मोहित सोमण: प्रादेशिक पेक्षाही जागतिक भूराजकीय परिस्थितीत बदलत्या अस्थिर समीकरणामुळे आज रुपयात ऐतिहासिक घसरण झाली आहे. यापूर्वी असलेल्या निचांकी स्तरावरील ८९.४९ प्रति डॉलरचा विक्रम खोडून आता रूपया ८९.७६ रूपये प्रति डॉलरवर पोहोचला आहे. प्रामुख्याने भारताच्या मजबूत शेअर बाजारासह भारतीय सकल देशांतर्गत उत्पादनात (GDP) मोठी वाढ झाली असली तरी भूराजकीय परिस्थिती घसरलेल्या डॉलरचा दबाव पाहता रूपयातही विरुद्ध दिशेने घसरण झाली आहे. विशेषतः युएस व भारत यांच्यातील करार निश्चित न झाल्याने अद्याप भारतीय रूपयाला आणखी मागणी घटल्याने रुपयाचे अवमूल्यन आणखी जागतिक पातळीवरील वाढले. परिणामी आज मोठी घसरण बाजारात रूपयाची झाली आहे.
याशिवाय ऑक्टोबर महिन्यात व्यापारी तूट (Trade Deficit) नव्या मोठ्या उच्चांकावर पोहोचली होती. अमेरिकेने लादलेल्या अतिरिक्त टॅरिफचा फटका व्यापारांना बसल्याने काहीसा प्रभाव या तूटीवर पडला आहे. मार्केट ऑपरेशन माध्यमांमधून आरबीआय चलनाला आधार देण्यासाठी हस्तक्षेप करत आहे परंतु दीर्घकालीन स्थिरता हे सुधारित परकीय प्रवाहावर किंवा व्यापार वाटाघाटींमध्ये प्रगतीवर अवलंबून असेल. आयात खर्च, चलनवाढ आणि बाजारातील भावनांवर परिणाम करू शकतो हे भविष्यात स्पष्ट होईल.
उपलब्ध माहितीनुसार, ऑक्टोबर २०२५ मध्ये भारताने ४१.७ अब्ज डॉलर्सची आतापर्यंतची सर्वाधिक व्यापार तूट अनुभवली आहे ही वाढती तूट मुख्यत्वे सोन्याच्या आयातीत झालेल्या वाढीमुळे झाली, जी जवळजवळ तिप्पट होऊन १४.७ अब्ज डॉलर्स झाली आणि मे महिन्याच्या तुलनेत ऑक्टोबरमध्ये अमेरिकेला होणाऱ्या निर्यातीत २८% घट होऊन ती ६.३ अब्ज डॉलर्स झाली.
भारतीय रुपयातील विक्रीच्या या भारतीय शेअर बाजारावरही परिणाम झाला कारण बेंचमार्क निर्देशांक विक्रमी उच्च पातळीवरून नकारात्मक क्षेत्रीय पातळीवर जाण्यास सुरुवात केली आहे. मजबूत भारतीय आर्थिक वाढीमुळे रुपयाला फारसा दिलासा मिळाला नाही, जो अमेरिका-भारत व्यापार करारात प्रगती नसल्यामुळे दबावाखाली असल्याचे तज्ञांनी म्हटले आहे. यावर्षी रुपयातील कमकुवतपणामुळे तो केवळ आशियातील सर्वात कमकुवत कामगिरी करणाऱ्या देशांमध्येच नाही तर मानसिकदृष्ट्या महत्त्वाच्या ९० प्रति डॉलरच्या जवळही गेला आहे. विश्लेषकांचा असा विश्वास आहे की सध्याच्या मॅक्रो सेटअपसह या पातळीपेक्षा खाली घसरण अपरिहार्य असेल.