मुलांची सुट्टी नि मायभाषा

Share

मायभाषा – डॉ. वीणा सानेकर

परीक्षांच्या तणावातून मुक्त होऊन विद्यार्थी सुट्ट्यांच्या जगात लवकरच मुक्त विहरणार आहेत. काहींच्या बाबतीत हा मुक्त विहार सुरूही झाला आहे. मराठीच्या जडणघडणीकरिता मुलांना कोणकोणते उपक्रम करता येतील किंवा त्यांच्याकडून करवून घेता येतील याचा विचार करताना जे सुचते आहे, त्याच्या नोंदी आजच्या लेखात करते आहे. हे मुद्दे मायभाषा समृद्द व्हावी म्हणून पूरक ठरावेत.आपल्या मराठीच्या पाठ्यपुस्तकातील आवडलेल्या कविता वा धड्यावर टिपण लिहा. तसेच न आवडलेल्या कविता वा धड्यावरही टिपण लिहा. आवडणाऱ्या व न आवडण्यामागची कारणे लिहा. सुस्पष्ट विचारांच्या मांडणीचा मुलांना विविध बाबतीत उपयोग होईल.

नादमय शब्दांच्या जोड्या शोधा. (उदा. गंध – बंध, खाण – बाण, बंद – छंद इत्यादी )

  • नामांकरता विशेषणे शोधणे.
  • शब्दांच्या भेंड्यांचा खेळ मुलांना शब्दसंग्रह वाढविण्याकरिता उपयुक्त ठरतो. (उदा. गावांच्या नावांच्या, आडनावांच्या, मुला-मुलींच्या नावांच्या भेंड्या)
  • व्यंगचित्रे मुलांना विचारार्थ दाखवणे व त्यावर त्यांना बोलते करणे.

एखाद्या गोष्टीकडे तिरकसपणे पाहणे म्हणजे काय, हे मुलांना यातून समजेल. सामाजिक प्रश्नांकडे पाहण्याचा स्वतंत्र दृष्टिकोन यातून तयार होऊ शकेल.

मराठीतील अवांतर वाचनाकरिता मुलांच्या हाती पुस्तके द्यावीत. पालकांनी आवर्जून पुस्तकांच्या दुकानांना मुलांसोबत भेटी द्याव्यात.

  • मुलांना रोज दैनंदिनी लिहायला सांगावे.
  • छोटे छोटे लेख लिहायला मुलांना सुट्टीत उद्युक्त करावे. विनोद, विडंबन, चमत्कृती अशा भाषेच्या वैशिष्ट्यांना वाव देणारे विषय सुचवावे.
  • शब्दकोडी सोडवणे व तयार करण्याकरिता प्रोत्साहन देणे.
  • संगीत, नृत्य, नाट्य, चित्र या कलांशी भाषिक अनुभव जोडण्याचा प्रयत्न करणे.
  • कवितेची गोडी लागावी म्हणून प्रयत्न करणे. लयबद्ध कवितांचे अनुभव देणे.
  • चित्रावरून गोष्ट लिहिण्यास सांगणे.
  • मुद्द्यांवरून गोष्ट तयार करण्यास देणे.
    भाजीवाला, पोस्टमन, फुलवाला, शेजारी, मित्र अशी विविध व्यक्तिचित्रे मुलांना लिहायला लावणे. त्यातून मुलांना माणसे वाचायला शिकवणे.
  • म्हणींवरून गोष्टी, वाक्प्रचार यांच्याशी मैत्री करून देणे.
  • एकाच शब्दाच्या विविध अर्थछटा शोधायला लावणे. (सार – सार, तीर-तीर)
  • कोश पाहायला लावणे. त्यांचा उपयोग करून शब्दांच्या जन्मकथा शोधायला लावणे.

अन्य भाषांमधून मराठीने कोणते शब्द स्वीकारले, याचा शोध घ्यायला लावणे. गणित, विज्ञानाकरिता पालकांनी मुलांकरिता आधीच ट्यूशन, कोचिंग क्लासचा शोध घेतलेला असतो. या विषयांकरिता कितीही पैसे खर्च झाले तरी पालकांना त्याची पर्वा नसते. मायभाषेची जडणघडण जाणीवपूर्वक करावी लागते, याचे भान सहज विसरले जाते. खरे तर मायभाषेचा पाया पक्का असेल तर इतर विषयही पक्के होतात. अभिव्यक्ती, कल्पनाशक्ती, विचार या सर्वांच्या विकासाचे बीज मायभाषेतच लपलेले आहे.

Recent Posts

LSG vs DC, IPL 2025: ऋषभ पंत घरच्या मैदानावर दिल्लीला रोखणार?

मुंबई(ज्ञानेश सावंत): दिल्लीचा संघ सध्या अव्वल तीन संघा मध्ये आहे व पहिल्या फेरीत दिल्लीने लखनऊ…

9 minutes ago

Heat wave: उष्णतेच्या लाटेपासून असा करा बचाव…जाणून घ्या या टिप्स

मुंबई: सध्या सगळीकडेच उष्णतेच्या लाटेने नागरिक त्रस्त आहेत. राज्यातही तापमानाचा पारा दिवसेंदिवस चांगलाच वाढत आहे.…

41 minutes ago

कोकण रेल्वेने प्रवास करण्याआधी हे जरूर वाचा…

कोकणातून मुंबईकडे जाणाऱ्या रेल्वेगाड्या ठाण्यापर्यंत धावणार रत्नागिरी : मध्य रेल्वेवरील छत्रपती शिवाजी महाराज टर्मिनसवरील फलाटांच्या…

1 hour ago

‘चला वाचू या! सुट्टीतील वाचनालय’, मुंबई महानगरपालिकेकडून विद्यार्थ्यांसाठी अभिनव उपक्रम

येत्या २ मे ते १२ जून २०२५ या कालावधीत भरणार हे वाचनालय महानगरपालिकेच्या विद्यार्थ्यांसमवेत खासगी…

2 hours ago

चंद्रपूर: येत्या २४ एप्रिल पर्यंत उष्णतेचा ‘येलो अलर्ट’

चंद्रपूर : गेल्या आठवड्यापासून चंद्रपूर जिल्ह्याला तीव्र उन्हाचा तडाखा बसत असून दिनांक २१ ते २४…

3 hours ago

KKR vs GT, IPL 2025: गुजरातविरुद्ध घरच्या मैदानावर कोलकत्त्याचा लाजिरवाणा पराभव

कोलकाता: इंडियन प्रीमियर लीग २०२५मध्ये कोलकाता नाईट रायडर्सचा गुजरात टायटन्सविरुद्ध लाजिरवाणा पराभव झाला आहे. गुजरातने…

10 hours ago