ट्रॅफिकमध्ये तासन् तास एके ठिकाणी खोळंबणा-या मुंबईकरांना वेगाचं भलतचं अप्रुप असतं. त्यामुळे ‘कार रेसिंग’सारखे खेळ आपल्याला आकर्षित करतात. सर्वसामान्यांप्रमाणेच ‘फेरारी की सवारी’ची स्वप्न बघणारा सौरव बंडोपाध्याय मात्र आता या क्षेत्रात आपलं स्थान पक्कं करु लागलाय. त्याच्या या क्षेत्रातल्या अनुभवाची ही एक सवारी…
मोटार रेसिंग ट्रॅक्स, रेसिंग सूट घालून हात उंचावणारे रेसर्स.. फेरारी, पोर्शे, फोक्सवॅगन, मर्सिडीज अशा चकचकीत गाडय़ा आणि ‘झूमकन्’ आपले हार्टबीट्स वाढवणारा भन्नाट वेग! हे सगळं पाहिलं की कधी आपल्याला त्या मायकल शूमाकरचा हेवा वाटतो तर कधी शोरूममध्ये उभ्या असलेल्या ‘फेरारी’बरोबर किमान फोटो तरी काढून घेऊ म्हणून गर्दी जमते. त्यामुळे फक्त टीव्हीवर पाहिलेल्या आणि व्हिडीओ गेम्समध्ये ‘फायनल लेव्हल’ गाठलेल्या आपल्यासारख्या ‘व्हर्चुअल कार रेसर्स’ना एकंदरीतच या क्षेत्राबाबत प्रचंड कुतूहल असतं. ठाण्यात राहणा-या सौरव बंडोपाध्याय यालाही दहावीत असल्यापासून या क्षेत्राने आकर्षित केलं होतं. पण त्यावेळी या क्षेत्राची काहीच माहिती नव्हती. मग दहावीची परीक्षा झाल्यानंतर सुट्टीत सौरवने हळूहळू कार रेसिंगविषयी माहिती मिळवायला सुरुवात केली. पदवी शिक्षणासाठी सर्व पर्याय खुले राहावेत म्हणून बारावीपर्यंत सायन्सचा विद्यार्थी असलेला सौरव नंतर मात्र कला शाखेकडे वळला. चर्चगेटच्या केसी कॉलेजमधून ‘सोशिओलॉजी’ विषय घेऊन सौरवने आपलं पदवीचं शिक्षण पूर्ण केलं आहे. शिकत असतानाच एकीकडे त्याने रेसिंगवरही आपलं लक्ष केंद्रित केलं होतं. ‘गो-कार्टिग’ ही रेसिंगची पहिली पायरी असते. कार रेसिंगपेक्षा याचा वेग तुलनेने कमी असतो. सुरुवातीला त्याने चेंबूरमधल्या ‘एकर्स क्लब’मध्ये सर्वसामान्य लोकांसाठी एक खेळ म्हणून तयार केलेल्या ट्रॅक्सवर गो-कार्टिगचा सराव केला. त्यावेळी त्याने गो-कार्टिगचं बेसिक ट्रेनिंग एका मेकॅनिककडून घेतलं. कारण रेसिंगमधल्या कोणाशीच त्याची ओळख नव्हती. त्यानंतर त्याने प्रोफेशनल गो-कार्टिगच्या ट्रॅक्सवर सराव करायला सुरवात केली. सराव करत असताना या क्षेत्रातल्या काही लोकांशी त्याची ओळख झाली. त्यांच्याकडून कार रेसिंगचं प्रशिक्षण देणाऱ्या संस्थांची माहिती घेतली, तिथे जाऊन सौरवने रीतसर ट्रेनिंग घेतलं आणि त्यानंतर खऱ्या अर्थाने सौरव या क्षेत्रात उतरण्यासाठी सज्ज झाला.
