प्रतिनिधी: केपीएमजी प्रायव्हेट एंटरप्राइझच्या व्हेंचर पल्सच्या नव्या रिपोर्ट आवृत्तीनुसार, जागतिक वेंचर कॅपिटल गुंतवणूकीत मोठी वाढ असली तरी भारतातील अनिश्चित भूराजकीय वातावरणात भारतात तिसऱ्या तिमाहीत व्हीसी गुंतवणूक मंदावलेली असल्याचे निरीक्षण अहवालाने नोंदवले आहे. भारताने तिसऱ्या तिमाहीत एक्झिटसाठी बॅनर तिमाही अनुभवली, एक्झिट व्हॅल्यूमध्ये किमान सात वर्षांत कधीही न पाहिलेला उच्चांक गाठला.वाढत्या एक्झिट अँक्टिव्हिटी आणि एआयमध्ये सतत लक्ष केंद्रित केल्याने तिसर्‍या ति माहीत जागतिक व्हेंचर कॅपिटल (VC) गुंतवणूक १२० अब्ज अमेरिकन डॉलर्सपर्यंत वाढली आहे, जी सलग चौथ्या तिमाहीत १०० अब्ज डॉलर्सपेक्षा जास्त आहे असे अहवालाने म्हटले. जगातील आकडेवारीनुसार, वेचंर कॅपिटल गुंतवणूक दुसऱ्या तिमाहीतील ११२ अब्ज डॉलरवरून ही गुंतवणूक तिसऱ्या तिमाहीत १२० अब्ज डॉलरवर पोहोचली. यामध्ये अमेरिका ८५.१ अब्ज डॉलरसह आघाडीवर असून आशियामध्ये १६.८ अब्ज डॉलरची मूक गुंतवणूक (Muted Investment) झाली आहे.
आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स मॉडेल डेव्हलपमेंट आणि अँप्लिकेशन्ससाठी लक्षणीय निधी फेऱ्यांसह (Investment Round) VC क्रियाकलापांवर कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) चा प्रभाव राहिल्याचे या अहवालात नमूद करण्यात आले आहे. अमेरिकेतील वेंचर कॅपिटल गुं तवणुकीमध्ये बहुतेक वाटा अमेरिकेतच होता, तर वेंचर कॅपिटल गुंतवणूकीत युरोपमध्येही चांगली वाढ झाली आहे.नूतनीकरण केलेल्या आयपीओ क्रियाकलापांमुळे (Activity) जागतिक एक्झिट व्हॅल्यू १४९.९अब्ज डॉलरपर्यंत वाढली, जी Q4'21 नंतरची सर्वोच्च आहे असे अहवालाने म्हटले. आर्थिक वर्ष २०२५ मधील चौथ्या तिमाहीत (Q4'25) कडे पाहता, जागतिक वेंचर कॅपिटल गुंतवणूक स्थिर राहण्याची अपेक्षा आहे, आर्टिफिशियल इंटेलिजन्सचे वर्चस्व कायम राहील. रोबोटिक्स आणि संरक्षण तंत्रज्ञान देखील लक्ष कें द्रित क्षेत्रे राहतील असे केपीएमजीने अहवालात म्हटले.
अहवालातील माहितीनुसार, गेल्या वेळी जागतिक वेंचर कॅपिटल (VC) बाजारात सलग चार तिमाहीत आर्थिक वर्ष २०२१ मधील चौथ्या तिमाहीपासून (Q4'21) आणि ते आर्थिक वर्ष २०२२ मधील तिसऱ्या तिमाहीपर्यंत (Q3'22) तब्बल १०० अब्ज डॉलरची गुंतवणू क झाली होती. मात्र अहवालानुसार, एकूण व्यवहारांचे प्रमाण थोडे कमी झाले आहे. अमेरिका आणि युरोपमध्ये सामान्य हंगामी मंदी दर्शविते. अहवालातील निष्कर्षाप्रमाणे, एकूण व्यापक बाजार मार्ग सकारात्मक राहिला. तरलता (Liquidity) मार्गांबद्दल नवीन आशावाद आणि अमेरिका आणि आशियातील एक्झिट मार्केट हळूहळू पुन्हा सुरू झाल्यामुळे, संपूर्ण तिमाहीत गुंतवणूकदारांची भावना स्थिरपणे मजबूत झाली आहे.
