नवी दिल्ली : राजस्थानमधील नागौर येथील देगाना प्रदेशात लिथियमचा मोठा साठा सापडला आहे. या खनिजाला पांढरे सोने असेही म्हणतात. हा आजपर्यंतचा देशातील सर्वात मोठा साठा मानला जातो. भारत सध्या आपल्या लिथियमच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी चीनवर अवलंबून आहे. ७० ते ८० टक्के पुरवठा चीनमधून आयात करतो. इतक्या मोठ्या साठ्याच्या शोधामुळे भारताचे चिनी महाकाय कंपनीवरील अवलंबित्व संपणार आहे.
अधिक महत्त्वाचे म्हणजे, केंद्र सरकारच्या खाण मंत्रालयाने लिथियम साठ्यासाठी लिलाव प्रक्रिया देखील सुरू केली आहे. निविदा कागदपत्रे २३ सप्टेंबरपासून विक्रीसाठी उपलब्ध आहेत आणि सादर करण्याची अंतिम तारीख १ डिसेंबर २०२५ आहे.
भूगर्भीय सर्वेक्षणानुसार, येथे सापडलेल्या लिथियम साठ्याचा अंदाज १४ दशलक्ष टन आहे. या साठ्यामध्ये भारताच्या एकूण मागणीच्या अंदाजे ८० टक्के भाग पूर्ण करण्याची क्षमता आहे. या शोधामुळे भारत लिथियममध्ये स्वयंपूर्ण होण्याच्या दिशेने प्रगती करू शकतो. बॅटरी उत्पादन, इलेक्ट्रिक वाहने व अणुऊर्जा प्रकल्पांसाठी लिथियम महत्त्वपूर्ण आहे. देगानामध्ये खाणकाम सुरू केल्याने चीनवरील अवलंबित्व कमी होईल आणि देशाची धोरणात्मक स्थिती मजबूत होईल.
देगानाच्या रेवंत टेकड्या त्यांच्या खनिज संपत्तीसाठी फार पूर्वीपासून ओळखल्या जातात. ब्रिटिश राजवटीत १९१४ मध्ये येथे टंगस्टनचा शोध लागला. पहिल्या महायुद्धात देशात उत्पादित होणारे टंगस्टन ब्रिटिश लष्करी शस्त्रास्त्रे तयार करण्यासाठी वापरले जात होते.