पुढे २००७ साली ‘नॅशनल कार्टिग चॅम्पियनशिप’मध्ये तो पाचव्या क्रमांकावर होता. तर २००८ आणि २००९ अशी सलग दोन वर्ष ‘रोटॅक्स नॅशनल कार्टिग चॅम्पियनशिप’च्या अनुक्रमे तिसऱ्या आणि प्रथम क्रमांकाचा विजेता ठरला. २००८ साली तो ‘बेस्ट रूकी ट्रॉफी’चाही मानकरी ठरला. अशा नॅशनल चॅम्पियनशिप्सचा अनुभव गाठीशी बांधून सौरव ‘रेओ रेसिंग’ टीमचा सदस्य झाला. २०१० साली ‘फोक्सवॅगन’ या कंपनीने भारतात त्यांच्या स्पोर्ट्स कार दाखल केल्या. जागतिक ‘मोटर स्पोर्ट्स’च्या क्षेत्रात मानाचं स्थान असलेल्या या कंपनीने त्याच साली रेसिंग चॅम्पियनशिपही सुरू केली. या
चॅम्पियनशिपमध्ये सहभागी होण्यासाठी त्यांनी संपूर्ण भारतातून केवळ २० जणांची निवड केली आणि त्यात सौरवही सहभागी होता. ‘‘करिअरची पुढची एक पायरी चढण्याच्या दृष्टीने ही अतिशय उत्तम संधी होती. या चॅम्पियनशिपमध्ये निवड होणं खूप मानाचं पण तेवढंच कठीण होतं. कारण बाकी कसलेल्या अनुभवी रेसर्सच्या तुलनेत मी बराच नवखा होतो. पण माझे कोच-रेओमंड बॅनर्जी यांच्या सांगण्यावरून मी प्रयत्न केला आणि निवडल्या गेलेल्या २० जणांच्या यादीतलं शेवटचं नाव माझं होतं,’’ असं सौरव सांगतो.
सर्वसामान्यांच्या खिशाला न परवडणाऱ्या या क्षेत्रात उतरण्यासाठी प्रचंड मेहनत आहे. कार-रेसिंगच्या क्षेत्राकडे वळणारे बहुतांश तरुण हे भक्कम आर्थिक पाठबळ असणारे असतात. सामान्य कुटुंबाची पार्श्वभूमी असणारा सौरव बंडोपाध्याय त्याच्या या क्षेत्रातल्या प्रवेशाबाबत सांगतो, ‘‘मी रेसिंग करतानाच माझ्या टीमला मॅनेजमेंटमध्येही मदत करायचो. तसंच सामान्यत: एका ड्रायव्हरसोबत एक मेकॅनिक असतो. पण मेकॅनिकचं निम्म कामही मी करायचो. थोडा अनुभव जमा झाल्यानंतर जेव्हा मला वेळ असेल तेव्हा मी कोचिंगसाठी आमच्या टीमला मदत करत होतो. त्यामुळे या मार्गानी मी माझा खर्च थोडा कमी केला.’’
‘स्पर्धा’ हा आत्मा असणा-या ‘कार-रेसिंग’ या क्षेत्रात आंतरराष्ट्रीय पातळीवर स्पर्धेचं उत्तम वातावरण आहे. पण ‘क्रिकेटभक्त’असलेल्या भारतात मात्र काही मोजकी मंडळीच या क्षेत्रात आहेत. ‘‘भारतात अजूनही या क्षेत्राबाबत पुरेशी माहिती नाही. केवळ ‘फॉर्म्युला वन’ म्हणजे कार रेसिंग नव्हे. संपूर्ण जगात आज मोटार-रेसिंगचे बरेच प्रकार खेळले जात आहेत. हा खेळ खूप महागडा असल्याने भारतीय याकडे वळत नाहीत. पण अशा परिस्थितीत जेवढे भारतीय रेसर्स आज इकडे टिकून आहेत, ते मात्र अतिशय गंभीरपणे या क्षेत्राकडे पाहतात. कारण त्यांनी इथे गुंतवलेला पैसा आणि केलेली मेहनत याचं चीज करणं क्रमप्राप्त आहे.’’ सौरव पोटतिडकीने बोलतो.
आंतरराष्ट्रीय पातळीवरही सौरवने चमकदार कामगिरी केली आहे. २०११ साली फोक्सवॅगनने श्रीलंकेमध्ये होणा-या ‘इंटरनॅशनल पोलो कप रेस’मध्ये सहभागी होण्यासाठी पाच भारतीय रेसिंग ड्रायव्हर्सची निवड केली. त्यात सौरवची निवड झाली होती. तेव्हाचा अनुभव सौरव सांगत होता, ‘श्रीलंके तला अनुभव अवर्णनीय होता. ती नाइट रेस होती. अंधुक प्रकाशात गाडय़ा चालवायच्या होत्या. ट्रॅकच्या दोन्ही बाजूंना लोकांची प्रचंड गर्दी जमली होती. रेसर्सशी हस्तांदोलन करत होती. प्रोत्साहन देत होती. या सगळ्याबरोबरच आमच्या पुढचं चॅलेंज होतं की, त्या गर्दीला जराही धक्का न लावता काळजीपूर्वक गाडी चालवणं आणि स्पर्धेत टिकून राहणं. त्या स्पर्धेला श्रीलंकेचे राष्ट्राध्यक्षही उपस्थित होते. या स्पर्धेचं थेट प्रक्षेपण चालू होतं. रेसिंग ट्रॅकवर आणि इतर वेळी आमच्या खेळाला दिला गेलेला आदर अविस्मरणीय होता. एवढा आदर आपल्या देशातही मिळत नाही, ही आम्हा समस्त कार-रेसर्सची खंत आहे.’
