भारतात हृदयविकार आणि स्ट्रोकचे प्रमाण का वाढले? पहा काय म्हणाले जागतिक तज्ज्ञ

भारतातील ४ पैकी एका व्‍यक्‍तीला कार्डिओव्‍हॅस्‍कुलर डिसीज होण्‍याचा धोका

'एलीव्‍हेटेड लिपोप्रोटीन(ए)'कडे दुर्लक्ष, दरवर्षी १ कोटी ८० लाख मृत्यू; तातडीने जनजागृतीची गरज

मुंबई: जगामध्ये दरवर्षी कार्डिओव्हॅस्कुलर डिसीज (CVD) मुळे जवळपास १ कोटी ८० लाख व्यक्तींचा मृत्यू होतो. भारतासाठी ही आकडेवारी अधिक चिंताजनक आहे, कारण जागतिक स्तरावर होणाऱ्या एकूण मृत्यूंपैकी एक-पंचमांश (२०%) मृत्यू भारतात होतात. धक्कादायक बाब म्हणजे, हे प्रमाण सर्व प्रकारच्या कर्करोगांमुळे होणाऱ्या मृत्यूंच्या संख्येपेक्षा जास्त आहे. या गंभीर धोक्यामागे दुर्लक्षित असलेला एक महत्त्वाचा अनुवांशिक घटक आहे: 'एलीव्‍हेटेड लिपोप्रोटीन(ए)' (Lp(a)).

भारतात अंदाजे २५ टक्के लोकांना एलपी(ए) ची पातळी वाढलेली आहे, ज्यामुळे त्यांना हृदयविकाराचा झटका (Heart Attack) किंवा स्ट्रोक येण्याचा धोका कैकपटीने वाढतो. मात्र, या स्थितीची चाचणी फार कमी प्रमाणात केली जाते आणि हृदय स्वस्थ ठेवण्याच्या धोरणांमध्ये याकडे अनेकदा दुर्लक्ष केले जाते.

जागतिक तज्ज्ञांचे कृतीचे आवाहन

जागतिक हृदय दिनाच्या (२९ सप्टेंबर) पार्श्वभूमीवर, 'ग्लोबल हार्ट हब' आणि 'नोवार्टिस' यांनी नुकतेच 'इंट्रोड्यूसिंग द लिटर (ए) विथ बिग कॉन्सीक्वेन्सेस' या माहितीपूर्ण वेबिनारचे आयोजन केले होते. या वेबिनारमध्ये आंतरराष्ट्रीय आरोग्यसेवा तज्ज्ञांनी वाढलेल्या एलपी(ए) ला एक महत्त्वपूर्ण पण दुर्लक्षित अंतर्गत स्थिती म्हणून अधोरेखित केले आणि यावर तातडीने कृती करण्याचे आवाहन केले.

नोवार्टिसने केलेल्या एका सर्वेक्षणातून आशिया पॅसिफिक आणि मध्य पूर्व प्रांतातील हृदय आरोग्याची चिंताजनक स्थिती समोर आली आहे. या सर्वेक्षणानुसार, तीनपैकी दोन व्यक्ती (६६%) नियमित हृदय चाचण्यांकडे दुर्लक्ष करतात आणि जवळपास निम्म्या (४५%) लोकांना हृदयविकारांसाठी अनुवांशिक घटक धोकादायक असू शकतो, याची माहिती नाही. एलपी(ए) बद्दलची जागरूकता तर खूपच कमी आहे; केवळ २२% प्रतिसादकांना या बायोमार्करबद्दल माहिती होती, तर फक्त ७% लोकांनी कधीतरी याची चाचणी केली होती.

दक्षिण आशियाई लोकसंख्या अधिक असुरक्षित

अपोलो हॉस्पिटल्सचे कार्डिओलॉजीचे संचालक, डॉ. ए. श्रीनिवास कुमार यांनी भारतातील परिस्थितीवर भाष्य करताना सांगितले, "भारतात हृदयविकार हे मृत्यूचे प्रमुख कारण आहे आणि एलपी(ए) सारख्या जोखीम घटकांबाबत जागरूकता वाढवणे खूप महत्त्वाचे आहे. विशेषतः दक्षिण आशियाई लोकसंख्या या धोक्यासाठी अधिक संवेदनशील आहे. भारतात ३४ टक्के 'अक्यूट कोरोनरी सिंड्रोम' (Acute Coronary Syndrome) रुग्णांमध्ये एलपी(ए) ची पातळी उच्च आढळते. मधुमेह, लठ्ठपणा आणि उच्च रक्तदाब यांसारख्या समस्यांसोबत एलपी(ए) असल्यास हृदयविकाराचा धोका अधिक वाढतो." ते पुढे म्हणाले की, उच्च धोका असलेल्या व्यक्तींना लवकर ओळखण्यासाठी आणि टाळता येण्याजोग्या हृदय घटना रोखण्यासाठी एलपी(ए) चाचणी करणे आवश्यक आहे.

हार्ट हेल्थ इंडिया फाउंडेशनचे संस्थापक, राम खंडेलवाल यांनी जागरूकता प्रसारावर भर दिला. ते म्हणाले, "भारतातील अनेक लोकांना हे माहित नाही की एका साध्या रक्त तपासणीतून देखील वाढलेल्या एलपी(ए)शी संबंधित अनुवांशिक धोक्याचे निदान होऊ शकते. लोकांना मोठ्या हृदयविकाराच्या घटनेनंतर नव्हे, तर आधीच चाचणी करण्यासाठी प्रोत्साहित करणे आवश्यक आहे."

नोवार्टिस इंडियाचे अध्यक्ष आणि व्यवस्थापकीय संचालक अमिताभ दुबे यांनी यावर प्रतिक्रिया व्यक्त करताना सांगितले की, "एलपी(ए) साठी चाचणी करणे हृदयविकाराचा झटका रोखण्यासाठी आणि जीवन वाचवण्यासाठी महत्त्वाचे आहे. नोवार्टिसमध्ये आम्ही आधुनिक संशोधनाला चालना देत आहोत, जेणेकरून भारतातील लाखो लोक त्यांच्या हृदयाचे आरोग्य जपण्यासाठी सक्रिय पाऊल उचलू शकतील."

या तज्ज्ञांच्या आवाहनातून हे स्पष्ट होते की, भारतात हृदयविकार रोखण्यासाठी केवळ जीवनशैलीत बदल करणे पुरेसे नाही, तर एलपी(ए) चाचणीसारख्या अनुवांशिक जोखीम घटकांवर लक्ष केंद्रित करून मोठी जनजागृती आणि धोरणात्मक बदल करण्याची निकड आहे. या साध्या चाचणीमुळे लाखो लोकांचे जीवन वाचू शकते.