मुंबई: बॉलिवूडचे पॉवर कपल अभिषेक बच्चन आणि ऐश्वर्या राय बच्चन यांनी यूट्यूब आणि त्याची मूळ कंपनी गुगल यांच्याविरोधात दिल्ली उच्च न्यायालयात कायदेशीर कारवाई केली आहे. त्यांनी एका स्वतंत्र याचिकेत या कंपन्यांकडून ४ कोटी रुपयांच्या नुकसानीची भरपाई (damages) मागितली आहे. तसेच, यूट्यूबवर होस्ट आणि मुद्रीकरण (monetization) केलेल्या कोणत्याही अशा सामग्रीवर बंदी घालण्याची मागणी केली आहे, जी त्यांचे चुकीचे चित्रण करते, त्यांच्या आवाजाचा गैरवापर करते किंवा AI डीपफेक व्हिडिओ तयार करते.
अभिषेक आणि ऐश्वर्या यांनी कोर्टाला आर्टिफिशियल इंटेलिजन्सला (AI) प्रशिक्षण देण्यासाठी फेरफार केलेल्या सामग्रीचा (manipulated content) वापर थांबवण्यासाठी आणि रोखण्यासाठी पाऊले उचलण्याचे निर्देश देण्याची विनंती केली आहे. ६ सप्टेंबर रोजी दाखल केलेल्या याचिकेत म्हटले आहे की, AI मॉडेल्सना प्रशिक्षण देण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या अशा सामग्रीमुळे उल्लंघनकारी वापराच्या (infringement) घटना वाढण्याची क्षमता आहे. ही सामग्री आधी यूट्यूबवर अपलोड केली जाईल, लोकांकडून पाहिली जाईल आणि नंतर AI प्रशिक्षणासाठी गैरवापर केला जाईल. ही याचिका केवळ डीपफेक व्हिडिओंच्या विरोधात नसून, अनधिकृत वस्तू, पोस्टर्स, मग्स, स्टिकर्स आणि बनावट स्वाक्षऱ्या (fake autographs) असलेले फोटो बनवणाऱ्या अल्प-ज्ञात विक्रेत्यांविरुद्धही आहे. अशा सुमारे १,५०० पेक्षा जास्त पेजेस कार्यरत असल्याचा दावा याचिकेत केला आहे.
AI चा गैरवापर करून असे व्हिडिओ बनवले
या याचिकेत यूट्यूब व्हिडिओंच्या अनेक लिंक्स आणि स्क्रीनशॉटचा समावेश आहे, ज्यात कथितरित्या लैंगिकरित्या स्पष्ट किंवा काल्पनिक AI-निर्मित सामग्री आहे. AI च्या गैरवापरातून बनवलेल्या एका व्हिडिओमध्ये अभिषेक बच्चन अचानक एका अभिनेत्रीचे चुंबन घेताना दिसतो. दुसऱ्या व्हिडिओमध्ये ऐश्वर्या राय तिचा माजी प्रियकर सलमान खानसोबत जेवण करताना दिसत आहे, ज्यात अभिषेक मागे उभा असून रागात दिसत आहे. याचिकेत 'AI Bollywood Ishq' नावाच्या यूट्यूब चॅनलचा उल्लेख आहे. या चॅनलवर असे २५९ पेक्षा जास्त व्हिडिओ असून, त्यांना १६.५ दशलक्ष (१.६५ कोटी) व्ह्यूज मिळाले असल्याचा दावा करण्यात आला आहे. ऐश्वर्या आणि सलमान यांना स्विमिंग पूलमध्ये एकत्र दाखवणाऱ्या एका व्हिडिओला आधीच ४० लाखांहून अधिक व्ह्यूज मिळाले आहेत. तथापि, हे चॅनल स्वतःच म्हणते की ते केवळ मनोरंजन आणि कथा सांगण्यासाठी हे व्हिडिओ बनवते.
दिल्ली उच्च न्यायालयाचा आदेश काय?
दिल्ली उच्च न्यायालयाने गेल्या महिन्यात या प्रकरणाची सुनावणी करताना गुगलच्या कायदेशीर सल्लागाराला (legal counsel) उत्तर दाखल करण्याचे निर्देश दिले होते. या प्रकरणाची पुढील सुनावणी १५ जानेवारी २०२६ रोजी होणार आहे. न्यायालयाने कलाकारांनी ओळखलेल्या ५१८ लिंक्स आणि पोस्ट्स काढून टाकण्याचा आदेश दिला आहे. न्यायालयाने म्हटले आहे की, यामुळे या जोडप्याचे आर्थिक नुकसान आणि प्रतिष्ठेची हानी (reputation damage) होत आहे.