तंबाखूजन्य पदार्थांचे सेवन बंद करण्यासाठी डब्लूएचओने अधिकृत जारी केली निकोटीन रिप्लेसमेंट थेरपी

नवी दिल्ली : जागतिक आरोग्य संघटना अर्थात वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन (WHO) यांनी तंबाखू (tobacco) वापरकर्त्यांसाठी तंबाखूजन्य पदार्थांचे सेवन बंद (tobacco ban) करण्यासाठी आपल्या पहिल्या नैदानिक ​​उपचार मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली आहेत. त्यांनी तंबाखू वापरकर्त्यांना त्याची तंबाखू सोडण्याची इच्छा असल्यास, त्यांना निकोटीन रिप्लेसमेंट थेरपी (NRT), bupropion, आणि cytisine यासारख्या प्रिस्क्रिप्शन औषधांचा सल्ला दिला आहे.

त्यांचा मुख्य उद्दिष्ट आहे की तंबाखू वापरकर्त्यांना तंबाखूजन्य पदार्थांचे सेवन बंद करण्यासाठी समर्थन देण्यात आणि त्यांना सोडण्यास साधने पुरवण्यात येतील. त्यांच्या मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये डिजिटल सेसेशन इंटरव्हेंशन आणि फार्माकोलॉजिकल उपचार समाविष्ट आहेत, ज्यामुळे आरोग्य सेवा प्रदात्यांना तंबाखू वापरकर्त्यांसोबत संपर्क साधण्यात मदत होईल.

या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार, WHO यांचे हेतू आहे की जगभरातील ७५० दशलक्षाहून अधिक तंबाखू वापरकर्त्यांना तंबाखूजन्य पदार्थ सोडण्यास मदत करण्यात येईल, ज्यामुळे त्यांच्याशी संपर्क साधल्याने त्यांचे आरोग्य उत्तम होईल.

या शिफारशी सिगारेट, वॉटरपाइप, धूरविरहित तंबाखू उत्पादने, सिगार, तंबाखू आणि गरम केलेले तंबाखू उत्पादने (HTPs) यासह विविध तंबाखू उत्पादने सोडू पाहणाऱ्या सर्व प्रौढांना लागू होतात. “मार्गदर्शन देशांना आवश्यक साधनांसह तंबाखू सोडण्यासाठी आणि तंबाखूशी संबंधित रोगांचे जागतिक ओझे कमी करण्यासाठी प्रभावीपणे मदत करण्यासाठी आवश्यक साधनांसह सक्षम करते,” असे डॉ टेड्रोस अधानोम गेब्रेयसस, डब्लूएचओ WHO महासंचालक म्हणाले.

सोडण्याची व्यापक इच्छा असूनही – जगातील १.२५ अब्ज तंबाखू वापरकर्त्यांपैकी ६० टक्के पेक्षा जास्त – ७० टक्के आरोग्य प्रणालींमधील संसाधन मर्यादांसारख्या आव्हानांमुळे प्रभावी बंद सेवांमध्ये प्रवेश करू शकत नाहीत.

सुलभता सुधारण्यासाठी, विशेषत: कमी आणि मध्यम उत्पन्न असलेल्या देशांमध्ये, डब्लूएचओने हे उपचार शून्य किंवा कमी किंमतीत उपलब्ध करून देण्यास प्रोत्साहन दिले आहे.

२०२३ मध्ये, शिफारस केलेल्या तंबाखू बंद औषधांचा प्रवेश वाढविण्यासाठी, WHO ने तंबाखूच्या वापराच्या विकारांविरूद्ध औषधी उत्पादनांसाठी पूर्व-योग्यता प्रक्रिया सुरू केली. या प्रयत्नात एप्रिल २०२४ मध्ये एक मोठा विकास झाला, ज्यामध्ये Kenvue चा निकोटीन गम आणि पॅच हे WHO-प्री-क्वालिफाईड NRT उत्पादने बनले.

मार्गदर्शक तत्त्वे आरोग्य सेवा सेटिंग्जमध्ये नियमितपणे प्रदान केलेले संक्षिप्त आरोग्य कर्मचाऱ्यांचे समुपदेशन (३० सेकंद ते ३ मिनिटे टिकणारे) यासह विविध वर्तणूक हस्तक्षेपांची शिफारस देखील करते. पुढील सहाय्य शोधणाऱ्यांसाठी, वैयक्तिक, गट किंवा फोन समुपदेशन यासारखे अधिक सघन वर्तणूक समर्थन, सल्ला दिला जातो. याव्यतिरिक्त, स्वयं-व्यवस्थापन किंवा पूरक समर्थनासाठी उपयुक्त साधने म्हणून टेक्स्ट मेसेजिंग, स्मार्टफोन ॲप्स आणि इंटरनेट प्रोग्राम्ससह डिजिटल हस्तक्षेपांची शिफारस केली जाते.

