Konkan Railway : कोकण रेल्वेच्या प्रोटोकॉलमुळे चाकरमान्यांचा सुखकर प्रवास!

२५ वर्षांत ९९ टक्के खडक कोसळले; प्रवासी सुरक्षित


वैष्णवी भोगले
मुंबई : कोकणात पडणाऱ्या मुसळधार पावसामुळे पश्चिम घाटात अनपेक्षित पूर आणि झाडे कोसळणे ते खडक आणि दरड कोसळण्यापर्यंत अनपेक्षिततेने कोकण रेल्वे नेहमी प्रवाशांना सुखरुप आपापल्या गावांना ने-आण करण्याचे काम करत आहे. परंतु गेल्या काही वर्षांत कोकण रेल्वेला अनेक समस्यांना पावसाच्या अनुषंगाने तयार करण्यात आलेल्या प्रोटोकॉलमुळे विविध घटनांमध्ये लक्षणीय घट झाली आहे. कोकण रेल्वे सुरु होऊन ३१ वर्षे झाली. १९९८ पासून तर ती पूर्णपणे सुरु आहे. कोकण, गोवा आणि कर्नाटकच्या किनारपट्टीच्या बाजूने धावणाऱ्या रेल्वेगाड्या मधून निसर्गसौंदर्य आपण अनुभवतो.


गेल्या दोन दशकात कोकण रेल्वेचे प्रवासी वाढले आहेत. रेल्वे स्टेशन्स आणि गाड्यांचेही प्रमाण वाढविण्यात आले आहे. पण हे सारे एकाच रेल्वे रुळावर सुरु आहे. गाड्यांच्या पासिंगसाठी ठराविक ठिकाणी असलेला ट्रॅक सोडला तर ७४० किलोमीटरचे अंतर फक्त एका ट्रॅकवर सुरु होते. रोज ७५ हून अधिक प्रवासी व मालगाड्यांची ये-जा या एकाच ट्रॅकवर सुरु होती. परिणामी प्रवासात निष्कारण जादा वेळ जातो. पण आता ही गैरसोय दूर झाली आहे. कोकण रेल्वेचा पसारा हा रोहा ते ठोकूर अशा ७४० किमी अंतरापर्यंत पसरलेला आहे. मात्र कोकण रेल्वेवर रोहा ते वीर ४६.८ किमीचा रेल्वे मार्गाचे ऑगस्ट २०२१ रोजी दुहेरीकरण पूर्ण झाले. मात्र त्यानंतर दुहेरीकरणाबाबत जलदगतीने पावले उचलली नसल्यामुळे प्रवाशांचा प्रवास रखडत होता. उत्तर आणि दक्षिण भारताला कमी प्रवास खर्चात आणि जलदगतीने जोडण्याचे काम कोकण रेल्वेकडून करण्यात येतो. पण वाढत्या गर्दीला सामावून घेण्याची क्षमता कोकण रेल्वेमध्ये नसल्याने,अनेक वर्षांपासून कोकण रेल्वेचे दुहेरीकरण करण्याची मागणी करत होते.


सध्याच्या स्थितीला बघायचे झाले तर, कोकण रेल्वेचा २५ वर्षांत ९९ टक्के प्रवास अधिक सुरक्षित झाला आहे. कोकण रेल्वे ९१ बोगदे आणि १८९१ पूल पार करत चाकरमान्यांना सुखरूप पोहोचविण्याचे काम करते. कोकण रेल्वेच्या मार्गावर ५६३ कटिंग्ज आणि ९१ बोगदे त्याच्या ७३९ किमी पट्ट्यासह, कोकण रेल्वे नेटवर्क लॅटराइट माती, लॅटराइट बोल्डर्स माती आणि जोडलेल्या बेसाल्ट खडकात मिसळून तीन राज्यांमध्ये अंतर कापते. त्यात लांब बोगदे आहेत, त्यापैकी ६२ एकट्या रोहा आणि रत्नागिरी लांब बोगदे आहेत. मेघालयातील चेरापुंजीच्या बाहेरील भागात सर्वाधिक पाऊस पडतो. हे जगातील सर्वात थंड ठिकाणांपैकी एक आहे, असे झा म्हणाले. "येथे दरवर्षी ३,५०० मिमी ते ५,००० मिमी पाऊस पडतो, अनेकदा ५० मिमी प्रति तासापेक्षा जास्त असतो आणि पावसाळ्यात तो १०० मिमी प्रति तास इतका असतो." या आव्हानांवर मात करण्याची तयारी मान्सूनच्या चार महिने आधीपासून सुरू होते. कोकण रेल्वे काॅर्पोरेशन दरवर्षी ५-७ कोटी रुपये सुरक्षा देखरेखीसाठी आणि १० कोटी रुपये मान्सूनच्या तयारीसाठी देते असे झा म्हणाले, "कोकण रेल्वेचा मार्ग २२४ किमीच्या पट्ट्यातून जातो त्यामुळे ५० मीटर उंच कटिंग्ज आहेत." जवळपास ४१० किमी मार्ग तटबंदीवर आधारित आहे. ज्यामुळे पाणी साचण्याची जोखीम कमी होते. तसेच उतार कटिंग आणि बोगद्यातील उपाययोजनांसाठी “आम्ही १९९९-२०२४ पर्यंत भू-सुरक्षा कामांमध्ये रुपये ३४५ कोटी गुंतवले आहेत.


