एआय १७१ चा अपघात इंजिन बिघाडामुळे नसून त्याला अनेक कारणे जबाबदार
नवी दिल्ली: विमान वाहतूक तज्ज्ञ आणि अनुभवी पायलट कॅप्टन स्टीव्ह यांनी विमान आपघाताचे दृश्यमान पुरावे आणि विमानाच्या वैशिष्ट्यांच्या पुनरावलोकनावरून हा अपघात कसा झाला असेल याचे काही विश्लेषण केलं आहे. त्यांनी असे सुचवले आहे की एअर इंडियाच्या फ्लाइट एआय१७१ चा अपघात थेट इंजिन बिघाडामुळे नसून, याला जबाबदार इतर काही कारणे देखील असावीत.
बोईंग ७७७ आणि बोईंग ७८७ दोन्ही विमाने उडवणारे कॅप्टन स्टीव्ह यांनी एका यूट्यूब व्हिडिओमध्ये म्हटले आहे की, "या विमानाच्या उड्डाण प्रक्रियेवर तीन प्रमुख सिद्धांत फिरतात." ते पुढे असे सांगतात की, " बोईंग ७८७ हे ७७७ पेक्षा अनेक बाबतीत अधिक सक्षम आहे आणि व्हिडिओमध्ये मला सर्वात आधी लक्षात आलेली एक गोष्ट म्हणजे विमानाचा पुढचा भाग गोलाकार होण्यापूर्वी सपाट दिसत होते." कॅप्टन स्टीव्ह पुढे म्हणाले की, "विमानाच्या फ्लॅप पोझिशनबद्दल , टेकऑफ दरम्यान लिफ्टवर परिणाम करणारे प्रमुख घटक हे व्यापक आणि अटकळ होती. त्यामुळे त्या अंतरावरून, फ्लॅप बाहेर आहेत की वर आहेत हे सांगणे अशक्य आहे." त्यांनी याबद्दल सविस्तर सांगताना हे स्पष्ट केले की, "बोईंग ७८७ मध्ये, ते एकूण वजनावर, अंदाजे फ्लॅप्स फाइव्हसह उड्डाण करतील, म्हणजे अग्रगण्य उपकरणे समोर तैनात असतात आणि फ्लॅप्स मागे पाच अंशांपर्यंत पसरले जातात." मात्र, अपघात झालेल्या व्हिडिओमधील विमानात फ्लॅप तैनातीचे कोणतेही चिन्ह दिसत नव्हते हे त्यांना गोंधळात टाकणारे वाटले.
अयोग्य फ्लॅप, लँडिंग गियर खाली असणे या गोष्टी जबाबदार
व्हिडिओमध्ये कैद झालेल्या घटनांचा क्रम पाहताना, त्यांच्या असे लक्षात आले की विमान सुरुवातीला सामान्य दिसत होते कारण त्याचे लँडिंग गियर अजूनही खाली होते, जे असामान्य आहे कारण गियर मागे घेणे सामान्यतः जमिनीपासून सुमारे 50 फूट उंचीवर होते. ते पुढे असे म्हणाले की, "आपण विमानाची दोन्ही इंजिन पाहू शकतो, आणि ते जोर निर्माण करत आहेत की नाही हे आपल्याला माहित नसले तरी, कोणतीही आग, किंवा ठिणगी येथे दिसत नाही जे विमान सामान्यपणे काम करत नसल्याचे संकेतदेखील देत नाही,"
पॉवर लॉसमुळे होऊ शकतो अपघात
ट्विन-इंजिन पॉवर लॉसच्या सिद्धांतावर बोलताना कॅप्टन स्टीव्ह म्हणाले, "मी स्पष्टपणे दावा करू शकतो की हा लिफ्ट लॉस होता. हे पॉवर लॉसमुळे झाले असावे, परंतु मुख्य सिद्धांत असा आहे की विमानाने लिफ्ट गमावली आणि उड्डाण करणे थांबवले. जर दोन्ही इंजिन निकामी झाले असतील तर ते पक्ष्यांच्या थव्यामुळे होऊ शकते, मात्र सदर व्हिडिओमध्ये पक्ष्यांचा असा थवा देखील दिसून येत नाही. इंजिनमधून ज्वाळा निघत नाही. अपघात होण्याची दुसरी शक्यता तपासली तर इंधन दूषित होण्याचे कारण देखील असू शकते. मात्र तसे देखील यात दिसून येत नाही. सर्व काही सुरळीत दिसत होते, म्हणून मला वाटत नाही की ही इंजिनची समस्या होती."