मलेशिया येथे झालेल्या ‘ऑल स्टार्स कार्टिग’ या स्पर्धेतही तो सहभागी झाला होता. ‘‘मोजकेच भारतीय या क्षेत्रात आलेले असले तरी इतर देशांपेक्षा भारतीयांची मेहनत करण्याची तयारी जास्त असते आणि ही आपली जमेची बाजू आहे, पण आपल्या उणिवा ओळखून हळूहळू कार-रेसिंगमध्ये भारतीयसुद्धा प्रगती करत आहेत,’’ असं तो आवर्जून सांगतो. वेगाशी सामना करावा लागत असल्याने थरार हा कार-रेसिंगचा एक अविभाज्य भाग आहे. अशा वेळी स्वत:ला कसं सांभाळतोस, यावर तो म्हणतो, ‘‘तुम्ही कितीही काळजीपूर्वक कार चालवलीत तरी आजूबाजूच्या ड्रायव्हर्सकडून झालेल्या छोटय़ाशा चुकीची परिणतीसुद्धा मोठय़ा अपघातात होऊ शकते. त्यामुळे कार-रेसिंगमध्ये अपघाताचा धोका कायम असतो. इथे सगळंच अनिश्चित असतं. पण कायम तणावाखाली काम केलं तर त्याचा परिणाम परफॉर्मन्सवर निश्चितच होतो. त्यामुळे स्वत:वर विश्वास ठेवून आपलं काम करत राहणं हा एकमेव उपाय आहे. एकदा ट्रेनिंगच्या वेळी मी ट्रॅक सोडून बाहेर गेलो होतो. रेसिंग ट्रॅकच्या बाहेर सॅण्ड बॅरियरच्याही पलीकडे जाऊन एका खांबाला आपटलो होतो. कार मधून वाकली होती. सेफ्टीमुळे मी वाचलो. इट्स अ पार्ट ऑफ गेम. वुई हॅव टू मुव्ह ऑन!’’
फोक्सवॅगन, टोयोटा यांसारख्या अनेक अग्रगण्य कंपन्या आता या क्षेत्रात उतरत आहेत. शिवाय या कंपन्यांकडून आयोजित केल्या जाणाऱ्या चॅम्पियनशिप्ससाठी तुमचा काही खर्च कंपनीकडून केला जातो. या कंपन्या विजेत्यांना प्रशिक्षणासाठी परदेशातही जायची संधी देतात. त्यामुळे आता या क्षेत्रात करिअर करू इच्छिणा-यांसाठी चांगल्या संधी उपलब्ध होत आहेत. पण असं असलं तरी मध्यमवर्गीय कुटुंबातल्या तरुणांनी कायम आपल्या उत्पन्नाचा दुसरा एक मार्ग तयार करून मग यात करिअर करण्याचा विचार करावा, असा अनुभवी सल्ला सौरव देतो. ‘‘तुमच्याकडे फक्त स्किल असून उपयोग नाही. त्याचबरोबर स्पॉन्सर्स मिळवणं हा एक कठीण भाग आहे. कारण एका स्पर्धेत भाग घेण्यासाठी सुमारे १० लाख इतका खर्च होतो. मी चाळीस ते पन्नास कंपन्यांकडे अर्ज दिल्यानंतर ‘क्लाऊड नाइन’ या एका कंपनीने स्पॉन्सर्सशिपसाठी मला होकार दर्शवला. शिवाय एका छोटय़ा मैदानात क्रिकेट खेळून तुम्हाला जितकी प्रसिद्धी मिळते तेवढी तुम्ही ‘इंटरनॅशनल कार रेसिंग’मध्ये चांगली कामगिरी केल्यानंतरही मिळेलच याची शाश्वती नाही.’ कार-रेसिंग करतानाच एकीकडे सौरव सध्या ‘अ‍ॅमवे’ या कंपनीमध्ये कार्यरत आहे.
‘सगळय़ा गोष्टी आपल्या हातात नसतात. त्यामुळे स्वत:वर विश्वास ठेवा आणि तुमचं काम प्रामाणिकपणे करत राहा. योग्य ते फळ नक्कीच मिळेल,’ असा विचार व्यक्त करणारा सौरव केवळ रेसिंग ट्रॅकवरच्या स्पर्धेतच नाही तर आयुष्याच्या स्पर्धेतली चॅम्पियनशिपही निश्चितच पटकावेल असा विश्वास वाटतो!
