मोहित सोमण: मुंबईत नुकताच ग्रोहे व हुरून इंडिया या दोन्ही संस्थांच्या संयुक्त विद्यमाने '२०२५ ग्रोहे हुरून इंडिया रिअल इस्टेट १५०' हा कार्यक्रम पार पडला ज्यात भारतीय बाजारपेठेतील रि अल इस्टेट क्षेत्रातील पहिल्या १५० कंपन्यांचे रँकिंग जाहीर केले गेले आहे. भारतातील सर्वात श्रीमंत रिअल इस्टेट उद्योजक यांची क्रमवारीही यावेळी जाहीर करण्यात आली आहे. यावेळी, 'भारता ची अर्थव्यवस्था अत्यंत चांगल्या स्थितीत आहे. आरबीआयने रेपो दरात केलेली कपात असेल त्यामुळे घर खरेदी करणाऱ्यांना ही खूपच चांगली संधी आहे असे मी मानते. एकीकडे चांगली असणा री भारतीय अर्थव्यवस्था दुसरीकडे जागतिक अस्थिरता त्यामुळे एक व्यक्तिशः पातळीवर नक्की एक ग्राहक म्हणून मीदेखील संभ्रमात आहे. या सर्वेक्षणातून अधोरेखित झालेली गोष्ट म्हणजे आता रिअल इस्टेटमध्ये गुंतवणूकीपेक्षा ग्राहक आधारित खरेदीत भर दिला जात आहे.' असे प्रतिपादन 'प्रहार न्यूज' शी बोलताना आईएमए लिक्सिल, एलडब्लूटी कंपनीच्या कार्यकारी संचालक भारत व आशिया पॅसिफिक मुख्य प्रिया रस्तोगी यांनी केले. सध्या भारतीय अर्थव्यव स्थेतील रिअल इस्टेट क्षेत्रातील मजबूती मात्र घलणारे रिअल इस्टेटचे शेअर्स या विरोधाभासाबद्दल प्रश्न वि चारला असता त्यांनी ही प्रतिक्रिया दिली आहे.
'प्रहार न्यूज' ने सध्याच्या कठीण काळात ग्राहकांच्या बदललेल्या घर खरेदी पॅटर्नविषयी विचारले असता याविषयी प्रहार न्यूजशी अधिक बोलताना प्रिया रस्तोगी पुढे म्हणाल्या,' भार तात तुम्ही २०२१ सालाची परिस्थिती पहाल तर आता रिअल इस्टेटमध्ये घरांच्या किंमती वाढल्या आहेत माझे उदाहरण घेतल्यास मी २०२१ साली घर खरेदी केले होत त्याची किंमत आता ३ पटीने वाढली. आताही ग्राहक चांगल्या घरांच्या शोधात असतात. त्यांनाही चांगली जीवनशैली आवश्यक असते मात्र वाढलेल्या किंमतीमुळे ते शक्य होत नाही मात्र आता रेपो दरात कपात केल्याने परि स्थिती बदलत आहेत त्यामुळे त्यांच्या आवडीचे घर घेणे त्यांना काहीसे सोपे होईल.'.हुरून ही एक रिअल इस्टेट क्षेत्रातील नामांकित रिसर्च कंपनी असून ग्रोहे जर्मन मूळ अस लेली बहुराष्ट्रीय कंपनी आहे. कंपनी लक्झरी बाथरुम फिटिंग, किचन, शॉवर आणि तत्सम उत्पादने बाजारपेठेत उपलब्ध करते. दोन्ही कंपन्यांनी एकत्रित येऊन भारतीय रिअल इस्टेट क्षेत्रात अभ्या सपूर्ण सर्वेक्षण केले. या पत्रकारपरिषदेत त्यांनी आपल्या अहवालावर भाष्य करत आपली रिअल इस्टेट वरील महत्वाची निरिक्षणे नोंदवली आहेत.
