तरुण मतदारांच्या अपेक्षा रोजगार, शिक्षण व उद्योजकतेशी निगडित आहेत. काँग्रेस-राष्ट्रवादी अजूनही पारंपरिक राजकारणात अडकून असल्याने तरुणांपर्यंत पोहोचण्यात मागे पडतात, तर भाजपने डिजिटल माध्यमे, मोहिमा आणि नव्या प्रकल्पांच्या जोरावर तरुण मतदारांशी नवे संबंध प्रस्थापित केले आहेत. मराठा आरक्षणाचाही मुद्दा सातारा, कोल्हापूर आणि सांगली जिल्ह्यांत महत्त्वाचा ठरतो आहे. आरक्षणाच्या प्रश्नावर भाजपनेही कधीकधी आक्रमक भूमिका घेतली असून याचा फायदा स्थानिक स्तरावर मिळतो आहे.
दक्षिण महाराष्ट्र म्हणजे सांगली, सातारा आणि कोल्हापूर हा भाग अनेक वर्षांपासून काँग्रेस व नंतर राष्ट्रवादी काँग्रेसचा मजबूत बालेकिल्ला मानला जातो. सहकार चळवळ, ऊस कारखाने, शैक्षणिक संस्था आणि ग्रामीण विकासाच्या माध्यमातून या पक्षांनी समाजावर प्रभाव निर्माण केला; परंतु गेल्या दशकभरात भारतीय जनता पक्षाने या पारंपरिक बालेकिल्ल्यावर जोरदार आघात करून आपला पाया घट्ट करण्यास सुरुवात केली. आज या भागातील काँग्रेस-राष्ट्रवादीचे नेते पृथ्वीराज चव्हाण, सतेज पाटील, जयंत पाटील, विश्वजीत कदम आणि विशाल पाटील यांना गंभीर राजकीय आव्हाने समोर दिसत आहेत. कोल्हापुरातील सतेज पाटील हे सहकारी बँका, शिक्षणसंस्था आणि सामाजिक कार्यामुळे प्रभावी नेते आहेत; परंतु भाजपने कोल्हापुरात महाडिक बंधू, खासदार संजय मंडलिक आणि स्थानिक संघटनशक्ती यांच्या साहाय्याने पाटील गटाला कडवे आव्हान दिले आहे. जयंत पाटील हे सांगली जिल्ह्यात राष्ट्रवादीचे मजबूत आधारस्तंभ आहेत, मात्र अजित पवार गटामुळे झालेल्या फुटीने त्यांचे वर्चस्व हादरले आहे. विश्वजीत कदम हे तरुण व अभ्यासू चेहरा असून शिक्षणसंस्था आणि सामाजिक संस्थांवर त्यांचा प्रभाव आहे, पण भाजपने शेतकरी संघटनांशी नवे संबंध जोडून त्यांच्या गढीत शिरकाव केला आहे. साताऱ्यातील माजी मुख्यमंत्री पृथ्वीराज चव्हाण यांचा राजकीय वारसा मजबूत आहे; परंतु भाजपने त्यांच्यासमोर मोठा प्रतिस्पर्धी उभा केला आहे. सांगलीत खासदार विशाल पाटील हे तरुण नेतृत्व उभे करण्याचा प्रयत्न करत असले तरी काँग्रेसमधील गटबाजी आणि भाजपच्या स्थानिक पातळीवरील आक्रमकतेमुळे त्यांची ताकद मर्यादित भासत आहे.
