भारतातील म्युचल फंड उद्योग दशकात ७ पटीने वाढला

निष्क्रिय निधीचा विकास झाला असे मोतीलाल ओसवाल म्युचल फंड अभ्यासातून स्पष्ट

मुंबई: भारतीय म्युचल फंड उद्योग क्षेत्र थोडे थोडके नाही तर ७ पटीने वाढले असल्याचे मोतीलाल ओसवाल म्युचल फंडने केलेल्या अभ्यासात आढळून आले आहे. उपलब्ध असलेल्या उद्योगाच्या आकडेवारीनुसार, जून २०२५ पर्यंत भारतीय म्युचल फंड (Mutua l Fund MF) उद्योगाची व्यवस्थापना अंतर्गत मालमत्ता (Asset Under Management AUM) ७४.४० लाख कोटींवर पोहोचली आहे. कंपनीने म्हटले आहे की ही गेल्या दशकात सात पटीने जास्त वाढ म्युचल फंडात झाली. त्यापैकी इक्विटीचा वाटा ५९.९४% अ सून त्यानंतर कर्ज २६.५३%, हायब्रिड ८.२८% आणि इतर श्रेणींचा वाटा ५.२६% आहे. माहितीनुसार, उद्योगातील एक महत्त्वाचा वाढीचा टप्पा म्हणजे निष्क्रिय गुंतवणुकीत (Passive Investment) सतत वाढ जी आता एकूण व्यवस्थापना अंतर्गत मालमत्तेत (AU M) च्या श्रेणीत अंदाजे १७% वाढ झाली आहे.

मोतीलाल ओसवालने म्हटले आहे की,' सक्रिय निधी परिपूर्ण अटींमध्ये वर्चस्व गाजवत असताना, निष्क्रिय धोरणांचा वाढता वाटा कमी किमतीच्या, पारदर्शक आणि बेंचमार्क-संरेखित दृष्टिकोनांचा व्यापक अवलंब दर्शवितो. जून २०२५ रोजी संपलेल्या तिमाहीत ए कूण अंदाजे निव्वळ प्रवाह ३९८ हजार कोटी होता. यामध्ये मुख्यत्वे कर्ज विभागाचा वाटा होता, ज्याने मागील तिमाहीतील जादा निधी उलटून २३९००० कोटी रुपये काढले. इक्विटीजने १३३००० कोटी रुपये दिले तर कमोडिटीजने ९००० कोटींची भर घातली. एकूण आवकांपैकी सक्रिय धोरणांचा वाटा ३६२००० कोटी होता, तर निष्क्रिय निधीचा वाटा ३६००० कोटी होता.'

उपलब्ध माहितीनुसार मोतीलाल ओसवालने जाहीर केलेल्या अभ्यासातील आकडेवारीनुसार इक्विटीजमध्ये ब्रॉड-बेस्ड फंड्स (Broad Based Funds) प्रमुख श्रेणी म्हणून उदयास आले, ज्याची निव्वळ आवक (Net Inflow) झाल्याने ८६००० कोटी रुपये मिळव ले.या श्रेणीने एकूण इक्विटी प्रवाहापैकी ६४% सक्रिय निधींमधून ५५% आणि निष्क्रिय निधींमधून (Passive Fund) लक्षणीय १०६% मिळवले जे निष्क्रिय इक्विटी धोरणांना वाढलेले वाटप दर्शवते.सक्रिय (Active) ब्रॉड-बेस्ड फंड्समध्ये, फ्लेक्सी कॅपने १५.८००० कोटी त्यानंतर स्मॉलकॅपने १२००० कोटी आणि मिड कॅपने १०.८००० कोटी रुपये मिळवले. निष्क्रिय क्षेत्रात, लार्ज कॅप फंड्स सर्वाधिक वाटप केलेला विभाग राहिला, जो ब्लू-चिप बेंचमार्कवर (Blue Chip Benchmark Index) सतत लक्ष केंद्रित करत असल्याचे दर्शवितो असे अभ्यासात मोतीलाल ओसवालने म्हटले आहे