वार्षिक सुरक्षेच्या खबरदारींमध्ये नाल्यांची साफसफाई, झाडे तोडणे, ट्रॅकवर गस्त घालणे आणि पुलांवर स्वच्छ पाण्याचे मार्ग राखणे यांचा समावेश करण्यात आला. बूम लिफ्ट क्रॅक आणि सैल बोल्डर्स तपासतात. प्रत्येक किलोमीटरवर मानसांना देखरेखीखाली उभे करण्यात आले आहे. प्रत्येक ८०-१०० किमी विभागात या कामांसाठी झोनल कॉन्ट्रॅक्ट आहेत. ६८० लोक पावसाळी कामावर तैनात आहेत. तसेच सीझनसाठी एक विशेष वेळापत्रक देखील तयार करण्यात आले आहे. जे ट्रेनचा वेग ७५-९०kmph पर्यंत कमी करते. लोको पायलट सुरक्षिततेसाठी मुसळधार पावसात ते ४० kmph पर्यंत कमी करते.



कोकण रेल्वेच्या समस्या



  • जोरदार पावसामुळे

  • पुराची समस्या

  • डोंगराळ भाग असल्यामुळे दरड कोसळण्याची शक्यता

  • खडकांच्या कटिंग्जमुळे बोगद्याच्या आत खडक पडणे


तांत्रिक बिघाड



  • लांब पुलावर वाऱ्याचा वेग आणि दिशा मोजणारे एनीमोमीटर

  • पुलांवर पूर चेतावणी प्रणाली

  • कृत्रिम बुद्धिमत्ता आणि मशीन लर्निंग वापरून रेल्वे ट्रॅक मॉनिटरिंग आणि अलर्ट सिस्टम विकसित करणे

  • मुसळधार पाऊस आणि पूर तापमानवाढीसाठी हवामान आणि जलसंपदा विभागाशी संपर्क करा.

Comments
Add Comment

रिद्धपूर येथे जागतिक कीर्तीचे विद्यापीठ साकारणार: फडणवीस

नाशिक : रिद्धपूर या तीर्थक्षेत्राने मराठी भाषा जीवंत ठेवण्याचे काम केले असून तेथे मराठी भाषा विद्यापीठ स्थापन

मुख्यमंत्री फडणवीस यांच्या व्यासपीठावर मनोज जरांगे येणार का?

सोलापूर : सोलापूर जिल्ह्यातील मंगळवेढा येथे उभारण्यात आलेल्या छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या अश्वारूढ पुतळ्याचे

Sanjay Shirsat : संजय शिरसाटांच्या मनात नेमकं चाललंय काय? निवृत्ती की राजकीय खेळी?

शिंदे गटाच्या आमदाराच्या निर्णयामागे कुटुंबातील 'नवे नेतृत्व' आणण्याची खेळी? मुंबई : राज्याचे समाजकल्याण

मंत्री नितीन गडकरी यांच्यासमोर दोन महिला अधिकाऱ्यांमध्ये खुर्चीवरून भांडण! नागपूरचे पोस्टमास्टर जनरलपद नेमके कुणाकडे?

एकीने दुसरीच्या अंगावर पाणी ओतलं, चिमटाही काढला नागपूर : नागपूरमध्ये केंद्रीय मंत्री नितीन गडकरी यांच्या

फलटणच्या महिला डॉक्टर आत्महत्या प्रकरणाला नवं वळण, प्रशांतच्या बहिणीचा मोठा खुलासा

सातारा : साताऱ्यातील फलटण येथे महिला डॉक्टरने आत्महत्या केल्याच्या प्रकरणाला आता धक्कादायक वळण मिळालं आहे. या

फलटणमध्ये महिला डॉक्टरची आत्महत्या, निलंबित PSI बदनेचा शोध सुरू

सातारा : सातारा जिल्हातील फलटण मधील डॉक्टर तरुणीच्या आत्महत्येनंतर पोलिसांना २४ तासांच्या आत आरोपी प्रशांत