महापालिकेच्या आगामी निवडणुकीसाठी प्रारूप प्रभाग रचना भाजपने आपल्या सोयीचीच ठेवल्याचा आरोप झाला. त्यातच महायुतीमध्ये विसंवाद जाणवत असून, भाजपसाठी प्रतिष्ठेची आणि राष्ट्रवादी अजित पवार गटासाठी अस्तित्वाची लढाई होणार आहे. प्रभाग रचनेवरून उमटणाऱ्या प्रतिक्रिया आणि स्थानिक राजकीय घडामोडींमुळे निवडणूक चुरशीची होणार असल्याची चिन्हे आहे. महापालिकेवर सत्ता मिळवण्यासाठी महायुतीतील भाजप, राष्ट्रवादी काँग्रेस (अजित पवार गट) आणि शिंदेसेना हे तीनही पक्ष जोरदार तयारीत आहेत.
पुणे महानगरपालिकेच्या आगामी निवडणुकीसाठी प्रभाग रचना ठरविण्याच्या प्रक्रियेत राजकीय उलथापालथ होत आहे. प्रभाग रचना जाहीर झाल्यापासून विरोधकांनी भाजपवर पक्षपाती कारभाराचा आरोप केला आहे. मात्र नवीन प्रभाग रचना भाजपसाठी खरी गेमचेंजर ठरेल. नवीन प्रभाग रचना इतर पक्षांपेक्षा भाजपासाठी अनुकूल असल्याचेही स्पष्ट झाले आहे. ४१ प्रभाग आणि १६५ नगरसेवकांच्या संरचनेमुळे शहराच्या कोर भागात भाजपला फायदा होईल आणि बहुमत मिळवणे सोपे होईल. ही प्रक्रिया पुण्याच्या राजकीय भविष्याला आकार देणारी असल्याने सर्वच पक्षांमध्ये उत्सुकता आणि चिंता आहे. पीएमसीची निवडणूक गेल्या तीन वर्षांपासून प्रलंबित आहे. २०२२ मध्ये शेवटच्या निवडणुकीनंतर प्रशासकीय राजवटीत चाललेली महापालिका आता निवडणूक घेण्यासाठी तयार होत आहे. सर्वोच्च न्यायालयाच्या आदेशानुसार, राज्य सरकारने जून २०२५ मध्ये सर्व महानगरपालिकांना चार सदस्यांच्या प्रभाग प्रणालीवर आधारित डिलिमिटेशन करण्याचे निर्देश दिले. पुण्यात २०११ च्या जनगणनेनुसार ही प्रक्रिया सुरू झाली आणि ऑगस्ट महिन्यात ड्राफ्ट जाहीर झाला. या ड्राफ्टनुसार, ४० प्रभागांत प्रत्येकी चार नगरसेवक आणि एका प्रभागात (अंबेगाव-कात्रज) पाच नगरसेवक निवडले जातील. एकूण १६५ नगरसेवकांची संख्या पूर्वीच्या १६२ पेक्षा थोडी जास्त आहे, कारण ३२ नवीन गावांचा समावेश झाल्याने लोकसंख्या वाढली आहे.
पुण्याचा कोर सिटी आणि पेठ भागात प्रभागांची संख्या वाढल्याने भाजपला जास्त जागा मिळतील. पूर्वीच्या २०१७ च्या निवडणुकीत भाजपने ९८ जागा जिंकून बहुमत मिळवले होते आणि पहिल्यांदाच महापौरपद मिळवले. त्यामुळे २०१७ चीच प्रभाग रचना कायम ठेवावी आणि नव्याने समाविष्ट झालेल्या गावांसाठी स्वतंत्र प्रभाग करावेत, अशी भूमिका भाजपने घेतली होती. २०१७ ला ज्या प्रभागांत भाजपचेच चार सदस्य निवडून आले होते, त्याच प्रभागांची रचना पुन्हा किरकोळ बदल वगळता पुन्हा तशीच कायम ठेवण्यात आली आहे. त्यामुळे भाजपचे अनेक माजी ज्येष्ठ नगरसेवक सुरक्षित झाल्याचे चित्र आहे. आता नवीन रचनेत कोर भागातील प्रभाग लहान आणि जास्त संख्येने असल्याने भाजपचे पारंपरिक मतदार अमराठी-भाषिक, मध्यमवर्गीय आणि हिंदू-बहुल भागात एकत्र राहतील. उदाहरणार्थ, शनिवार पेठ, मंडई, डेक्कन जिमखाना यांसारख्या भागांत प्रभागांची विभागणी अशी की, भाजपला येथे १०० हून अधिक जागा जिंकण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे भाजपसाठी ही प्रभाग रचना फायदेशीर ठरेल, अशी चर्चा राजकीय वर्तुळात होत आहे. नवीन गावांचा समावेश झाल्याने त्या भागात आव्हान आहे. पण कोर भागात भाजपची