दोन्ही काँग्रेसच्या बालेकिल्ल्याला फडणवीसांचा सुरुंग!

वार्तापत्र : दक्षिण महाराष्ट्र

मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी सांगली, इचलकरंजी आणि पुण्यात छत्रपती संभाजी महाराज, राजमाता अहिल्यादेवी होळकर आणि छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या पुतळ्यांचे लोकार्पण करून महापालिका निवडणुकीची घोषणा होण्याच्या काही तास आधीच प्रचाराचा अनौपचारिक 'नारळ फोडला'. हे केवळ सांस्कृतिक सोहळे नव्हते, तर मराठा आणि धनगर समाजांच्या मतांचा बालेकिल्ला असलेल्या या भागात भाजपने धडक दिल्याचे संकेत देतात. पूर्वी काँग्रेस-राष्ट्रवादीची मक्तेदारी मानली जाणारी ही जागा आता फडणवीसांच्या नेतृत्वात बदलतेय, असा निष्कर्ष काढायला आता कोणाची हरकत नाही.

आधी इचलकरंजी येथे शंभूतीर्थ आणि नंतर सांगलीत पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर चौकात २१ फूट उंच अश्वारूढ पुतळ्याचे लोकार्पण झाले. फडणवीस म्हणाले, 'अहिल्यादेवींच्या त्रिजन्मशताब्दी वर्षात हा पुतळा मराठा गौरवाचा मानदंड उभा करेल', त्यांच्या सुशासनाने प्रेरित होऊन आम्ही विकासकामांना गती देतोय. या सोहळ्यात मराठा आणि धनगर समाजातील मातब्बर, जसे आमदार गोपीचंद पडळकर, सत्यजीत देशमुख, सदाभाऊ खोत, सुरेश खाडे, स्थानिक आमदार सुधीर गाडगीळ उपस्थित होते. शिवाय राष्ट्रवादीचे माजी प्रदेशाध्यक्ष जयंत पाटील, काँग्रेस खासदार विशाल पाटील, आमदार विश्वजित कदम प्रोटोकॉल म्हणून व्यासपीठावर होते. पूर्ण कार्यक्रम मंत्री चंद्रकांत पाटील हाताळत होते. धनगरी ढोल वाजवत पडळकरांनी उत्साह दाखवला, तर काँग्रेस-राष्ट्रवादी नेत्यांना समारंभभर बाजूला राहावे लागले. वेब लाइव्ह स्ट्रीमिंगमध्येही लाखो लोकांनी हा सोहळा पाहिला, ज्यात फडणवीस मराठा आणि धनगर विभूतींवर स्तुतिसुमने उधळताना दिसले. आपले विकासाला प्राधान्य असल्याचे त्यांनी सर्व कार्यक्रमात आवर्जून सांगितले आणि तिथल्या तिथल्या विकासकामांची जंत्रीच कार्यक्रमात वाचून दाखवली. या कार्यक्रमात पूर्वी काँग्रेस आणि राष्ट्रवादीत असलेले नेते आता भाजपमध्ये सामील होऊन हिरीरीने सहभागी झालेले दिसले. हे नेते, कार्यकर्ते भाजपच्या विजयाच्या घोषणा देताना आणि त्याचवेळी व्यासपीठावरील काँग्रेस-राष्ट्रवादीच्या नेत्यांना नमस्कार करून पुढे जाताना लोकांनी पाहिले.

दक्षिण महाराष्ट्रातील हा बदल खूप मोठा बदल आहे. येत्या निवडणुकीमध्ये दोन्ही काँग्रेस सोडून गेलेल्या या नेतृत्वाला आणि नगरपालिका, महापालिका निवडणुकांमध्ये नशीब आजमावणाऱ्या छोट्या छोट्या कार्यकर्त्यांना लोक स्वीकारतात का, की दोन्ही काँग्रेसने दिलेल्या त्याच जातीच्या उमेदवारांना साथ देतात हे नजीकच्या काळात दिसेलच. त्या दृष्टीने काँग्रेस नेते पर्यायी नेतृत्व आणि उमेदवार शोधून बसले आहेत. त्यांनीही तेथे आपल्या समर्थकांचा वावर कायम ठेवून आपले आव्हान अजून कायम असल्याचे दाखवले. इचलकरंजी येथे छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पूर्णाकृती पुतळ्याचे लोकार्पण हा सोहळा अधिक भावनिक ठरला. 'श्री शंभू तीर्थ' स्मारकासह झालेल्या या कार्यक्रमात फडणवीस म्हणाले, 'संभाजी महाराज हे तळपती तलवार होते. दगाफटक्यात शहीद न झाले असते तर देशाचा इतिहास वेगळा असता. औरंगजेबाची कबर मराठ्यांनीच खोदली, हा हिंदुत्वाचा अभिमान जागवावा लागेल.' या कार्यक्रमाच्या व्यासपीठावर शिवप्रतिष्ठानचे संस्थापक संभाजीराव भिडे यांची उपस्थिती होती. सांगली आणि इचलकरंजी दोन्ही कार्यक्रमात हिंदुत्ववादी मतांना सुखावण्याचे काम यानिमित्ताने फडणवीस यांच्याकडून केले गेले हे विशेष आहे. त्यातही वैशिष्ट्य म्हणजे मराठा आणि धनगर वर्गातील इतकेच नव्हे तर जैन आणि इतर जात वर्गातील नेतृत्वही भाजपबरोबर व्यासपीठावर दिसले; तर निवडणुकीपुरते नव्हे तर एरवीच्या समारंभातही होऊ लागले आहे. दक्षिण महाराष्ट्रावर प्रभाव टाकणाऱ्या या तीन महत्त्वाच्या जाती आता बदल स्वीकारत आहेत आणि कधीकाळी सत्यशोधक आणि ब्राह्मणेतर चळवळीचे केंद्रस्थान असलेल्या या क्षेत्रात भाजप दोन्ही काँग्रेसला धक्का देत आहे हे यानिमित्ताने पुन्हा एकदा दिसून आले. इचलकरंजी महापालिकेची ही पहिलीच निवडणूक आहे. आवाडे परिवाराचा इचलकरंजी परिसरावर असलेला एकछत्री अंमल भाजपने सर्वप्रथम हादरवून सोडला. पुढे तोच परिवार भाजपचा भाग बनला. शेजारच्या पन्हाळा तालुक्यात सर्वसमावेशक नेतृत्व असणारे मात्र लिंगायत समाजाचे असलेले विनय कोरे जनसुराज्य शक्ती पक्षाच्या निमित्ताने भाजपबरोबर युती करून आहेत. लोक थेट भाजपला स्वीकारत नसल्याने कोरे यांनी नेहमीच भाजप बरोबर आपल्या पक्षाचे स्वतंत्र अस्तित्व राखून हातमिळवणी केली आहे. आता बदलत्या काळानुसार त्यांचेही राजकारण उघडपणे सुरू झाले आहे.