भाजपने या भागात यश मिळवण्यासाठी तीन ठोस रणनीती आखल्या आहेत. पहिले म्हणजे सहकारी संस्थांवर पकड निर्माण करणे. ऊस कारखाने, जिल्हा बँका आणि विविध सहकारी संघटनांत आपले प्रतिनिधी बसवून काँग्रेस-राष्ट्रवादीचा पारंपरिक पाया कमकुवत करण्याचा प्रयत्न केला आहे. दुसरे म्हणजे स्थानिक पातळीवर प्रभावी नेत्यांना पक्षात सामावून घेणे. कोल्हापुरातील महाडिक बंधू, साताऱ्यातील उदयनराजे भोसले, सांगलीतील संजय पाटील यांना सोबत घेऊन भाजपने स्थानिक नेतृत्व पूर्वी उभे केले. आता त्यांना अनेक पर्याय उभे राहिले आहेत. तिसरे म्हणजे शिवसेना (शिंदे गट) सोबतची युती. या युतीमुळे कोल्हापुरातील अनेक मतदारसंघात नव्या समीकरणांना जन्म मिळाला असून काँग्रेस-राष्ट्रवादीसमोर सरळ आव्हान उभे राहिले आहे.समाजघटकांच्या पातळीवर मोठा बदल घडतो आहे. शेतकरी वर्ग ऊस दर, वीजपुरवठा आणि कर्जमाफीच्या प्रश्नांवर अस्वस्थ आहे. भाजपने सौर कृषी वाहिनी योजना, पाणीपुरवठा प्रकल्प आणि शेतीसंबंधी अनुदान योजना राबवून शेतकऱ्यांना आकृष्ट करण्याचा प्रयत्न केला आहे. तरुण मतदारांच्या अपेक्षा रोजगार, शिक्षण व उद्योजकतेशी निगडित आहेत. काँग्रेस-राष्ट्रवादी अजूनही पारंपरिक राजकारणात अडकून असल्याने तरुणांपर्यंत पोहोचण्यात मागे पडतात, तर भाजपने डिजिटल माध्यमे, मोहिमा आणि नव्या प्रकल्पांच्या जोरावर तरुण मतदारांशी नवे संबंध प्रस्थापित केले आहेत. मराठा आरक्षणाचाही मुद्दा सातारा, कोल्हापूर आणि सांगली जिल्ह्यात महत्त्वाचा ठरतो आहे.
आरक्षणाच्या प्रश्नावर भाजपनेही कधीकधी आक्रमक भूमिका घेतली असून याचा फायदा स्थानिक स्तरावर मिळतो आहे. आगामी निवडणुकांकडे पाहता सांगली जिल्ह्यात जयंत पाटील आणि विश्वजीत कदम यांच्या नेतृत्वाला भाजपच्या संघटनशक्ती आणि स्थानिक नेतृत्वाचे मोठे आव्हान असेल. साताऱ्यात पृथ्वीराज चव्हाण यांच्याशी थेट संघर्ष दिसणार आहे. भाजपची यंत्रणा त्यांना बळकट करते, तर चव्हाणांना आपला शैक्षणिक-सामाजिक वारसा वापरून प्रतिकार करावा लागेल. कोल्हापुरात सतेज पाटील यांना भाजपच्या महाडिक व मंडलिक गटाशी भिडावे लागणार आहे. या सर्व संघर्षांमुळे पश्चिम महाराष्ट्राचे पारंपरिक राजकारण नव्या वळणावर पोहोचले आहे.
पश्चिम महाराष्ट्र हा अजूनही काँग्रेस-राष्ट्रवादीसाठी महत्त्वाचा गड आहे; परंतु भाजपने येथे आपली घुसखोरी यशस्वीपणे केली आहे. सहकारी संस्थांवरील पकड, स्थानिक नेत्यांची भरती आणि तरुण मतदारांवरील लक्ष या त्रिसूत्रीच्या आधारे भाजपने काँग्रेस-राष्ट्रवादीच्या पारंपरिक वर्चस्वाला आव्हान दिले आहे. त्यामुळे सतेज पाटील, जयंत पाटील, पृथ्वीराज चव्हाण, विश्वजीत कदम आणि विशाल पाटील यांना आपला गड वाचवण्यासाठी नव्या राजकीय समीकरणांचा विचार करावा लागेल. अन्यथा पश्चिम महाराष्ट्रातील हा पारंपरिक बालेकिल्ला हळूहळू भाजपकडे सरकण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.