मुंबई : शारदीय नवरात्र हा हिंदू धर्मातील एक महत्वाचा आणि पवित्र सण आहे, जो देवी दुर्गेच्या नऊ रूपांची नऊ दिवस उपासना करून साजरा केला जातो. या काळात प्रत्येक दिवशी एक विशिष्ट देवीच्या रूपाची पूजा केली जाते आणि त्या देवीला तिच्या स्वरूपानुसार वेगवेगळा नैवेद्य देवीला अर्पण करतात .
दिवस पहिला - देवी शैलपुत्री
नवरात्रीचा पहिला दिवस शैलपुत्री देवीला अर्पण केलेला असतो. ही देवी हिमालय राजाची कन्या असून ती बैलावर आरूढ आहे. तिच्या हातात त्रिशूल आणि कमळ असते. शैलपुत्री हे देवीचे अत्यंत शांत व स्थिर रूप मानले जाते. तिची पूजा केल्याने भक्तांना आध्यात्मिक स्थैर्य आणि मानसिक शांती मिळते. या दिवशी देवीला शुद्ध तुपाचा नैवेद्य अर्पण करणे शुभ मानले जाते.
दिवस दुसरा - देवी ब्रह्मचारिणी
दुसऱ्या दिवशी ब्रह्मचारिणी देवीची पूजा केली जाते. ही देवी तपस्विनी असून तिच्या हातात जपमाळ आणि कमंडलू असतो. ती संयम, साधना आणि भक्तीचे प्रतीक आहे. या दिवशी देवीला साखर, मिश्री किंवा गोड सरबताचा नैवेद्य अर्पण करणे योग्य मानले जाते. तिच्या पूजेमुळे भक्तांना आत्मनियंत्रण व साधनेत यश प्राप्त होते.
दिवस तिसरा - देवी चंद्रघंटा
तिसऱ्या दिवशी चंद्रघंटा देवीची उपासना केली जाते. तिच्या कपाळावर अर्धचंद्र असतो आणि ती सिंहावर आरूढ असते. ही देवी युद्धाची तयारी केलेली, पण तरीही शांततेचे प्रतीक आहे. या दिवशी दूध किंवा दूधाने बनवलेले पदार्थ, जसे की खीर, देवीला अर्पण करतात. या नैवेद्याने मनाला शांती व धैर्य मिळते.
दिवस चौथा - देवी कुष्मांडा
चौथ्या दिवशी कूष्मांडा देवीची पूजा होते, जिला ब्रह्मांड निर्माण करणारी शक्ती मानले जाते. ती सिंहावर बसलेली असून अष्टभुजाधारी आहे. ही देवी भक्तांच्या जीवनात आरोग्य व शक्ती निर्माण करते. या दिवशी तिला भोपळ्याचे पदार्थ, फळं किंवा दुधी भाजी अर्पण केली जाते.
दिवस पाचवा - देवी स्कंदमाता
पाचव्या दिवशी स्कंदमाता देवीची पूजा केली जाते. ही देवी भगवान कार्तिकेयची माता आहे आणि सिंहावर बसलेली आहे. तिच्या पाच हातांत विविध आयुध असून एक हाताने ती आपल्या पुत्राला धरून असते. या दिवशी देवीला केळी किंवा केळ्याचे गोड पदार्थ, जसे की बनाना हलवा, अर्पण करतात. स्कंदमाताची कृपा लाभल्यास भक्तांना कुटुंबात सुख, प्रेम व समाधान मिळते.
दिवस सहावा - देवी कात्यायनी
सहाव्या दिवशी कात्यायनी देवीची उपासना केली जाते. ही देवी अत्यंत पराक्रमी असून तिने महिषासुराचा वध केला होता. ती सिंहावर आरूढ असून चार हातांत आयुध आहेत. ही देवी शक्ती आणि न्यायाचे प्रतीक मानली जाते. या दिवशी गोड पदार्थ, जसे की श्रीखंड, पुरणपोळी किंवा गूळ युक्त नैवेद्य अर्पण केला जातो.
दिवस सातवा - देवी कालरात्रि
सातव्या दिवशी कालरात्रि देवीची पूजा केली जाते. हे देवीचे अत्यंत उग्र आणि भीषण रूप आहे, पण ती आपल्या भक्तांचे रक्षण करणारी आहे. तिचा रंग काळा असून ती गाढवावर बसलेली असते. ही देवी अज्ञान, भय आणि अंधार दूर करते. या दिवशी गूळ, नाचणीचे लाडू किंवा काळे धान्य अर्पण करतात.
दिवस आठवा - देवी महागौरी
आठव्या दिवशी महागौरी देवीची उपासना केली जाते. ती अत्यंत शुभ्र, सुंदर आणि तेजस्वी आहे. तिचा वर्ण दूधासारखा शुभ्र असून ती वृषावर आरूढ असते. ही देवी शुद्धतेचे, सौंदर्याचे आणि करुणेचे प्रतीक आहे. या दिवशी नारळाचे पदार्थ, जसे की नारळ बर्फी, खोबऱ्याची वडी अर्पण करणे शुभ मानले जाते.
दिवस नववा - देवी सिद्धीदात्री
नवव्या दिवशी सिद्धिदात्री देवीची पूजा केली जाते. ती सर्व सिद्धी प्रदान करणारी देवी आहे आणि कमळ किंवा सिंहावर आरूढ असते. ती आपल्या भक्तांना आध्यात्मिक शक्ती आणि ज्ञान देते. या दिवशी तिळाचे लाडू, सुपारी किंवा तांदळाचे पदार्थ देवीला अर्पण केले जातात.
या प्रकारे नवरात्रीतील प्रत्येक दिवशी देवीच्या एका विशिष्ट रूपाची भक्तिपूर्वक पूजा करून तिच्या आवडीनुसार नैवेद्य अर्पण केला जातो. या पूजेमुळे भक्तांना आध्यात्मिक प्रगती , मानसिक शांती आणि जीवनातील यशप्राप्ती होते.