२०२५ ग्रोहे - हुरुन इंडिया रिअल इस्टेट १५० मध्ये टियर २ शहरांचा उदय गंभीर दावेदार म्हणून दिसून येतो. हैदराबाद आणि पुणे आता २६ कंपन्यांचे योगदान देत आहेत ज्यांचे एकत्रित मूल्य १.४ लाख कोटी रुपयांपेक्षा जास्त आहे.अपर्णा, सुमधुरा इन्फ्राकॉन आ णि व्हेंटिव्ह हॉस्पिटॅलिटी सारख्या सहभागी पारंपारिक महानगराबाहेरील विकासक कसे मोठ्या प्रमाणात मूल्य निर्माण करत आ हेत हे प्रतिबिंबित करतात. पायाभूत सुविधा प्रकल्प कनेक्टिव्हिटी अधिक मजबूत करत असताना, भारतातील रिअल इस्टेट चॅम्पियन्सची पुढील लाट मोठ्या चार शहरांच्या पलीकडून येईल अशी आम्हाला अपेक्षा आहे असे कंपनीने आपल्या अहवालात स्पष्ट केले आहे.
या अहवालातून आणखी एक निरीक्षण स्पष्ट केले गेले ते म्हणजे, एकूण वाढ गेल्या वर्षीच्या ७०% वरून या वर्षी १४% पर्यंत मंदावली असली तरी, भारतीय रिअल इस्टेटच्या मूलभूत बाबी मजबूत आहेत. ६१% कंपन्यांनी अजूनही मूल्यांकनात वाढ पाहिली आहे,प्रमु ख कंपन्यांनी काही आठवड्यांतच सुरुवातीच्या काळात मोठ्या प्रमाणात तोटा भरून काढला आहे. रेपो दरात कपात, टेरिफ कमी झाल्यामुळे आणि सिमेंटच्या किमती कमी झाल्यामुळे, मॅक्रो वातावरण निर्णायकपणे सकारात्मक झाले. २०२५ च्या ग्रोहे- हुरुन इंडिया रिअल इस्टेट १५० ने भारताच्या आर्थिक मार्गाशी संरचनात्मक संरेखन असलेले क्षेत्र -स्थिर, भांडवल-कार्यक्षम आणि गुंतवणूकदार-अनुकूल आहेत.
व्हेंटिव्ह हॉस्पिटॅलिटीसारख्या कंपनीच्या आयपीओच्या अलिकडच्या यशामुळे भारतीय रिअल इस्टेटसाठी गुंतवणूकदारांची वाढती इच्छा अधोरेखित होते असे अहवालात म्हटले आहे. याविषयी अधिक भाष्य करताना २०२५ च्या ग्रोहे - हुरुन इंडिया रिअल इस्टेट १५० मध्ये सूचीबद्ध कंपन्यांची संख्या या वर्षी ४८ वरून ६५ वर पोहोचली आहे. ओबेरॉय आणि लोढा सारख्या आघाडीच्या कं पन्यांमध्ये कर्जाची पातळी कमी होत असल्याने आणि अधिक कंपन्यांनी पारदर्शकता स्वीकारल्याने, भांडवली बाजार भारताच्या मालम त्ता क्षेत्राच्या दीर्घकालीन क्षमतेला अधिकाधिक मान्यता देत आहेत.' असे कंपनीने अहवालात म्हटले. हुरून इंडिया प्रथम १० यादीत डीएलएफला प्रथम स्थान मिळाले आहे तर दुसऱ्या क्रमांकावर लोढा डेव्हलपर पोहोचली आहे. त्यानंतर यावर्षी तिसऱ्या ते दहाव्या क्रमांकावर अनुक्रमे इंडियन, प्रेस्टिज इस्टेट, गोदरेज प्रॉपर्टी, ओबेरॉय रिअल्टी, द फिनिक्स मिल्स, अदानी रिअल्टी, एम३एम इंडिया, अपर्णा कन्स्ट्रक्शन यांचा क्रमांक लागतो.
