काही काही चित्रपट अशा पद्धतीने तयार केलेले असतात की, त्यांच्यामधून येणारा अनुभव एका मर्यादेच्या पलीकडे जात नाही.
दिग्दर्शक : अदिती इराणी व शिवा रिंडन
कलाकार : शीना शहाबादी, श्वेता भारद्वाज, शक्ती कपूर, गुलशन ग्रोव्हर, फरिदा जलाल
काही काही चित्रपट अशा पद्धतीने तयार केलेले असतात की, त्यांच्यामधून येणारा अनुभव एका मर्यादेच्या पलीकडे जात नाही. अशाच प्रकारचा एक सर्वसाधारण अनुभव आपल्याला ‘रक्त’ हा चित्रपट पाहताना येतो. चित्रपटाची वनलाइन एकदा का ठरली तर त्याची मांडणी हे एक मोठं आव्हान असतं. या चित्रपटाची वनलाइन ही एक सायकोथ्रीलर अशी आहे. कधी कधी माणसाच्या गुन्ह्यांमागे केवळ त्याची मानसिक जडणघडण हे एकमेव कारण असतं. मात्र या मनाच्या जडणघडणीला अनेक पदर असतात. कथानकाच्या माध्यमातून ते पदर उलगडता यावे लागतात. त्याची कारणमीमांसाही आपल्यासमोर आली पाहिजे. कथानकाच्या या प्रवासात कथानकाचं एक रहस्यही अबाधित ठेवावं लागतं.
‘रक्त’ या चित्रपटात मात्र काहीही घडत नाही. कथा आपल्यासमोर सरळसोट घडत जाते. त्यातली कोणतीही गोष्ट आपल्यापासून दडवून ठेवली जात नाही. एक शेवट सोडला तर या सा-या घडामोडींचे आपण साक्षीदार बनत असतो. हीच एक गोष्ट आपल्याला खटकत राहते. कथा सुरू होते ती एका घरामधून. एक सुखी कुटुंब आहे. नवरा-बायको व बायकोची एक बहीण. यातली बायको गरोदर आहे. त्यांच्यातल्या गमतीजमती आपल्यासमोर काही क्षण येऊन जातात. त्यानंतर बायकोची बहीण गाडी शिकत असताना त्यांचा अपघात होतो. या अपघातात नवरा-बायकोचा मृत्यू होतो. याच वेळी मुलगी जन्माला येते. या अपघातातून कथेची नायिका सोनिया (श्वेता भारद्वाज) वाचते. आपल्या बहिणीच्या मुलीला काहीही कमी पडू नये, यासाठी ती प्रयत्नांची पराकाष्ठा करते. आपलं अभिनयाचं क्षेत्रही ती पणाला लावते. ही मुलगी सुहानी मोठी होत जाते. त्याच काळात एक अशी घटना घडते की सोनियाला तुरुंगात जावं लागतं. या काळात तिच्या मुलीची जबाबदारी ती बोर्डिग स्कूलमधले फादर (शक्ती कपूर) यांच्यावर सोपवते. ही सुहानी पुढे मोठी होते. मात्र लहानपणापासून आईवडिलांचं छत्र हरपलेली सुहानी हिचं आपल्या मावशीवर जबरदस्त प्रेम आहे. ते इतकं टोकाचं रूप घेतं की त्यातून तिला मोठा मानसिक आजार जडतो. या आजारपणाच्या अमलाखाली ती जे-जे करत असते याची कथा म्हणजे ‘रक्त’.
दिग्दर्शक अदिती इराणी व शिवा रिंडन यांनी प्रेक्षकांना सुरुवातीपासूनच विश्वासात घेतलं आहे. असं म्हणतात की, चांगली कलाकृती ही प्रेक्षकांच्या विरोधात केलेला एक कट असतो. इथे आपल्या विरोधात काहीही कट केला जातं नाही. असं असतानाही काही प्रसंग अगदी अंगावर आणण्यात तो यशस्वी झाला आहे. रहस्यमय चित्रपट दाखवण्याची एक अनोखी शैली दिग्दर्शक इथं वापरतो व तरीही तो आपल्याला खिळवून ठेवतो. समोर घडणा-या घटनांच्या बाबतीत आपल्या मनात पुसटशी कल्पना येत असते व तरीही त्यात तो काही तरी वेगळेपण दाखवतोच. चित्रपटातले काही प्रसंग हे टेकिंगच्या दृष्टीनेही चांगले झाले आहेत. मात्र दिग्दर्शकावर असलेली छोटय़ा पडद्याचा प्रभाव जाणवत राहतोच. चित्रपटातली काही दृश्यं ही फार चांगली आहेत. त्यातल्या त्यात राजस्थानच्या राजघराण्याची दृश्यं ही चांगली करण्यात आली आहेत.