मजबुती कायम आहे. विधानसभा निवडणुकीत महायुतीने महाराष्ट्रात २३० जागा जिंकल्या, ज्यामुळे स्थानिक निवडणुकीतही ते मजबूत आहेत. पुण्यात भाजपचे ९८ नगरसेवक आहेत, तर एमव्हीएकडे मर्यादित प्रभाव आहे. नवीन गावे (उंड्री, फुरसुंगी वगैरे) जोडल्याने परिधीत जागा वाढल्या, पण तेथेही भाजपने विकासकामांद्वारे पकड मजबूत केली आहे. प्रभाग वाढल्याने एकूण जागा जास्त, पण भाजपला कोरमध्ये ६०-७० टक्के जागा मिळतील. ही रचना गेमचेंजर आहे. भाजपला फायदा होण्याचे कारण म्हणजे महायुतीचे (भाजप, शिवसेना-एकनाथ शिंदे, राष्ट्रवादी-अजित पवार) एकत्र येणे आहे. पीएमसीची वार्षिक बजेट ६,७०० कोटींची आहे, ज्यात रस्ते, पाणी, घनकचरा व्यवस्थापन यांसारखी कामे आहेत. निवडणुकीनंतर नवीन महापालिकेची स्थापना झाल्यास विकासाची गती मिळेल, पण प्रभाग रचनेमुळे राजकीय समीकरणे बदलतील. रहिवाशांच्या आक्षेपांमुळे प्रक्रिया विलंब होऊ शकते, पण अंतिम निर्णयानंतर आरक्षण आणि मतदार यादी विभागणी होईल. पुण्याच्या ४५ लाख मतदारांसाठी ही निवडणूक महत्त्वाची आहे, कारण ती शहराच्या भविष्याला आकार देईल.
सर्वोच्च न्यायालयाच्या आदेशानुसार निवडणुका ऑक्टोबर-नोव्हेंबर २०२५ मध्ये होण्याची शक्यता आहे. अंतिम प्रभाग रचना १५ सप्टेंबरपर्यंत जाहीर होईल, त्यानंतर आरक्षणाची सोडत आणि मतदार यादी तयार होईल. पीएमसीचा वार्षिक निधी ६,७०० कोटी असून, सत्ताधारी पक्षाला विकासकामांसाठी मोठा फायदा होतो. भाजपने गेल्या काळात रस्ते, पाणीपुरवठा आणि परिवहनावर भर दिला, ज्याचा प्रचार आता जोरदार होईल. प्रभाग रचना ही ‘गेमचेंजर' आहे कारण ती भाजपच्या शहरी वर्चस्वाला मजबूत करत आहे. उपनगरातील असंतोष आणि महागाईसारख्या मुद्यांमुळे थोडे आव्हान आहे. पण, ही रचना भाजपला पुन्हा महापालिका सत्तेत आणेल. पुणे महापालिकेची प्रारूप प्रभाग रचना जाहीर झाली. यावर हरकती मागवण्यात आल्या होत्या. शेवटच्या दिवशी २ हजार ८९९ हरकती, सूचना आल्या आहे. कोथरूड बावधन क्षेत्रीय कार्यालय आणि वारजे कर्वेनगर क्षेत्रीय कार्यालयातून सर्वात कमी प्रत्येकी ९ हरकती नोंदविल्या गेल्या. १५ क्षेत्रीय कार्यालयांमधून धनकवडी-सहकारनगर क्षेत्रीय कार्यालयाच्या हद्दीतून सर्वाधिक १ हजार ८९९, नगररस्ता-वडगावशेरी येथून १ हजार २६८ हरकती नोंदविल्या गेल्या आहेत. प्रभाग क्रमांक ३ विमाननगर-लोहगावमध्ये ८१९, प्रभाग क्रमांक १५ मांजरी बुद्रूक-साडेसतरानळी येथून ५५८ आणि प्रभाग क्रमांक ३४ नऱ्हे-वडगाव बुद्रूक येथून २ हजार ६६ हरकती प्राप्त झाल्या आहेत. पुण्यात विशेष म्हणजे प्रभाग रचना जाहीर झाल्यावर लगेच आक्षेप नोंदवले आणि सध्या ५,८०० हून अधिक आक्षेप मिळाले आहे. यापैकी २,००० हून अधिक नरहे-वडगाव बुद्रुक वॉर्डसाठी आहेत. ११ आणि १२ सप्टेंबरला जनसुनावणी होईल. अंतिम रचना सप्टेंबरच्या मध्यात जाहीर होईल. मात्र प्रभाग रचना जाहीर झाल्यानंतर या महापालिकेच्या प्रभाग रचना स्वतःला अनुकूल करून घेतली, काही प्रभाग मोठे, काही प्रभाग लहान ठेवले, नदी नाल्यापलीकडे प्रभाग रचना आखली, अशा पद्धतीचे भरपूर आरोप भाजपावर करण्यात आले. मात्र, भाजपकडून आरोप फेटाळले गेले. एकूणच ही प्रभाग रचना भाजपासाठी फायद्याची ठरणार आहे.