डोक्यातील कोंडा किंवा स्कॅल्प सोरायसिस

• डॉक्टरांचा सल्ला: डॉ. रचिता धुरत

मागील आवृत्तीत आपण सोरायसिस आणि त्याच्या उपचारांबद्दल शिकलो आहोत. अलीकडे अनेक रुग्ण तक्रार करतात की, अँटिडँड्रफ शॅम्पू वापरूनही कोंडा निघून जात नाही आणि जेव्हा मी स्कोप (डर्मोस्कोप)मध्ये पाहते, तेव्हाही कोंडा नसून स्कॅल्प सोरायसिस निदान येते. या आवृत्तीत आपण स्कॅल्प सोरायसिस आणि कोंडा यांच्यातील फरक पाहू.

डोक्यातील कोंडा :
डोक्यातील कोंडा ही एक सामान्य स्थिती आहे. मात्र अनेकदा सामाजिक स्तरावर ही समस्या तुमच्या आत्मविश्वासाला मारक ठरत असते. ज्यामध्ये कोरड्या त्वचेचे लहान तुकडे डोक्यातून बाहेर पडतात. तुमचे केस काळे असल्यास किंवा तुम्ही गडद रंगाचे कपडे घातले असल्यास, तुम्हाला तुमच्या केसांमध्ये किंवा खांद्यावर फ्लेक्स दिसू शकतात. डोक्यातील कोंड्यामुळे खाज
येऊ शकते.

कोंडा होण्याची कारणे :
डोक्यावरील त्वचेच्या पेशी शरीराच्या इतर भागांप्रमाणेच सतत स्वतःचे नूतनीकरण करतात. म्हणून जेव्हा नवीन त्वचेच्या पेशी डोक्यावर दिसतात, तेव्हा जुन्या पेशी पृष्ठभागावर ढकलल्या जातात आणि डोक्यापासून दूर जातात. या प्रक्रियेला फ्लेकिंग म्हणून ओळखले जाते, जी डोळ्यांना दिसत नाहीत; परंतु डोक्यातील कोंडा असलेल्या लोकांच्या बाबतीत, त्वचेच्या नूतनीकरणाची प्रक्रिया वेगवान होते, याचा अर्थ असा होतो की, अधिक मृत त्वचा निघून जाते म्हणून पांढरे फ्लेक्स अधिक लक्षणीय दिसतात.

कोंडा होण्याचे एक सामान्य कारण म्हणजे मालासेझिया ग्लोबोसा नावाची बुरशी. ही बुरशी बहुतेक निरोगी प्रौढांच्या डोक्यावर कोणतीही समस्या न आणता जगते. या बुरशीच्या प्रतिरक्षा प्रणालीच्या प्रतिक्रियेमुळे डोक्यातील कोंडा होतो.

इतर सामान्य कारणे :
१. तेलकट त्वचा
२. स्वच्छता न पाळणे आणि पुरेसे शॅम्पू न करणे, कारण यामुळे त्वचेच्या पेशी जमा होतात आणि फ्लेक्स आणि खाज निर्माण होते.
३. हार्मोनल समस्यांचा समावेश असू शकतो कारण प्रौढांमध्ये तारुण्यानंतर सर्वात जास्त कोंडा आढळतो.
४. केसांची काळजी घेण्याच्या उत्पादनांना संवेदनशीलता (संपर्क त्वचारोग) डँड्रफची लक्षणे कोणती?
अ. डँड्रफ फ्लेक्स सैल पांढरे फ्लेक्स किंवा त्वचेला चिकटलेले असू शकतात आणि त्यांना खाज सुटू शकते.
ब. कोरड्या थंड हवामानात ते आणखी वाईट होते.

स्कॅल्प सोरायसिसची लक्षणे :
सौम्य प्रकार हा कोंड्यासारखाच असतो. परंतु गंभीर प्रकार डोक्यावर मोठ्या पापडीसह कान, कोपर आणि गुडघ्यांच्या मागे फ्लेक्स असतात. स्कॅल्प सोरायसिस आणि कोंडा यांच्यातील फरक ओळखण्यासाठी ट्रायकोस्कोप म्हणून ओळखले जाणारे स्कोप आवश्यक आहे. स्कॅल्प सोरायसिस केस गळणे वाढू शकते.

कोंडा दूर करण्यासाठी काय करायचे?
सर्वात प्रभावी मार्ग म्हणजे डँड्रफ शॅम्पू आणि डोक्यावरील उपचारांचा वापर करणे. सर्वोत्कृष्ट परिणाम मिळविण्यासाठी त्वचारोग तज्ज्ञांच्या या टिप्सचे अनुसरण करा.
१. डोक्यातील कोंडा विरुद्ध संरक्षणाची पहिली ओळ म्हणजे एक चांगला अँटी-डँड्रफ शॅम्पू वापरणे, ज्यामध्ये सक्रिय अँटी-डँड्रफ संयुगे आहेत जी खालीलप्रमाणे आहेत :
झिंक पायरीथियोन
सॅलिसिलिक अॅसिड
सेलेनियम सल्फाईड
किटोकोनाझोल
तथापि हे अँटी डँड्रफ शॅम्पू फेस देत नाहीत आणि ते केसांना कोरडेपणा आणतात, म्हणून मी येथे माझी व्यावहारिक टीप देते. तुमचे केस तुमच्या नेहमीच्या शॅम्पूने शॅम्पू करा आणि नंतर ५-१० मिली अँटीडँड्रफ शॅम्पू घ्या. १ कप पाण्यात ते मिसळा आणि तुमच्या डोक्याच्या त्वचेला लावा, ३-४ मिनिटे त्याची क्रिया होण्याची प्रतीक्षा करा आणि केस पाण्याने धुवा.

डोक्यातील कोंडा दूर करण्यासाठी अनेक घरगुती उपाय आहेत. आपण प्रयत्न करू शकता; परंतु काही घरगुती उपायांमुळे डोक्याची त्वचा जास्त कोरडी होऊ शकते हे गंभीरपणे लक्षात घेतले पाहिजे.
डोक्यातील कोंड्यावर कायमचा इलाज आहे का? कोंड्यावर कायमस्वरूपी इलाज नाही; परंतु उपचाराने लक्षण कमी होऊ शकते.

डॉक्टरांचा सल्ला कधी घ्यावा?
स्कॅल्प सोरायसिसचा उपचार कोंडापेक्षा वेगळा आहे म्हणून निदान महत्त्वाचे आहे. जेव्हा तुमचा कोंडा प्रतिसाद देत नाही. एकापेक्षा जास्त अँटीडँड्रफ शॅम्पू वापरल्यानंतर, अँटीडँड्रफ शॅम्पू करूनही खाज आटोक्यात येत नाही, डोक्यावर लाल पुरळ, डोके फोडी आणि केस गळताना दिसतात, जेव्हा कोंडा केसांची सीमा ओलांडतो तेव्हा…

स्कॅल्प सोरायसिस उपचार
टॉपिकल क्रीम आणि लोशन, तोंडी औषधे / इंजेक्शन आणि लाइट थेरपी आणि लेसर हे स्कॅल्प सोरायसिसचे उपचार आहेत जे आपण मागील आवृत्तीत शिकलो आहोत.
आपण पुढील आवृत्तीत कोडबद्दल जाणून घेऊ या.