यावर बो लताना प्रिया रस्तोगी म्हणाल्या,'ही आकडेवारी अत्यंत निष्पक्षपणे अभ्यासाअंती करण्यात आली आहे.'तसेच पहिल्या दहा श्रीमंतांच्या यादीत प्रथम क्रमांकावर राजीव सिंह डीएलएफ व दुसऱ्या क्रमांकावर मंगलप्रभात लोढा कुटुंब, तिसऱ्या ते दहाव्या क्रमांकापर्यंत अनुक्रमे गौतम अदानी, विकास ओबेरॉय, बसंत बंसल कुटुंबीय, राजा बागमाने, सी सुब्रमण्यम रेड्डी, इरफान रझा क, नोवमन रझाक, रेझवान रझाक यांचा क्रमांक लागला. रिअल इस्टेट क्षेत्रातील पहिल्या दहा शहरातील यादीत मुंबईने आपला प्रथम क्रमांक कायम राखला असून क्रमांक दुसरा बंगळुरू शहरा चा लागला आहे. त्यानंतर तिसऱ्या ते दहाव्या क्रमांकावर अनुक्रमे नवी दिल्ली, हैद्राबाद, पुणे, गुरूग्राम, चेन्नई, अहमदाबाद, नोएडा, कलकत्ता या शहरांचा नंबर क्रमवारीत लागला.'
या सर्वेक्षणावर भाष्य करताना हुरून इंडियाचे संस्थापक व प्रमुख संशोधक अनस रहमान जुनैद म्हणाले,' २०२५ ग्रोहे - हुरुन इंडिया रिअल इस्टेट १५० या क्षेत्रातील कामगिरीत उल्लेख नीय सुधारणा दिसून आली आहे. जागतिक संघर्ष आणि इनपुट खर्चाच्या दबावामुळे वर्षाच्या सुरुवातीच्या काळात मंदी असूनही, एप्रिलनंतरच्या तीव्र पुनर्प्राप्तीमुळे उद्योगाने १.४ लाख कोटी रुपयां ची वाढ केली. डीएलएफ, प्रेस्टिज आणि अनंत राज यांनी अवघ्या दोन महिन्यांत २०% पेक्षा जास्त वाढ नोंदवली. ६३ नवीन कंपन्यांचा प्रवेश थेट टॉप १०० मध्ये झाला हा नेतृत्वाची कक्षा रुंदावणारा आहे जो भारतातील रिअल इस्टेट परिसंस्थेमध्ये गुंतवणूकदारांचा विश्वास आणि संरचनात्मक विश्वास वाढवणारा संकेत आहे.'
मुंबईने भारताची रिअल इस्टेट राजधानी म्हणून आपले स्थान पुन्हा एकदा सिद्ध केले आहे. ६.९ लाख कोटी रुपयांच्या ४२ कंपन्यांसह ते सिद्ध केले असतानाच बंगळुरू, हैदराबाद आणि पुणे सार ख्या शहरांमध्ये विक्रमी वाढ झाली आहे. २०२५ च्या ग्रोहे - हुरुन इंडिया रिअल इस्टेट १५० मध्ये राष्ट्रियीकरणाचा स्पष्ट ट्रेंड दिसून आला आहे. ६०% कंपन्या त्यांच्या गृहराज्याबाहेर काम करतात आणि १७ कंपन्या आता जागतिक स्तरावर कार्यरत आहेत. हा वाढता भौगोलिक प्रसार भारतातील रिअल इस्टेट चॅम्पियन्स कसे राष्ट्रीय स्तरावरील आणि महत्त्वाकांक्षेत जागतिक ब्रँड तयार करत आहेत हे अहवाल दर्शवितो. अहमदाबादस्थित अदानी रिअल्टी ५२४०० कोटींच्या मूल्यांकनासह आठव्या स्थानावर आहे. अहवालात असे म्हटले आहे की अदानी रिअल्टी ही सर्वात मौल्यवान अ नलिस्टेड फर्म ठरली आहे.अहवालानुसार गेल्या वर्षीच्या वाढीच्या तुलनेत हे वर्ष भारतीय रिअल इस्टेटसाठी सामान्य राहिले आहे. २०२५ च्या ग्रोहे - हुरुन इंडिया रिअल इस्टेट १५० मधील ५१% कंपन्यांच्या मूल्यात वाढ झाली, जी गेल्या वर्षी ८६% होती. ग्रोहे-हुरुन इंडिया रिअल इस्टेट लिस्टच्या स्थापनेपासून पहिल्यांदाच, रितेश अग्रवाल यांच्या नेतृत्वाखालील ओयोने पदार्पण केले आहे. तसेच पहिल्या १५ क्रमांकात आपल्या कंपनीचा प्रवेश निश्चित केला आहे.
