, वजावट आणि सूट यातील बदल आणि अग्निवीरांना कर लाभ यावर भाष्य केले. या लेखात व्यवसायातून मिळणारे उत्पन्न, भांडवली लाभातून मिळणारे उत्पन्न, धर्मादाय आणि धार्मिक ट्रस्टला लागू असणारे आयकरातील बदल इत्यादींवर माहिती देणार आहे.
व्यवसायातून मिळणाऱ्या उत्पन्नावरील आयकरातील बदल.आयकर कायदा कलम ४३बी नुसार काही वजावटी ह्या वास्तविक देय रक्कम अदा केल्यानंतरच उपलब्ध असतात, त्यानुसार आता सूक्ष्म, लघू आणि मध्यम उद्योग विकास कायदा, २००६ च्या कलम १५ मध्ये निर्दिष्ट केलेल्या वेळेच्या मर्यादेच्या पलीकडे करनिर्धारकाने सूक्ष्म किंवा लघू उद्योगाला देय असलेली कोणतीही रक्कम अदा केली नाही, तर त्याची वजावट यापुढे मिळणार नाही.
साखर सहकारी संस्थांसाठी आर्थिक वर्ष २०१५-१६ च्या अगोदरच्या वर्षांसाठी, साखर खरेदीवर केलेल्या खर्चासाठी दावा केलेली कोणतीही कपात नाकारली गेली असल्यास, मूल्यांकन अधिकाऱ्याकडे अर्ज केला जाऊ शकतो, जो उत्पन्नाची पुनःगणना करेल. सरकारने निश्चित केलेल्या किंवा मंजूर केलेल्या किमतीपर्यंत अशा कपातीला परवानगी दिल्यानंतर संबंधित आर्थिक वर्षातील उत्पन्न निश्चित केले जाईल.
कलम ४४ बीबीमध्ये खनिज तेलाच्या अन्वेषण इत्यादी व्यवसायाच्या संबंधात नफा आणि तोटा मोजण्यासाठी व कलम ४४ बीबीबी नुसार ठरावीक टर्नकी पॉवर प्रकल्पांमध्ये नागरी बांधकाम इत्यादी व्यवसायात गुंतलेल्या परदेशी कंपन्यांच्या नफा आणि तोट्याची गणना करण्यासाठी विशेष तरतूद आहे. या तरतुदीमध्ये आता बदल करण्यात आले असून, जेथे करनिर्धारक या दोन्ही कलमा अंतर्गतच्या तरतुदींनुसार कोणत्याही मागील वर्षासाठी व्यवसायातील नफा आणि तोटा घोषित करतो, अशा करदात्याला अशोषित घसारा आणि पुढे आणलेल्या तोट्याची आता परवानगी दिली जाणार नाही.
कलम ४४एडी आणि कलम ४४ एडीए अंतर्गत अनुमानित कर आकारणी योजनांसाठी कमाल मर्यादा अनुक्रमे रुपये ३ कोटी आणि रुपये ७५ लाख एवढी वाढवण्यात आली आहे, जर किमान ९५% पावत्या आणि देयके नॉन-कॅश पद्धतींद्वारे केली गेली असतील तर.
भांडवली नफा यातील आयकर तरतूदीमधील बदल…
आता सिक्युरिटीज अँड एक्स्चेंज बोर्ड ऑफ इंडिया (SEBI) कडे नोंदणीकृत व्हॉल्ट व्यवस्थापकाद्वारे इलेक्ट्रॉनिक सोन्याच्या पावत्यांमध्ये भौतिक सोन्याचे रूपांतर आणि त्याउलट हस्तांतरण प्रक्रिया यावरील नफा हा भांडवली नफा म्हणून मानला जाणार नाही. मूर्त मालमत्ता आणि त्यावरील अधिकारांच्या संपादनासाठी कोणताही खर्च केला गेला नाही, अशा मालमत्तेची किंमत ही पुढे शून्य मानली जाईल.
मार्केट लिंक्ड डिबेंचरचे हस्तांतरण, पूर्तता किंवा परिपक्वता यातून मिळालेल्या नफ्यावर कलम ५०एए अंतर्गत अल्पकालीन भांडवली नफा म्हणून लागू दराने कर आकारला जाईल. कलम ५४ आणि ५४ एफ अंतर्गत एखादी व्यक्ती किंवा एच.यू.एफ. रु.१० कोटींची कमाल सूट मागू शकते.
धर्मादाय आणि धार्मिक ट्रस्टना लागू होणाऱ्या आयकरातील बदल
०१ एप्रिल २०२१ पूर्वी चॅरिटेबल किंवा धार्मिक ट्रस्टद्वारे कॉर्पस, कर्ज किंवा कर्जाचा वापर धर्मादाय किंवा धार्मिक हेतूंसाठी केलेला अर्ज मानला जाणार नाही जर रक्कम नंतर कॉर्पसमध्ये परत जमा केली गेली किंवा कर्जाची परतफेड केली गेली. कर्जाची परतफेड किंवा कॉर्पसमधील गुंतवणुकीला केवळ धर्मादाय किंवा धार्मिक हेतूंसाठी अर्ज मानले जाईल जर ते प्रारंभिक वापराच्या ५ वर्षांच्या आत वापरले गेले असतील तर. जवाहरलाल नेहरू मेमोरियल फंड, इंदिरा गांधी मेमोरियल ट्रस्ट आणि राजीव गांधी फाउंडेशन यांना कलम ८०जी अंतर्गत कपातीसाठी पात्र निधीच्या यादीतून वगळण्यात आले आहे. ज्या ट्रस्ट आणि संस्थांनी त्यांचे उपक्रम सुरू केले आहेत त्यांनी तात्पुरत्या नोंदणीऐवजी थेट नियमित नोंदणीसाठी अर्ज करणे आवश्यक आहे. उत्पन्नाच्या संचयावर दावा करण्यासाठी, ट्रस्ट किंवा संस्थांनी फॉर्म ९ए आणि फॉर्म १० उत्पन्नाचा परतावा भरण्याच्या अंतिम मुदतीच्या किमान दोन महिने अगोदर दाखल करणे आवश्यक आहे. पुढील लेखात काही इतर तरतुदीमधील बदल याची माहिती देण्यात येणार आहे.
Mahesh.malushte@gmail.com