WHO ने आरोग्य सेवा प्रदाते, धोरणकर्ते आणि भागधारकांनी तंबाखू बंदीला प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि जागतिक आरोग्य परिणाम सुधारण्यासाठी या मार्गदर्शक तत्त्वाचा अवलंब करून अंमलबजावणी करण्याचे आवाहन केले आहे.

भारतासाठी हा विकास महत्त्वाचा आहे. GATS-2 (२०१६-१७) च्या डेटावरून असे दिसून आले आहे की सध्याचे ५५.४ टक्के धूम्रपान करणारे आणि ४९.६ टक्के सध्याचे धुम्ररहित तंबाखू (SLT) वापरकर्ते सोडण्याची योजना आखत आहेत किंवा ते सोडण्याचा विचार करत आहेत. तथापि, फक्त काही धूम्रपान करणाऱ्यांनी (४.१ टक्के) आणि धुम्रपानरहित तंबाखू वापरणाऱ्यांनी (३.२ टक्के) फार्माकोथेरपीचा वापर केला आणि काही लोकांनी समुपदेशन समर्थनाची मागणी केली (८.६ टक्के धूम्रपान करणारे आणि ७.३ टक्के SLT वापरकर्ते).

पब्लिक हेल्थ फाउंडेशन ऑफ इंडिया (PHFI) या सार्वजनिक-खाजगी भागीदारी संस्थेच्या उपाध्यक्षा (संशोधन आणि आरोग्य प्रोत्साहन) डॉ. मोनिका अरोरा यांच्या मते, ही मार्गदर्शक तत्त्वे सर्वसमावेशक, वेळेवर आणि अत्यंत आवश्यक आहेत, विशेषत: निम्न आणि मध्यम भागात.

“हा कमी वापर तंबाखूला जागतिक DALY च्या ओझ्यामध्ये योगदान देणारा एक महत्त्वपूर्ण जोखीम घटक म्हणून संबोधित करण्यासाठी नवीन उपाय शोधण्याची आणि विद्यमान सेवांना बळकट करण्याची आवश्यकता अधोरेखित करतो. DALYs, भारतातील तंबाखू बंद करण्याच्या हस्तक्षेपांना प्राधान्य देणे, विशेषतः SLT वापराचा भार पाहता, आवश्यक आहे. क्लिनिकल सेटिंग्जमध्ये डिजिटल नवकल्पनांद्वारे समाप्ती सेवा मजबूत करण्यासाठी आणि समुदाय सेटिंग्जमध्ये समाप्तीला प्रोत्साहन देण्यासाठी गुंतवणूक आवश्यक आहे, ”ती म्हणाली. DALYs किंवा अपंगत्व-समायोजित जीवन वर्ष, अकाली मृत्यूमुळे गमावलेली आयुष्याची वर्षे आणि अपंगत्वासह जगलेली वर्षे एकत्रित करून रोगाचा एकूण ओझे मोजा. एक DALY हे निरोगी आयुष्याच्या गमावलेल्या वर्षाच्या बरोबरीचे आहे.

तंबाखू नियंत्रण आणि एमपॉवर MPOWER वरील फ्रेमवर्क कन्व्हेन्शन यासारख्या उपक्रमांद्वारे तंबाखू बंदीसाठी जागतिक स्तरावर पुश केले जातात. भारतात, राष्ट्रीय तंबाखू नियंत्रण कार्यक्रमांतर्गत १९ तंबाखू सेसेशन सेंटर्स (TCCs) ची तृतीयक काळजी मध्ये स्थापना करून प्रयत्न सुरू झाले, ५०० पेक्षा जास्त टीसीसी TCC पर्यंत देशभर विस्तारले. नॅशनल टोबॅको क्विटलाइन सर्व्हिसेस (NTQLS), प्रादेशिक उपग्रह केंद्रे, mCessation, व्यसनमुक्ती सेवा आणि राष्ट्रीय मौखिक आरोग्य कार्यक्रमांतर्गत दंत संस्थांमध्ये टीसीसी TCC ची स्थापना करून या प्रयत्नांचा विस्तार करण्यात आला.