भारतीय सिनेसृष्टीवर आपल्या अभिनयाच्या जोरावर तब्बल सहा दशके अधिराज्य गाजवलेले ज्येष्ठ आणि लाडके अभिनेते धर्मेंद्र (Dharmendra) यांचे वयाच्या ८९ व्या वर्षी निधन झाले आहे. गेल्या काही दिवसांपासून त्यांची प्रकृती खालावली होती आणि त्यांच्यावर उपचार सुरू होते. त्यांच्या निधनाचे वृत्त ऐकून संपूर्ण सिनेसृष्टीतून तीव्र दुःख व्यक्त केले जात आहे. धर्मेंद्र यांची कारकीर्द आणि त्यांना मिळालेल्या 'ही-मॅन' (He-Man) या खास उपाधीबद्दलची चर्चा पुन्हा एकदा सुरू झाली आहे. धर्मेंद्र यांना भारतीय चित्रपटसृष्टीचा 'ही-मॅन' का म्हटले जाते, यामागे केवळ त्यांची देखणी शरीरयष्टी नसून, त्यांच्या अभिनयाची वेगळी शैली आणि पडद्यावरील दमदार व्यक्तिमत्त्व कारणीभूत आहे.
मुंबई : भारतीय सिनेसृष्टीवर आपल्या अभिनयाने अधिराज्य गाजवणारे ज्येष्ठ अभिनेते आणि 'ही-मॅन' म्हणून ओळखले जाणारे धर्मेंद्र यांचे आज दुःखद निधन झाले आहे. ...
'ही-मॅन' उपाधी मागची तीन प्रमुख कारणे
१. रुबाबदार शरीरयष्टी आणि 'ॲक्शन हिरो'ची नवी ओळख
धर्मेंद्र यांच्या सुरुवातीच्या कारकिर्दीत त्यांना जगातील सर्वात देखण्या (Most Handsome) कलाकारांपैकी एक मानले जात होते. १९६० च्या दशकाच्या उत्तरार्धात, विशेषतः १९६६ साली प्रदर्शित झालेल्या 'फुल और पत्थर' या चित्रपटाने त्यांच्या 'ही-मॅन' प्रतिमेला बळकटी दिली. या चित्रपटात धर्मेंद्र यांनी शर्टलेस भूमिका करून आपल्या कणखर शरीरयष्टीचे दर्शन घडवले, जी भारतीय सिनेमात कच्च्या मर्दानगीचे (Raw Masculinity) प्रारंभिक प्रतिनिधित्व होते. याच भूमिकेनंतर ते बॉलिवूडचे मूळ 'ॲक्शन हिरो' म्हणून स्थापित झाले आणि त्यांना 'ही-मॅन' ही उपाधी मिळाली.
२. निर्भीड, देशभक्त आणि ताकदवान भूमिका
धर्मेंद्र यांनी अनेक चित्रपटांमध्ये निर्भीड, देशभक्त आणि निडर नायकाच्या भूमिका साकारल्या. त्यांचे पडद्यावरील व्यक्तिमत्त्व हे नेहमीच 'ताकदवान' आणि 'आधार देणारे' असायचे. 'शोले' (Veeru), 'मेरा गाव मेरा देश', 'धरम वीर' यांसारख्या चित्रपटांमधील त्यांच्या भूमिकांनी त्यांना 'लार्जर दॅन लाईफ हिरो' बनवले. 'ही-मॅन' हे शीर्षक केवळ शारीरिक ताकदीचे नाही, तर धैर्य, आत्मविश्वास आणि प्रामाणिकपणाचे प्रतीक आहे.
३. शक्ती आणि कोमलता यांचा दुर्मिळ संगम
धर्मेंद्र यांच्या 'ही-मॅन' प्रतिमेचे आणखी एक खास वैशिष्ट्य म्हणजे त्यांच्यामध्ये शारीरिक शक्ती आणि कोमलता यांचा दुर्मिळ संगम होता. त्यांनी एका बाजूला 'फूल और पत्थर' किंवा 'शोले'मध्ये अ‍ॅक्शन केली, तर त्याचवेळी 'सत्यकाम' (Satyakam) मध्ये एक आदर्शवादी, संवेदनशील भूमिका आणि 'चुपके चुपके' (Chupke Chupke) मध्ये उत्कृष्ट कॉमेडी करून आपले अष्टपैलुत्व सिद्ध केले. हीच अष्टपैलुत्व आणि पडद्यावरील नैसर्गिक ताकद यामुळे त्यांनी 'ही-मॅन ऑफ बॉलिवूड' ही उपाधी शेवटपर्यंत टिकवून ठेवली. धर्मेंद्र यांनी सहा दशकांच्या कारकिर्दीत ॲक्शन, रोमान्स आणि कॉमेडी या तिन्ही प्रकारांवर सहजतेने राज्य केले आणि म्हणूनच ते भारतीय सिनेमाच्या इतिहासात अविस्मरणीय 'ही-मॅन' म्हणून ओळखले जातात.
धर्मेंद्रचा शेवटचा चित्रपट
धर्मेंद्र यांनी अभिनित केलेला 'इक्किस' (Ikkis) हा सिनेमा त्यांचा अखेरचा चित्रपट ठरला आहे. दुर्दैवाने, हा सिनेमा प्रदर्शित होण्यापूर्वीच त्यांनी जगाचा निरोप घेतला. हा सिनेमा येत्या २५ डिसेंबर २०२५ रोजी थिएटरमध्ये प्रदर्शित होणार होता. 'इक्किस' या चित्रपटाबद्दल धर्मेंद्र स्वतः खूप उत्सुक होते. त्यांनी सोशल मीडियावर या चित्रपटाचा ट्रेलरही शेअर केला होता. या चित्रपटात त्यांची एक महत्त्वाची भूमिका आहे. विशेष म्हणजे, या सिनेमात अमिताभ बच्चन यांचा नातू अगस्त्य नंदा मुख्य भूमिका साकारत आहे. त्यामुळे एका बाजूला सिनेसृष्टीतील दोन पिढ्या एकत्र आल्या होत्या, तर दुसऱ्या बाजूला धर्मेंद्र यांच्या निधनामुळे चित्रपट प्रदर्शित होण्यापूर्वीच दुःखद वातावरण निर्माण झाले आहे. पुढच्या महिन्यात हा सिनेमा प्रदर्शित होणार असल्याने, चाहते मोठ्या पडद्यावर आपल्या लाडक्या 'ही-मॅन'ला शेवटचा सलाम करू शकतील.