या यादीतील माहितीनुसार, रिअल इस्टेट क्षेत्रातील ६७% कंपन्यांचा वाटा निवासी क्षेत्राशी संबंधित आहे. त्यानंतर १५% कंपन्यांचा हॉस्पिटॅलिटी क्षेत्राचा वाटा आहे, जो त्यांची मजबूत उपस्थिती द र्शवितो. वाणिज्य क्षेत्राचा वाटा १४% आहे. रिटेल आणि को-वर्किंग प्रत्येकी २% आहे.' १०१ कंपन्यांसह निवासी क्षेत्रीय कंपन्यांचे वर्चस्व आहे आणि त्यांचे एकूण मूल्यांकन ९१२२०० कोटी रुपये आ हे. लोढा डेव्हलपर्स, प्रेस्टिज इस्टेट्स प्रोजेक्ट्स आणि गोदरेज प्रॉपर्टीज या विभागात आघाडीवर आहेत. २२ कंपन्यांसह हॉस्पिटॅलिटी क्षेत्र दुसऱ्या क्रमांकावर आहे आणि एकूण मूल्यांकन २७६३० ० कोटी रुपये आहे. या क्षेत्रातील इंडियन हॉटेल्स कंपनी आणि ओयो ही आघाडीची नावे आहेत. ऑफिस स्पेस तिसऱ्या क्रमांकावर आहेत ज्यात २१ कंपन्यांचे मूल्य ३२७७०० कोटी रुपये आहे. प्रमु ख खेळाडूं मध्ये (Main Players) डीएलएफ, बागमाने डेव्हलपर्स आणि सिग्नेचर ग्लोबल यांचा समावेश आहे. रिटेल आणि को-वर्किंग हे अनुक्रमे ८२२०० कोटी रुपये आणि १४६०० कोटी रुपये आहे. रिटेलचे नेतृत्व द फिनिक्स मिल्स, पॅसिफिक डेव्हलपमेंट कॉर्पोरेशन करते आणि को-वर्किंगचे नेतृत्व ऑफिस स्पेस सोल्युशन आणि स्मार्टवर्क्स करतात असे अहवालात पुढे नमूद केले गेले.
कार्यक्रमाच्या अंती प्रिया रुस्तोगी, लीडर (व्यवस्थापकीय संचालक), इंडिया आणि सबकॉन, एलडब्ल्यूटी, लिक्सिल आयएमईए यांनी प्रतिकिया देताना म्हटले,'देशातील सर्वात गति मान रिअल इस्टेट नेत्यांच्या कामगिरीचा उत्सव साजरा करताना हुरु न इंडियासोबत आमची भागीदारी असणे हे एक भाग्य आहे. २०२५ ग्रोहे-हुरुन इंडिया रिअल इस्टेट १५० हे प्रतिबिंबित करते की भारतातील रिअल इस्टेट क्षेत्र केवळ मूल्यातच विस्तारत नाही तर नेतृत्वात वाढत्या विविधतेसह, प्रादेशिकदृष्ट्या रुजलेल्या उद्योगांसह आणि राष्ट्रीय स्तरावर शाश्वतता आणि व्यावसायिकतेवर वाढत्या भरासह चारित्र्यात देखील विकसित होत आहे. ग्रोहे येथे आम्ही याकडे अशा विकासकांशी आमचे सहकार्य वाढवण्याची संधी म्हणून पाहतो जे केवळ मोठ्या प्रमाणात काम करत नाहीत तर दीर्घकालीन मूल्य निर्मितीवर देखील काम करत आहेत, महत्त्वाकांक्षा, लवचिकता आणि जबाबदारीच्या संतुलनाने भारताचे शहरी भविष्य घडवत आहेत.'
?si=DDQhbMNuG-khKpCp
