प्रतिक दंतरा (चीफ - इन्व्हेस्टर रिलेशन्स ऑफिसर अ‍ॅण्ड हेड - स्ट्रॅटेजी, नेक्सस सिलेक्ट ट्रस्ट अँड एक्झिक्युटिव्ह कमिटी मेंबर, इंडियन REITs असोसिएशन)
आजच्या वेगाने बदलणाऱ्या आर्थिक परिस्थितीत रिअल इस्टेट इन्व्हेस्टमेंट ट्रस्ट (REITs) विविध गुंतवणूक धोरणांचा एक आवश्यक भाग बनत आहेत. मालमत्ता बाजार जसजसा विकसित होत आहे, तसतसे REITs थेट मालमत्तेच्या मालकीच्या त्रासाशिवाय रिअ ल इस्टेट परताव्याचा फायदा घेण्याचा मार्ग देतात. REITs चे आकर्षण भारतीय रिअल इस्टेट क्षेत्राच्या स्थिरता आणि वाढीमध्ये आहे. REITs ने स्पर्धात्मक परतावा (Competitive Return) दिला आहे ज्यामध्ये सातत्यपूर्ण भाडे उत्पन्न आणि भांडवलाच्या मूल्यां कनाची क्षमता आहे.
एकत्रितपणे, भारतातील ४ REITs ने Q4 FY25 मध्ये १५५३ कोटी पेक्षा जास्त रक्कम 2.6 लाख पेक्षा जास्त युनिटधारकांना वितरित केली (स्रोत: IRA डेटा). यामुळे त्यांना पारंपारिक स्थिर-उत्पन्न गुंतवणूक आणि पूर्ण इक्विटी एक्सपोजर यांच्यामध्ये स्थित असले ला एक आकर्षक पर्याय बनतो, जो गुंतवणूकदारांना पोर्टफोलिओ बॅलन्स देतो.
स्थिरता फायदा (Stability Advantage)
REITs व्यावसायिक मालमत्ता व्यवस्थापन आणि मजबूत कॉर्पोरेट प्रशासनाद्वारे स्थिरता प्रदान करतात. मजबूत कॉर्पोरेट प्रशासन गुंतवणूकदारांना सुरक्षिततेची भावना प्रदान करते. SEBI ने निश्चित केलेल्या स्पष्ट नियम आणि प्रकटीकरण आवश्यकतां सह, गुंतवणूकदारांना आर्थिक आणि ऑपरेटिंग माहितीमध्ये प्रवेश असतो. हे नियामक देखरेख जोखीम कमी करते आणि गुंतवणूकदारांचा विश्वास निर्माण करते.
तुमची REIT रणनीती तयार करणे (Creating Your REIT Strategy)-
त्यांच्या गुंतवणूक पोर्टफोलिओमध्ये REITs विचारात घेणाऱ्यांसाठी, एक संरचित दृष्टिकोन आवश्यक आहे.
वाटप निश्चित करा (Determine Allocation) -
तुमचा पोर्टफोलिओ किती REITs मध्ये असावा हे ठरवून सुरुवात करा. कमी जोखीम घेणारे गुंतवणूकदार त्यांच्या पोर्टफोलिओचा १५-२०% REITs ला वाटप करू शकतात.
लीव्हरेज लिक्विडिटी (Leverage Liquidity)-
पारंपारिक रिअल इस्टेटच्या विपरीत, भारतातील REIT युनिट्स स्टॉक एक्सचेंज - BSE आणि NSE वर व्यापार करतात, ज्यामुळे डीमॅट खात्यांद्वारे खरेदी आणि विक्री करणे सोपे होते. ही लवचिकता बाजारा तील परिस्थिती बदलण्यासाठी उपयुक्त आहे.