अहवालाने यावर अधिक माहिती देताना म्हटले आहे की,' तिसर्‍या तिमाहीत, जागतिक स्तरावर व्हीसी गुंतवणूकदारांचे लक्ष मोठ्या सौद्यांवर केंद्रित होते.तिसर्‍या तिमाहीतही इतर प्रदेशांमध्येही व्हीसी गुंतवणूक क्रियाकलापांमध्ये एआयचे वर्चस्व राहिले. मूलभूत ए आय मॉडेल विकासात गुंतलेल्या स्टार्टअप्स व्यतिरिक्त, जगभरातील व्हेंचर कॅपिटल गुंतवणूकदारांनी एआय-संचालित अनुप्रयोगांमध्ये आणि क्षेत्र-विशिष्ट नवकल्पनांमध्ये वाढती रस दर्शविला. सततच्या भूराजकीय तणावामुळे, एआय व्यतिरिक्त, संरक्षण तंत्रज्ञान आणि अंतराळ तंत्रज्ञानाने तिमाहीत लक्षणीय लक्ष वेधले. आरोग्य तंत्रज्ञान, क्वांटम संगणन आणि पर्यायी ऊर्जा यांनीही तिसर्‍या तिमाहीत गुंतवणूकदारांची चांगली आवड कायम ठेवली.'
प्रादेशिकदृष्ट्या, अमेरिकेने जागतिक व्हीसी गुंतवणूकीचे नेतृत्व केले असून तिसर्‍या तिमाहीत ३४७४ सौद्यांमध्ये ८५.१ अब्ज डॉलरची गुंतवणूक आकर्षित केली.युनायटेड स्टेट्सने ३१७५ सौद्यांमध्ये ८०.९ अब्ज डॉलर उभे केले. आकडेवारीनुसार, युरोपने तिमाहीत व्हीसी निधीचा दुसरा सर्वात मोठा वाटा प्राप्त केला ज्यामध्ये १६२५ सौद्यांमध्ये १७.४ अब्ज डॉलर उभे करत आशियाला मागे टाकले. आशियातील व्हीसी गुंतवणूक २३१० सौद्यांमध्ये १६.८ अब्ज डॉलर इतकी मंद राहिली आहे.'जगभरातील व्हीसी गुंत वणूकदारांसाठी एआय हा सध्याचा सर्वात मोठा तिकिट आहे. जर स्टार्टअप्स काही प्रकारे, आकारात किंवा स्वरूपात एआय स्वीकारत नसतील, तर त्यांच्यासाठी लक्ष वेधून घेणे खूप कठीण आहे' असे मत व्यक्त करताना केपीएमजी प्रायव्हेट एंटरप्राइझ, केपीएम जी इंटरनॅशनलचे ग्लोबल हेड कॉनर मूर म्हणाले आहेत.'ज्या उद्योगांमध्ये आपल्याला मजबूत गुंतवणूक दिसत आहे त्यापैकी अनेक उद्योग अंशतः एआय-चालित उपायांमुळे चालतात जसे की संरक्षण तंत्रज्ञान आणि आरोग्य तंत्रज्ञान किंवा एआय इकोसिस्टमसाठी त्यांचे महत्त्व जसे की ऊर्जा आणि डेटा सेंटर.' असे ते म्हणाले.
वेंचर गुंतवणूकीसाठी कशी आहे तिसरा तिमाही?