इचलकरंजी या ठिकाणीही मराठा आणि धनगर समाजाचे शेकडो मातब्बर उपस्थित होते. पालकमंत्री प्रकाश आबिटकर, मंत्री चंद्रकांत पाटील यांच्यासह भाजप नेत्यांनी हा सोहळा भव्य केला. त्याचा प्रभाव जिल्हा परिषद निवडणुकांमध्ये सुद्धा दिसेल. फडणवीसांनी मराठा आणि धनगर आरक्षणासंदर्भातील वादग्रस्त मुद्द्यांना टाळून विकासावर आणि महान व्यक्तींच्या कार्यावर भाषण करून आपल्याला अडचणीचा ठरणारा मुद्दा अत्यंत सोयीस्करपणे आणि चलाखपणाने बाजूला ठेवला. त्याची वाच्यता होणार नाही याची दक्षता घेतली गेली आणि त्याला कोणाचा आक्षेपही नव्हता.

पुण्यात छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या पुतळ्याचे लोकार्पण हा महापालिका निवडणुकीच्या पार्श्वभूमीवर झालेला सोहळा ठरला. यापूर्वी फडणवीसांनी सीएसएमटी स्टेशनवर भव्य पुतळ्याच्या घोषणेचा उल्लेख करत म्हटले आहे की, 'शिवरायांचा इतिहास प्रत्येकापर्यंत पोहोचेल. महापालिका निवडणुकीत विकास आणि सुशासनावर भर देऊ.' निवडणूक आयोगाच्या घोषणेच्या काही तास आधी हा कार्यक्रम होणे हे राजकीय धोरणाचे उदाहरण आहे. फडणवीस म्हणाले, 'महायुती सरकार मराठा-ओबीसी-धनगर सर्वांच्या हितासाठी कार्यरत आहे. इचलकरंजीत संभाजी महाराजांच्या पराक्रमावर बोलताना त्यांनी हिंदुत्व जागरणाची हाक दिली: 'स्वराज्यरक्षकांचा वारसा जपूया.' या दौऱ्याने महापालिका निवडणुकीत (सांगली, इचलकरंजी, कोल्हापूर, सोलापूर,पुणे) महायुतीला फायदा होईल, असा अंदाज आहे. फडणवीसांच्या या दौऱ्याने दक्षिण महाराष्ट्रात विकास आणि गौरवाची लाट उसळली. मराठा-धनगर समाजातील बदल हा राजकीय भूकंप घडवू शकतो. हे केवळ प्रचारापुरते नाही, तर दीर्घकालीन धोरण आहे. महापालिका निवडणुकीत काय घडेल, हे येत्या महिन्यात स्पष्ट होईल. पण यानिमित्ताने फडणवीस यांनी केवळ प्रचाराचा नारळ फोडला नाही तर मराठा, धनगर समाजाबरोबरच जैन आणि लिंगायत समाजाला एकूणच हिंदुत्ववादी मतदारांना सुखावत प्रचाराची सुरुवातच केली. हे सगळे करताना विरोधकांची तयारी सुरू असली तरी भाजपच्या या आक्रमक धोरणामुळे त्यांना आपले पत्ते उघड करणे अवघड झाले आहे. शक्तिपीठ महामार्गापासून शेतकरी, कामगार, सर्वसामान्यांच्या प्रश्नांचे अनेक मुद्दे घेऊन फडणवीस यांना जाब विचारणे विरोधी पक्षांना शक्य होते. मात्र फडणवीसांच्या झंजावातात विरोधकांना त्यांच्या स्वतःच्या भूमिकेचाही विसर पडला असे म्हणावे लागेल.

- प्रतिनिधी