मोहित सोमण: सोमवारी शेअर बाजारात फटका बसेल का? यावरून संभ्रमाचे वातावरण निर्माण झाले आहे. आज डोनाल्ड ट्रम्प आणि व्लादिमीर पुतीन यांची भेट थोड्याच वेळात होणार आहे. मात्र तत्पूर्वीच चीनने आपली किरकोळ विक्री आकडेवारी जाहीर के ली आहे ज्यात चीनच्या आकडेवारीमुळे गुंतवणूकदार व विश्लेषकांची घोर निराशा झाली आहे. चीनच्या नव्या विक्रीत आकडेवारीनुसार चीनचे रिटेल सेल्स (किरकोळ विक्री) जून महिन्यातील ४.८% तुलनेत घसरत जुलै महिन्यात ३.७% पातळीवर घसरले आहेत. एकीकडे ट्रम्प व पुतीन यांच्यातील वाटाघाटी विषयी संभ्रम कायम असताना दुसरीकडे चीनच्या निराशाजनक कामगिरीनंतर आशियाई बाजारातही त्याचा फटका बसू शकतो. नॅशनल ब्युरो ऑफ स्टॅटिस्टिकस आकडेवारीनुसार चीनच्या इंडस्ट्रीयल आऊटपुटमध्ये (औद्योगिक उत्पादन आऊटपुट) मध्ये ५.७% वर वाढ झाली आहे जी नोव्हेंबर २०२४ नंतर सर्वात कमी झालेली वाढ आहे. वस्तूंच्या उपभोगातही घसरण झाल्याने ही घसरण झाल्याचे बोलले जात आहे. इतकेच नाही तर वर्षाच्या पहिल्या सात महिन्यांत स्थिर मालम त्ता गुंतवणूक (Fixed Asset Investment) मध्येही गेल्या वर्षीच्या याच कालावधीच्या तुलनेत फक्त १.६% वाढली, तर अपेक्षित २.७% वाढ झाली. पहिल्या सहामाहीत ती २.८% वाढली होती.बीजिंगने अलिकडेच धोरणात्मक उपाययोजना वाढवल्या आहेत आणि देशांतर्गत वापर वाढविण्यासाठी आणि अत्यधिक किंमत स्पर्धा रोखण्यासाठी वचन दिले आहे, कारण अधिकारी २०२५ च्या सरकारच्या ५% च्या लक्ष्यापर्यंत आर्थिक वाढ वाढवण्याचा प्रयत्न करीत आहेत.
'अव्यवस्थित' स्पर्धेवर सरकारने पुन्हा एकदा कडक कारवाई केल्याने किमती सुधारण्यास मदत होईल, असे एनबीएसचे प्रवक्ते फू लिंगहुई यांनी डेटा रिलीजनंतर पत्रकारांना सांगितले आहे. अधिकाऱ्यांना चिंता आहे की चिनी उत्पादकांमधील अतिक्षमता आणि स्टॉक साफ करण्यासाठी केलेल्या किमतीत कपातीमुळे स्वस्त वस्तूंसाठी ग्राहकांच्या अपेक्षा वाढत आहेत. चीनच्या नवीन युआन कर्जांमध्ये २० वर्षांत प्रथमच करार करण्यात आला, असे बुधवारी वेगळ्या बँक कर्ज डेटाने दाखवले, जे खाजगी क्षेत्रातील कमकुवत मागणीकडे लक्ष वेधले. घरगुती संपत्तीचा एक प्रमुख साठा असलेल्या देशाच्या महत्त्वाच्या मालमत्ता क्षेत्रातील दीर्घकाळ चाललेल्या मंदीमुळे ग्राहकांच्या खर्चावर दबाव येत आहे. नवीन घरांच्या किमती दोन वर्षांहून अधिक काळ स्थिर अवस्थेत राहिल्या, जुलैमध्ये दरवर्षीच्या तुलनेत २.८% घसरल्या, जूनमध्ये ३.२% घसरल्या. याविषयी बोलताना गेल्या काही महिन्यांत मालमत्तेच्या किमतींमध्ये झालेली घसरण हे दर्शवते की आणखी धोरणात्मक पाठबळाची आवश्यकता आहे' असे ग्रेटर चायनासाठी आयएनजीचे मुख्य अर्थशास्त्रज्ञ लिन सॉन्ग यांनी एका नोटमध्ये प्रसारमाध्यमांना म्हटले आहे.
'जर ग्राहकांच्या सर्वात मोठ्या मालमत्तेच्या मूल्यात दरमहा घट होत राहिली तर ते अधिक आत्मविश्वासाने खर्च करतील अशी अपेक्षा करणे कठीण आहे.' विक्रमी उष्णतेतील झालेली वाढ व ते वादळ आणि देशभरातील पूर यासारख्या तीव्र हवामानामुळे आर्थिक क्रियाकलापांवरही (Financial Activity) मध्येही त्याचा परिणाम झाला आहे, ज्यामुळे कारखाना उत्पादन आणि दैनंदिन व्यवसायिक कामकाजात व्यत्यय आला आहे.
बाजारातील माहितीनुसार,चीनची २०२५ ची जीडीपी वाढ ४.६% पर्यंत कमी होण्याचा अंदाज आहे.अधिकृत उद्दिष्टापेक्षा कमी - गेल्या वर्षीच्या ५.०% वरून आणि २०२६ मध्ये ती आणखी कमी होऊन ४.२% पर्यंत कमी होईल. या वर्षाच्या उर्वरित काळात आर्थिक सुधारणा होण्याची अपेक्षा करण्याचे फारसे कारण आपल्याला दिसत नाही.' असेही चीनी अर्थतज्ञ म्हणत आहेत. असे असतानाच चीनच्या अर्थव्यवस्थेत दबाव असताना अमेरिकेला विरोध करतानाच चीन जागतिक पातळीवर भारत व युएस दोन्हीशी संबंध सुधार ताना दिसत आहे. आज पुतीन व ट्रम्प यांच्यात अलास्का येथील बैठकीत कच्च्या तेलाबाबत, युद्धाबाबत, जागतिक समीकरणाबाबत तोडगा होण्याची शक्यता आहे. मात्र तत्पूर्वीच ट्रम्प यांनी भारतावर वक्तव्य करताना आम्ही वाढविलेल्या टॅरिफमुळे रशियाकडून तेल घेणे भारताने बंद केल्याने रशियाची आधीच कोलमडलेली अर्थव्यवस्था बिघडू शकते असे ट्रम्प म्हणाले आहेत. युएस मुळेच रशियन तेलाची विक्री घसरली असे ट्रम्प म्हणाले होते. याच धर्तीवर एकीकडे भारताने रशियाकडून तेल आयात कमी केली असली तरी ती वाढेल का कमी होऊ शकते हे ट्रम्प पुतीन यांच्या बैठकीनंतर स्पष्ट होऊ शकेल. दरम्यान चीनच्या घसरलेल्या आकडेवारीचा फटका केवळ आशियाई शेअर बाजाराला का जागतिक अर्थव्यवस्थेतील पातळीला बसतो हे पाहणे महत्त्वाचे ठरणार आहे.