एआय मदत करणार केपीएमजी अहवालातील फिक्की अहवाल समोर हेल्थकेअर क्षेत्राचा मोलाचा वाटा अपेक्षित
मोहित सोमण: सध्या भारत व जगभरातील आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स तंत्रज्ञानात मोठ्या प्रमाणात बदल व अपग्रेड होत आहेत. हेल्थकेअर सह भारतातील विविध क्षेत्रात ए आय इन्फ्रास्ट्रक्चर मोठ्या प्रमाणात बांधले जात असताना देशाच्या उत्पादकतेतही वाढ होत आहे. विशेषतः हेल्थकेअर क्षेत्रात ए आयचा वापर मोठ्या प्रमाणात वाढल्याने भारतातील केपीएमजीने व फिक्की (Federation of Indian Chambers of Commerce and Industry FICCI) यांच्या संयुक्त विद्यमाने AI in Healthcare : Reimagine care with AI driven Transformation' हा अहवाल नुकताच प्रकाशित करण्यात आला आहे. हा अहवाल कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआय) पद्धतशीर जिथे वाव आहे तिथे अंतर भरून आणि मोजता येण्याजोगे परिणामकारक बदल मिळवून भारतीय आरोग्यसेवेला कसे आकार देऊ शकते यावर अहवालात भाष्य करण्यात आले आहे अहवालात नमूद केल्याप्रमाणे नीती आयोगाच्या अंदाजांनुसार, एआयमध्ये आर्थिक वर्ष २०३५ पर्यंत भारताच्या जीडीपीमध्ये तिप्पट वाढ करण्याची क्षमता आहे असून आरोग्यसेवेला परिवर्तनासाठी प्राधान्य क्षेत्र म्हणून ओळखले जाईल असे महत्वाचे निरिक्षण नोंदवले गेले आहे.
हा अहवाल एआय नवोपक्रमाचे प्रदर्शन करण्यापलीकडे जातो तो भारतीय आरोग्यसेवेमध्ये वस्तुनिष्ठ आणि जबाबदार एआय स्वीकारण्यासाठी एक धोरणात्मक रोडमॅप प्रदान करतो. आरोग्यसेवा मूल्य साखळीत (Health Value Chain) एआयचे शेकडो प्रयोग होत आहेत आणि हा अहवाल भारतीय आरोग्यसेवा प्रदात्यांकडून २५ पेक्षा अधिक वास्तविक जगाच्या वापराच्या घटनांवर आणि टप्प्याटप्प्याने परिवर्तनाचे मॅपिंग करतो. हे डेटा फ्रॅगमेंटेशन, नैतिकता, प्रशासन आणि कार्यबल तयारी यासारख्या गंभीर आव्हानांना देखील तोंड देते. क्लिनिकल, ऑपरेशनल आणि सार्वजनिक आरोग्य क्षेत्रांमध्ये एआय एकत्रित करण्यासाठी एक नवे ब्लूप्रिंट देते असे अहवालातील निवेदनात स्पष्ट करण्यात आले आहे.
अहवालातील प्रमुख मुद्दे
स्व-काळजी आणि आरोग्य व्यवस्थापनात एआय: आरोग्य विषयक देखरेख आणि आरोग्यविषयक महत्वाच्या समस्या, त्यातील जोखीम व त्याचा वेळेपूर्वीच निदान करून अंदाजासाठी वैयक्तिकृत साधने विकसित होतील.
रुग्णांच्या ऑनबोर्डिंग आणि सहभागात एआय: बहुभाषिक चॅटबॉट्स, स्वयंचलित वेळापत्रक तयार करण्याची क्षमता व कार्यपद्धती ए आय विकसित करेल.
क्लिनिकल स्क्रीनिंग आणि निदानात एआय: अल्गोरिदम आधारे भाकीत व इमेजिंग साधनांचा वापर करून जलद, अधिक अचूक तब्येतीचे अचूक निदान करेल.
रुग्णालय ऑपरेशन्समध्ये एआय: आवश्यक ते संसाधन नियोजन (Resource Planning) डिस्चार्ज प्रक्रिया आणि व अंतर्भूत कामगिरीचे विश्लेषण करणे आता सोपे होणार आहे.
सार्वजनिक आरोग्यात एआय: रिअल-टाइम रोगावर देखरेख, हवामानातील संवेदनशीलपणा व भविष्यातील अंदाज आणि लोकसंख्या आरोग्य व्यवस्थापन हे आता आणखी सुकर होईल.
प्रशासन आणि नीतिमत्ता: डेटा गोपनीयता, नैतिक सुरक्षा उपाय आणि भागधारक संरेखन यावर भर एआय देऊ शकेल.
तंत्रज्ञानाचा लँडस्केप: जनरेटिव्ह एआय, स्पीच रेकग्निशन, एजंटिक एआय, मशीन लर्निंग आणि आरपीए तंत्रज्ञानाचा वापर एआयमुळे शक्य होणार.
या अहवालावर भाष्य करताना, भारतातील केपीएमजीचे भागीदार आणि सह-प्रमुख ललित मिस्त्री म्हणाले आहेत की,'हे पेपर वैयक्तिकृत आणि प्रभावी काळजी प्रदान करणाऱ्या एकात्मिक, बुद्धिमान नेटवर्कमध्ये विशाल न वापरलेले डेटा, डिस्कनेक्टेड सिस्टममधील धागे जोडण्यात एआयच्या परिवर्तनकारी भूमिकेचा शोध घेते. सार्वजनिक आणि खाजगी क्षेत्रातील प्रदाते चांगले काळजी आणि परिणाम देण्यासाठी एआय-चालित परिवर्तन स्वीकारून प्रचंड मूल्य आणि कार्यक्षमता अनलॉक भविष्यात करू शकतात.'
भविष्यातील आरोग्यसेवेच्या यशासाठी आरोग्यसेवा सेटिंग्ज आणि आरोग्यसेवा कार्यबलांमध्ये क्रॉस-फंक्शनल सहकार्याची नवीन पातळी गाठणे आवश्यक आहे. उद्याची आरोग्यसेवा केवळ कृत्रिमरित्याच नव्हे तर अखंडपणे एकत्रित केली जाऊ शकते. अहवालातील निरीक्षणानुसार, एआय केंद्रस्थानी असल्याने नवी संकल्पना स्पष्ट करणे सोपे होईल. मानवी क्षमतांना आणखी उन्नत करण्यास आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स महत्वाची भूमिका पार पाडेल याआधारे स्मार्ट, अधिक कनेक्टेड आरोग्यसेवा मिळेल असा विश्वास अहवालात करण्यात आला आहे.