आकडेवारीनुसार, तथापि, थीमॅटिक म्युचल फंडांनी २.४ हजार कोटी निव्वळ निधी बाहेर (Outflow) काढला आहे जो मागील तिमाहीत ८.४ हजार कोटींच्या गुंतवणूकीच्या तुलनेत कमी होता. एकूण घट असूनही, तंत्रज्ञान आणि व्यवसाय चक्र यासारख्या निवडक विषयांनी एकत्रितपणे १.४ हजार कोटी रुपये कमावले, तर केवळ संरक्षण विषयाने (Defence Sector) १.८ हजार कोटी रुपये आकर्षित केले - हे विशिष्ट मॅक्रो-लिंक्ड (Micro Linked) क्षेत्रांना वाढलेले वाटप दर्शवते. कर्ज निधीचे पुनरुत्थान (Resurgence of Debt Fund) हे स्थिर परिपक्वता धोरणांमुळे (Constant Maturity Strategies) मोठ्या प्रमाणात झाले ज्याचे निव्वळ निधीचे प्रमाण २०४ हजार कोटी होते. त्यानंतर कॉर्पोरेट बाँड फंड आले, जे बदलत्या दर गतिशीलतेमध्ये उच्च संस्थात्मक वाटप (High Institutional Allocation) दर्शवते.

अभ्यासानुसार, हायब्रिड विभागात मल्टी असेट फंडांनी या श्रेणीतील एकूण निव्वळ निधीच्या ५७% वाटा उचलला. बॅलन्स्ड अँडव्हान्टेज फंड आणि इक्विटी सेव्हिंग फंड यांनी अनुक्रमे ४.२ हजार कोटी आणि १.४ हजार कोटी आकर्षित केले आहेत जे संतुलित जो खीम-समायोजित धोरणांना सतत वाटप दर्शवते. निरिक्षणानुसार, या उद्योगाने नवीन ऑफरिंगमध्ये सक्रिय सहभाग नोंदवला, तिमाहीत ४६ नवीन फंड ऑफर (NFO) लाँच केल्या, ज्यामुळे एकत्रितपणे ६,५०६ कोटी जमा झाले. अभ्यासात असे दिसून आले आहे की तिमाहीत निव्वळ गुंतवणूकीचा एक महत्त्वाचा भाग पाच मालमत्ता व्यवस्थापन कंपन्यांनी दिला होता, जो प्रवाहात काही प्रमाणात एकाग्रता दर्शवितो.

या अभ्यासावर आपले मत मांडताना मोतीलाल ओसवाल अ‍ॅसेट मॅनेजमेंट कंपनी लिमिटेड (MOAMC) चे पॅसिव्ह बिझनेस प्रमुख प्रतीक ओसवाल म्हणाले,' या तिमाहीत पोर्टफोलिओ वाटपात लक्षणीय बदल दिसून येतो. विविधतापूर्ण, लवचिक पोर्ट फोलिओकडे वाढता कल, कर्जावरील मोजमापित परताव्याने पूरक. निष्क्रिय गुंतवणुकीत वाढता कल दिसून येतोय हे विशेषतः उत्साहवर्धक आहे. भारतीय गुंतवणूकदार हळूहळू निष्क्रिय निधीचा साधेपणा, खर्च कार्यक्षमता (Cost Efficiency) आणि बाजाराती ल बेंचमार्कशी संरेखन (Allignment with Market Participants) यामधील संरचनात्मक फायदे ओळखत आहेत. सक्रिय धोरणे आत्मविश्वास वाढवत असताना, विशेषतः मध्यम आणि स्मॉल-कॅप विभागांमध्ये, निष्क्रिय निधी दीर्घकालीन पोर्टफोलिओ स्टेपल चा एक प्रमुख घटक म्हणून सतत उदयास येत आहेत. व्यापक पातळीवर, हे ट्रेंड विकसित होत असलेल्या गुंतवणूक वा तावरणाकडे निर्देश करतात जे अधिक संशोधन-चालित (Research Oriented) , जोखीम-जागरूक (Risk Awareness) आणि वाढत्या प्रमाणात धोरणात्मक स्वरूपाचे (Structural Policy) आहे. संभाषण आता फक्त अल्फा पाठलाग करण्याबद्दल नाही तर सतत बदलत्या आर्थिक वातावरणात पोर्टफोलिओ स्थिरता प्राप्त करण्याबद्दल आहे. '

माहितीचा स्रोत (Information Source) : AMFI आणि ACEMF डेटा: ३० जून २०२५