कर आकारणी समजून घेणे (Understanding Taxation) -
REITs ची कररचना लक्षणीय फायदे देते (Offer Significant Benefits)-
REIT वितरणात साधारणपणे चार घटक असतात -
लाभांश, व्याज, SPV कर्जाचे परिशोधन आणि इतर उत्पन्न. साधारणपणे, युनिटधारकांच्या हातात लाभांश आणि इतर उत्पन्न करमुक्त असते, तर व्याज उत्पन्नावर लागू कर दराने कर आकारला जातो. SPV कर्जाच्या परिशोधनातून (Amortization) मिळणारे उत्पन्न वितरणाच्या वेळी करपात्र नसते परंतु REIT युनिट्सच्या विक्रीच्या वेळी भांडवली नफा मोजताना अधिग्रहणाच्या खर्चातून कमी केले जाते. REIT युनिट्स विकून मिळणारे भांडवली नफा बाजार कर नियमांचे पालन करतात, ज्यामुळे गुंतवणूकदारांना स्थिर कर किनार मिळते.
जोखीम प्रोफाइलवर आधारित गुंतवणूक दृष्टिकोन (Investment Approaches based on risk profile) -
गुंतवणूकदार त्यांच्या आर्थिक उद्दिष्टांवर आधारित वेगवेगळ्या प्रकारच्या REIT मध्ये त्यांची गुंतवणूक तयार करू शकतात:
सावध REIT गुंतवणूकदार (Cautious REIT Investors) -
स्थिर भाडेकरू आणि दीर्घकालीन लीज करारांसह REIT वर लक्ष केंद्रित करावे, स्थिर उत्पन्न आणि कमी अस्थिरता सुनिश्चित करावी.
मध्यम REIT गुंतवणूकदार (Moderate REIT Investors) -
विविधता वाढविण्यासाठी विविध प्रकारच्या मालमत्ता प्रकारांमध्ये REIT चे मिश्रण निवडू शकतात. पोर्टफोलिओच्या १०-१५% वाटप करणे हा एक संतुलित दृष्टिकोन असू शकतो.
वाढीकडे लक्ष देणारे REIT गुंतवणूकदार-
विकास क्षमता (Devlopment Potential) आणि उच्च-वाढीच्या बाजारपेठेतील (High growth market exposure) एक्सपोजर असलेल्या REIT ला लक्ष्य करू शकतात, कदाचित उत्पन्न आणि भांडवल वाढ दोन्ही वाढवण्यासाठी २०% पर्यंत वाटप करू शकतात.
तुमच्या REIT गुंतवणुकीचे निरीक्षण करणे (Monitoring Your REIT Investment) -
REIT गुंतवणूक फायदेशीर राहतील याची खात्री करण्यासाठी, गुंतवणूकदारांनी इतर उत्पन्न देणाऱ्या मालमत्तेच्या तुलनेत कर नंतर वितरण उत्पन्नाचा मागोवा घ्यावा.
REIT च्या कामगिरीवर परिणाम करणाऱ्या बाजारातील ट्रेंड आणि व्याजदराच्या हालचालींवर लक्ष ठेवा.
जोखीम कमी करण्यासाठी मालमत्ता प्रकार आणि प्रदेशांमध्ये गुंतवणूकीचे विविधीकरण (Diversification) करा.
आर्थिक स्थिरतेचे मूल्यांकन करण्यासाठी REIT मध्ये लीव्हरेज पातळीचे (Monitor Leverage) निरीक्षण करा.
पुढे पाहणे (Looking Ahead) -
भारतीय REIT ने मजबूत परतावा दर्शविला आहे, ज्यामुळे ते आधुनिक गुंतवणूक पोर्टफोलिओमध्ये एक मौल्यवान भर बनले आहेत. वाढीच्या क्षमतेसह नियमित उत्पन्न प्रदान करण्याची त्यांची क्षमता स्थिरता शोधणाऱ्या गुंतवणूकदारांसाठी त्यांना एक धोरणात्मक पर्याय बनवते.आजच्या बाजारपेठेत लवचिक पोर्टफोलिओ तयार करू इच्छिणाऱ्यांसाठी, REITs उत्पन्न, वाढ आणि व्यावसायिक व्यवस्थापनाचे संतुलित मिश्रण देतात.वाटपाचे काळजीपूर्वक नियोजन करून माहितीपूर्ण राहून, गुंतवणूकदार त्यांचे आर्थिक भविष्य मजबूत करण्यासाठी REIT गुंतवणुकीचे फायदे पूर्णपणे वापरू शकतात.