मुंबई : हिंदू धर्मातील महत्त्वाच्या सणांपैकी एक असलेला हरतालिका व्रताचा सण यंदा २६ ऑगस्ट २०२५ रोजी साजरा होत आहे. भाद्रपद महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील तृतीया तिथीला साजरा होणारा हा सण विशेषतः महिलांसाठी खूप महत्त्वाचा मानला जातो. विवाहित स्त्रिया आपल्या पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी आणि सुखी संसारासाठी हे व्रत करतात, तर अविवाहित मुली इच्छित वर मिळावा म्हणून हे व्रत करतात.
हरतालिका व्रताचे महत्त्व
हरतालिकेचे व्रत भगवान शिव आणि माता पार्वती यांना समर्पित आहे. पौराणिक कथेनुसार, माता पार्वतीने भगवान शंकरांना पती म्हणून मिळवण्यासाठी हे अत्यंत कठीण व्रत केले होते. तिने अन्न-पाण्याचा त्याग करून कठोर तपश्चर्या केली, ज्यामुळे प्रसन्न होऊन भगवान शंकरांनी तिला पत्नी म्हणून स्वीकारले. म्हणूनच, हे व्रत भक्ती, समर्पण आणि दृढ निश्चयाचे प्रतीक मानले जाते.
शुभ मुहूर्त आणि तिथी
पंचांगानुसार, यंदा तृतीया तिथी २५ ऑगस्ट रोजी दुपारी १२ वाजून ३४ मिनिटांनी सुरू होणार असून, २६ ऑगस्ट रोजी दुपारी १ वाजून ५४ मिनिटांनी समाप्त होईल. त्यामुळे उदय तिथीनुसार, हरतालिकेचे व्रत २६ ऑगस्ट, मंगळवारी पाळले जाईल.
हरतालिका व्रताच्या दिवशी महिला सकाळी लवकर उठून स्नान करतात. सोळा शृंगार करून नवीन वस्त्र परिधान करतात. यानंतर, भगवान शिव, माता पार्वती आणि गणपतीची मातीची किंवा वाळूची मूर्ती तयार केली जाते. पूजास्थळी ही मूर्ती स्थापित करून फुले, बेलपत्र, शमीपत्र, धोत्रा, तुळशीची मंजिरी (तुलसीची पाने नव्हे), फळे आणि नैवेद्य अर्पण केला जातो. विवाहित महिला माता पार्वतीला सौभाग्याचे प्रतीक असलेले सोळा शृंगार साहित्य अर्पण करतात.
पूजेदरम्यान हरतालिका व्रताची कथा वाचली किंवा ऐकली जाते. रात्री जागरण करून भजन-कीर्तन केले जाते आणि दुसऱ्या दिवशी सकाळी व्रत सोडले जाते. हे व्रत पूर्णपणे निर्जल (पाण्याविना) आणि निराहार (अन्नाविना) असते, जे व्रताच्या कठीणतेचे आणि त्यामागच्या श्रद्धेचे प्रतीक आहे.
हे व्रत महिलांना आध्यात्मिक बळ देते आणि त्यांच्यातील धैर्य व समर्पण वाढवते. या दिवशी महिला एकत्र येऊन पारंपरिक गाणी गातात आणि आनंद साजरा करतात, ज्यामुळे समाजात एकोपा आणि उत्साहाचे वातावरण निर्माण होते.
