मुंबई : गणेशोत्सवाच्या धामधुमीत ज्येष्ठा गौरींचे आज आगमन होत आहे. यामुळे कोकणासह संपूर्ण महाराष्ट्रात उत्साहाचे वातावरण आहे. भाद्रपद महिन्यात येणाऱ्या या सणाला विशेष महत्त्व असून, अनेक घरांमध्ये गौरींचे पारंपरिक पद्धतीने स्वागत करण्यात येते. यावर्षी, रविवार, ३१ ऑगस्ट रोजी अनुराधा नक्षत्रावर गौरींचे आवाहन करण्यात येत असून, सोमवार, १ सप्टेंबर रोजी ज्येष्ठा नक्षत्रावर त्यांचे पूजन केले जाईल.
अखंड सौभाग्याचे प्रतीक
गौरी म्हणजे साक्षात महालक्ष्मीचे रूप. सौभाग्य आणि समृद्धीची देवता म्हणून विवाहित स्त्रिया या सणात मोठ्या भक्तिभावाने सहभागी होतात. कुटुंबाच्या सुख-समृद्धीसाठी आणि पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी गौरी पूजन केले जाते. अनेक ठिकाणी हा एक कुळाचार मानला जातो, जो पिढ्यानपिढ्या जपला जात आहे.
ज्येष्ठा गौरींचा सण तीन दिवसांचा
गौरी पूजनाचा उत्सव तीन दिवस चालतो. पहिल्या दिवशी, म्हणजे गौरी आवाहनाच्या दिवशी, गौरींना घरी आणले जाते. काही ठिकाणी मुखवट्यांची स्थापना केली जाते, तर काही ठिकाणी नदी किंवा तलावातून खडे आणून त्यांची पूजा केली जाते. गौरींचे आगमन होताना, घरात सुख-समृद्धी नांदावी यासाठी त्यांचे स्वागत केले जाते.
दुसऱ्या दिवशी, म्हणजेच मुख्य पूजनाच्या दिवशी, गौरींना वस्त्र, दागिने आणि इतर सौभाग्य अलंकार अर्पण करून त्यांची पूजा केली जाते. या दिवशी १६ भाज्या, १६ कोशिंबिरी, १६ प्रकारच्या चटण्या आणि विविध पक्वान्नांचा नैवेद्य तयार करण्याची परंपरा आहे. यात पुरणपोळी आणि ज्वारीच्या पिठाची आंबील हे पदार्थ महत्त्वाचे मानले जातात.
तिसऱ्या दिवशी, मूळ नक्षत्रावर, गौरींचे विसर्जन केले जाते. यावेळी त्यांना गोड पदार्थांचा नैवेद्य दाखवून निरोप दिला जातो. गौरींचे विसर्जन करताना 'गौरी माघारी ये, लवकर ये' असे म्हणत पुढील वर्षी पुन्हा येण्याचे आवाहन केले जाते.
नववधूंचा पहिला 'ओवसा'
यावर्षी गौरींचे आगमन पूर्वनक्षत्रावर झाल्यामुळे, अनेक घरांमध्ये नवविवाहित वधूंचा पहिला ‘ओवसा’ भरण्याचा आनंददायी क्षण अनुभवला येत आहे. ओवसा म्हणजे देवीला ओवाळणे, हा एक सौभाग्य प्राप्त करण्याचा महत्त्वाचा विधी आहे.
पारंपरिक पद्धतींचे पालन
सध्याच्या आधुनिक काळातही अनेक महिला एकत्रितपणे गौरी पूजनाचे आयोजन करतात, ज्यामुळे सामाजिक एकोपा वाढीस लागतो. काही ठिकाणी पारंपरिक तेरड्याची रोपे किंवा मुखवट्यांची पूजा केली जाते, तर काही ठिकाणी देवीच्या मूर्तींची प्रतिष्ठापना केली जाते.
गौरी पूजनाच्या या मंगलमय सणाने प्रत्येक घरात सुख, शांती आणि समृद्धी नांदो, हीच प्रार्थना!