हा चित्रपट संपूर्णपणे सोनियावर अवलंबून आहे. तिच्या जीवनाचे विविध रंग यात दाखवण्यात आले आहेत. कुटुंबातली तिची अवस्था, तिच्या करिअरसाठीची तिची धडपड, त्यातलं तिचं कौशल्य, आपलं अस्तित्व जपण्याचा तिचा चाललेला प्रयत्न. त्याचबरोबर सुहानीची काळजी घेणं व त्याचबरोबर तिच्या काळजीनं तिनं केलेला त्याग, तुरुंगातल्या जीवनातलं तिचं वागणं. (जे फारच ढोबळपणे समोर येतं. त्यामुळे त्यात तिचा काही प्रभाव जाणवत नाही. मात्र ही तिच्यापेक्षा दिग्दर्शकाची कमजोर बाजू समजायला पाहिजे.)
या चित्रपटात मोठी झाल्यानंतरची सुहानी (शीना शहाबादी) हिने आपल्या बाजूनं ही भूमिका फार चांगली पेलली आहे. भूमिकेतल्या अनेक छटा तिने पडद्यावर फार चांगल्या प्रकारे दाखवल्या आहेत. आपल्या भूमिकेला विविध शेड आहेत याची तिची जाणीवही कौतुकास्पद आहे. भविष्यात काही चांगल्या भूमिका ती नक्कीच करू शकेल. चित्रपटातल्या प्रमुख भूमिका या दोघी मायलेकींच्या आहेत. इतर भूमिकांना म्हणावा तसा स्कोप नाही. त्या येतात व जातात. या चित्रपटात गुलशन ग्रोव्हर यांची महत्त्वपूर्ण भूमिका आहे. गेल्या काही वर्षामध्ये गुलशन ग्रोव्हर यांचा ज्या पद्धतीने हॉलिवुडपटांशी संबंध आला, तो या ठिकाणी स्पष्टपणे दिसून येत आहे. या चित्रपटात फरिदा जलाल यांनी एका ख्रिश्चन मोलकरणीची मारियाची भूमिका साकारली आहे. आपल्या वाटय़ाला आलेली भूमिका कितीही लहान असो की मोठी, ती आपण अगदी प्रामाणिकपणे करायची, हा त्यांचा गुण या चित्रपटातून ठाशीवपणे समोर आलेला आहे. चित्रपटात फार विशेष वाव नसलेली भूमिकाही त्यांनी मोठय़ा जबाबदारीने केली. त्यांच्या काही महत्त्वाच्या भूमिकांमध्ये या चित्रपटाचा समावेश करायला हरकत नाही. चित्रपट तांत्रिकदृष्टय़ाही चांगला झाला आहे. रहस्यमय चित्रपटातलं संगीत हे त्या चित्रपटाचा आत्मा असतो. या चित्रपटात संगीतकार डेबू मलिक याने ही जबाबदारी चांगल्या प्रकारे पेलली आहे. संगीताचा अतिवापर टाळल्यामुळे जे आहे ते अगदी ठाशीवपणे आपल्यासमोर येतं.
कधी कधी फार मोठय़ा अपेक्षा न ठेवता जर एखादा चित्रपट पाहण्यात आला तर त्यातून एक चांगलं समाधान मिळून जातं. हा चित्रपट व त्याचा जॉनर याचा विचार केल्यास हा एक प्रोजेक्ट सिनेमा असल्याचं दिसून येतं. चित्रपटाचं शिक्षण घेणारे तरुण आपल्या अभ्यासक्रमाच्या शेवटी एक चित्रपट तयार करतात. काही हुशार विद्यार्थ्यांचे चित्रपट तेव्हाही व्यावसायिक वाटतात. हा चित्रपटही त्याच प्रकारे झाला आहे. चित्रपट पाहिल्यानंतर फार भव्यदिव्य असा अनुभव जरी नाही मिळाला तरी वेळ वाया न गेल्याचं समाधान मात्र आपल्या गाठीशी असतंच असतं.