त्यातील मुख्य ठळक मुद्दे:
कॉर्पोरेट व्हीसी सहभागी गुंतवणूक दुसऱ्या तिमाहीत ५६.१ अब्ज डॉलर वरून तिसऱ्या तिमाहीत ५८.६ अब्ज डॉलर झाली. या एकूण (३७.७ अब्ज डॉलर) गुंतवणुकीत अमेरिकेचा मोठा वाटा होता, जो सीव्हीसी संबंधित गुंतवणुकीचा सलग चौथा मजबूत तिमाही होता. युरोपने तिसरा तिमाहीत सीव्हीसी सहभागी गुंतवणूकीत $9.5 अब्जचा पाच-तिमाही उच्चांक गाठला, तर आशियामध्ये $9.1 अब्ज सीव्हीसी संबंधित गुंतवणूक मंदावली राहिली. सॉफ्टवेअर हे व्हीसी गुंतवणुकीसाठी आघाडीचे क्षेत्र राहिले.जागतिक एक्झिट व्हॅल्यू दुसऱ्या तिमाहीत ११९.२ अब्ज डॉलर्सवरून तिसऱ्या तिमाहीत १४९.९ अब्ज डॉलर्सवर पोहोचली - चौथ्या तिमाहीत ही सर्वोच्च पातळी आहे. प्रादेशिक पातळीवर, अमेरिकेतील एक्झिट तिमाहीत ७१.० अब्ज डॉलर्सवरून ७४.५ अब्ज डॉलर्सवर पोहोचली, तर आशियामध्ये २८.७ अब्ज डॉलर्सवरून ३८.० अब्ज डॉलर्सवर पोहोचली.युरोपमध्येही लक्षणीय वाढ नोंदवण्यात आली,दुसऱ्या तिमाहीत एक्झिट व्हॅल्यू १७.३ अब्ज डॉलर्सवरून २७.८ अब्ज डॉलर्सवर पोहोचली. जागतिक व्हीसी निधी संकलन अपवादात्मकपणे कमकुवत राहिले, तिमाहीच्या अखेरीस एकूण फक्त ८०.७ अब्ज डॉलर्स होते ज्यामुळे ते २०२४ च्या आठ वर्षांच्या नीचांकी $१९६.१ अब्ज डॉलर्सच्या खाली येण्याची गती वाढली.
भारतातील प्रमुख ठळक मुद्दे:
अनिश्चित भू-राजकीय वातावरणात भारतात तिसऱ्या तिमाहीत व्हीसी गुंतवणूक मंदावलेली दिसते आहे. भारताने तिसऱ्या तिमाहीत एक्झिटसाठी बॅनर तिमाही अनुभवली, एक्झिट व्हॅल्यूमध्ये किमान सात वर्षांत कधीही न पाहिलेला उच्चांक गाठला.
भारतात तिसऱ्या तिमाहीत एक्झिटसाठी बॅनर तिमाहीचा अनुभव आला, एक्झिट मूल्य किमान सात वर्षांत कधीही न पाहिलेल्या उच्चांकावर पोहोचले.
भारतात रस उच्च असला तरी, व्हीसी गुंतवणूकदारांना दररोज काय घडेल याचा अंदाज लावणे कठीण झाले आहे, ज्यामुळे त्यांना कोणतेही मोठे निधी निर्णय घेण्यापासून रोखले गेले आहे.
२५ च्या तिसऱ्या तिमाहीत व्हीसी गुंतवणूक मंदावली असली तरी, स्टार्टअप एक्झिट क्रियाकलापातील वाढ पाहता बाजारात विशेषतः आयपीओ एक्झिटच्या बाबतीत आशावाद कायम राहिला
या तिमाहीत, मागील तिमाहींच्या तुलनेत आयपीओ क्रियाकलाप बराच मजबूत होता. भारताचे मजबूत मॅक्रो आणि दोलायमान भांडवली बाजार लक्षात घेता, व्यापार अनिश्चितता दूर झाली पाहिजे
भारतातील निष्कर्षांवर भाष्य करताना, केपीएमजीचे भागीदार आणि राष्ट्रीय प्रमुख, खाजगी इक्विटी, भारतातील नितीश पोद्दार म्हणाले, 'या तिमाहीत भारतातील व्हीसी गुंतवणुकीचे निकाल अमेरिकन टॅरिफमुळे आले होते, परंतु लोकांना अपेक्षा आहे की नोव्हेंबर च्या अखेरीस ते स्थिर होईल. आणि मॅक्रो अजूनही मजबूत आहेत, भांडवली बाजार अजूनही चैतन्यशील आहेत आणि भरपूर भांडवल उभारले गेले आहे जे वापरण्याची आवश्यकता असेल म्हणून अनिश्चितता शांत झाल्यामुळे निधी वाढला पाहिजे. परंतु गुंतवणूक दार नफा मिळविण्याच्या मार्गावर आणि रोख प्रवाहावर जास्त लक्ष केंद्रित करणार आहेत कारण त्याशिवाय तुम्हाला भांडवली बाजारातून बाहेर पडता येणार नाही.'
