गणपती बाप्पाला मोदक खूप प्रिय आहेत, हे आपल्या सर्वांना माहीत आहे. कोणताही सण किंवा पूजा असो, मोदकाशिवाय गणपतीची पूजा अपूर्ण मानली जाते. पण गणपतीला २१ मोदकांचा नैवेद्य का दाखवला जातो, यामागे काही विशेष कारणे आणि कथा आहेत.
१. गणपतीची आवड आणि २१ मोदकांचा अर्थ गणपतीला ‘मोदकप्रिय’ असे म्हटले जाते. ‘मोदक’ या शब्दाचा अर्थ ‘आनंद देणारा’ असा होतो. बाप्पाला मोदक अर्पण करणे म्हणजे आपल्या जीवनातील आनंद आणि समाधान बाप्पाच्या चरणी अर्पण करणे. २१ ही संख्या हिंदू धर्मात खूप शुभ मानली जाते. २१ मोदक म्हणजे २१ प्रकारच्या इच्छा, २१ गुण किंवा २१ प्रकारच्या सकारात्मक ऊर्जांचा संगम. २१ मोदक अर्पण करून भक्त आपल्या २१ प्रकारच्या इच्छा बाप्पाकडे व्यक्त करतात.
२. पौराणिक कथा या संदर्भात एक प्रसिद्ध पौराणिक कथा आहे. एकदा सर्व देवी-देवतांना ब्रह्मदेवाने एक यज्ञ करण्याचे सांगितले. यज्ञात गणपती, कार्तिकेय आणि अन्य देवता उपस्थित होत्या. यज्ञाच्या समाप्तीनंतर, देवी-देवतांनी गणपतीला काही विशेष भेट देण्याचे ठरवले. तेव्हा सर्व देवी-देवतांनी मिळून गणपतीला २१ मोदक अर्पण केले. ते मोदक खाऊन गणपती खूप प्रसन्न झाले आणि तेव्हापासून गणपतीला २१ मोदक अर्पण करण्याची प्रथा सुरू झाली.
३. आध्यात्मिक आणि प्रतीकात्मक महत्त्व प्रत्येक मोदकामध्ये एक आध्यात्मिक अर्थ दडलेला असतो. २१ मोदकांमध्ये १० ज्ञानेंद्रिये, १० कर्मेंद्रिये आणि मन यांचा समावेश होतो. मोदक अर्पण करताना आपण आपल्या सर्व ज्ञानेंद्रियांचा आणि कर्मेंद्रियांचा उपयोग चांगल्या कामासाठी करू अशी बाप्पाकडे प्रार्थना करतो. मोण्यांपैकी काही लोक असेही मानतात की, २१ मोदक म्हणजे ५ ज्ञानेंद्रिये, ५ कर्मेंद्रिये, ५ प्राण आणि ५ तत्त्वे (पृथ्वी, जल, अग्नी, वायु, आकाश) आणि एक मन. हे सर्व घटक एकत्र करून मोदक अर्पण केल्याने जीवनात संतुलन साधले जाते.
या सर्व कारणांमुळे गणपतीच्या पूजेमध्ये २१ मोदकांना विशेष महत्त्व आहे. बाप्पाला मोदक अर्पण करणे हे केवळ एक विधी नसून, आपल्या जीवनातील आनंद आणि अध्यात्मिक समर्पण दर्शवते.