जागतिक स्तरावर व्हीसी बाजाराला एआयने शक्ती दिली
व्हीसी गुंतवणूकदारांनी तिसर्‍या तिमाहीत एआयवर दुप्पट घट सुरू ठेवली एआय मॉडेल आणि प्लॅटफॉर्म विकसित करणाऱ्या कंपन्यांनी तिमाहीतील अनेक सर्वात मोठ्या निधी फेऱ्या आकर्षित केल्या आहेत. एआय गुंतवणुकीतील वाढ अमेरिका आणि युरोपच्या पलीकडे गेली
या प्रमुख व्यवहारांच्या पलीकडे, प्रदेशांमधील एआय-केंद्रित स्टार्टअप्सनी लक्षणीय व्हीसी फंडिंग फेऱ्या आकर्षित करणे सुरू ठेवले आहे, जे एआय-केंद्रित उपायांची वाढती व्याप्ती आणि आकर्षण दर्शवते.
तिसर्‍या तिमाहीत विशेषतः अमेरिकेत आयपीओ बाजारांचे पुनरुज्जीवन हे सर्वात उत्साहवर्धक घडामोडींपैकी एक होते ज्याने वर्षानुवर्षे मंदावलेल्या क्रियाकलापांनंतर दीर्घकाळापासून प्रतीक्षित बाहेर पडण्याच्या संधी उपलब्ध करून दिल्या.
यशस्वी यादींच्या संख्येने निवडक उच्च-वाढीच्या क्षेत्रांमध्ये मूल्यांकनांना मान्यता दिली नाही तर गुंतवणूकदारांचा असा विश्वासही वाढला की व्हीसी-समर्थित कंपन्यांसाठी बाहेर पडण्याची खिडकी पुन्हा सुरू होत आहे. व्हीसी गुंतवणूकदारांसाठी, सतत भांडवल तैनाती आणि निरोगी बाहेर पडण्याच्या परिस्थितीचे संयोजन २०२६ मध्ये अधिक रचनात्मक आणि संतुलित उद्यम भांडवल वातावरण सूचित करते.
तिसाव्या तिमाहीत स्थिर अभ्यासक्रम अपेक्षित
तिसाव्या तिमाहीत, जागतिक व्हीसी गुंतवणूक तुलनेने स्थिर राहण्याची अपेक्षा आहे, जी एआय मॉडेल विकास, उद्योग-विशिष्ट एआय अनुप्रयोग आणि एआय पायाभूत सुविधांमध्ये सतत गतीमुळे चालते.
येत्या तिमाहीत व्हीसी गुंतवणूकदारांमध्ये रोबोटिक्सला आणखी आकर्षण मिळण्याची अपेक्षा आहे. एआयचे वर्चस्व पाहता, एआय-चालित क्षमता नसलेल्या कंपन्यांना निधी आकर्षित करणे अधिक आव्हानात्मक वाटू शकते.
तथापि, आफ्रिका, लॅटिन अमेरिका आणि आग्नेय आशियासारख्या प्रदेशांमध्ये, फिनटेक हे प्राथमिक गुंतवणूक केंद्र राहण्याची अपेक्षा आहे.