या घटनेमागील आणखी एक संभाव्य कारण स्पष्ट करताना कॅप्टन स्टीव्ह म्हणाले, "मला वाटते की आणखी एक सिद्धांत असा आहे की पायलटने सह-वैमानिकाला योग्य वेळी 'गियर अप' करण्यास सांगितले. मला वाटते सह-वैमानिकाने फ्लॅप हँडल पकडला आणि गियरऐवजी फ्लॅप्स वर केले. ज्यामुळे विमान उडायचे थांबले असावे, पंखांवरील लिफ्ट बंद पडली कारण त्या वेळी, फ्लॅप्स पूर्णपणे मागे घेण्यात आले होते. पंखांवरील तुम्ही निर्माण करत असलेली सर्व अतिरिक्त लिफ्ट यामुळे निघून जाते."
ते पुढे असे देखील नमूद करतात की, "तुम्ही आधीच हळू हळू पुढे जात असता, दरम्यान पॉवर खेचली जाते आणि सर्व बाजूंनी ढकलली जाते, आणि तरीही तुमच्याकडे ते मोठे लँडिंग गिअर्स आहेत जे सर्व प्रकारचे ड्रॅग निर्माण करू शकतात, क्रॅश होण्याची हे एक वाईट संयोजन आहे."
व्हिडिओमधील दृश्यांचा संदर्भ देत त्यांनी काही त्यांची निरीक्षण समोर मांडली आहेत, त्यांच्यामते "आपल्याला व्हिडिओत विमानाचा पुढचा भाग वर येऊ लागलं आहे हे दिसते. कारण विमान त्या पंखांवरून शक्य तितका स्वतःला उचलण्याचा प्रयत्न करत आहे. पण जर फ्लॅप्स वर येत असतील, तर ते पंखांवरून हवा जाण्यासाठी आणखी जास्त डोकं वर करणार आहे. नियंत्रण केंद्रावर असलेल्या पायलटसाठी ही एक गोंधळात टाकणारी अवस्था असू शकते. त्याचा हवेचा वेग कमी झाला तर तो उंची कमी करू लागतो. त्याला वाटते की गियर वर आला नाही. तसेच गियरच्या जागी फ्लॅप्स वर आले आहेत याची कल्पना त्याला नसते. कारण त्याला फक्त त्याच्या शेजारच्याच हालचाली दिसतात" असे स्टीव्ह यांनी स्पष्ट केले आहे.
कॅप्टन स्टीव्ह यांनी विमानाच्या अयोग्य उड्डाणाचे विश्लेषण करताना म्हटले, "मी याबद्दल पूर्णपणे चुकीचे असू शकतो, परंतु उड्डाणाच्या वैशिष्ट्यांमुळे, मला असे दिसते की विंगवरून कोणतीही लिफ्ट येत नव्हती. आणि जर त्यांच्याकडे योग्य फ्लॅप सेटिंग नसेल तरच असे होऊ शकते." ते पुढे म्हणाले की, " जर त्यांची फ्लॅप सेटिंग चुकीची असेल, तर माझ्या मते त्यांनी फ्लॅप न सोडता ते टेकऑफ रोल केले असेल, जे सहसा होऊ शकत नाही. कारण त्या वेळी अलार्म, बेल आणि हॉर्न सर्व काही वाजत असते." तूर्तास या घटनेची विमान वाहतूक सुरक्षा अधिकाऱ्यांकडून चौकशी सुरू आहे.
ब्लॅक बॉक्स आणि डीव्हीआर मधून उलगडणार अपघाताचे गूढ
विमान आपघाताचे गूढ उलगडण्यासाठी आणि शेवटच्या क्षणाला विमानात नेमके काय घडले याचे रेकॉर्डिंग हाती आले असून, ब्लॅक बॉक्स आणि डीव्हीआर या दोन महत्वपूर्ण गोष्टींद्वारे अपघाताचे मुख्य कारण समोर येण्याची शक्यता सर्वाधिक आहे. भारताच्या एअरक्राफ्ट अॅक्सीडेंट इनव्हेस्टिगेशन ब्युरो अर्थात एएआयबीने विमानाच्या अपघाताचे कारण शोधण्यासाठी तपास सुरू केला आहे. ब्लॅक बॉक्स आणि डीव्हीआर सापडल्यामुळे तपासाचे काम वेग घेण्याची शक्यता व्यक्त होत आहे. अपघाताचे कारण शोधण्यासाठी नागरी विमान वाहतूक मंत्रालयाने एएआयबीचे ४० जणांचे पथक नियुक्त केले आहे. या पथकाने त्यांचे काम सुरू केले आहे.
अहमदाबादहून लंडन गॅटविकला जाणाऱ्या AI 171 विमानाला गुरुवार १२ जून २०२५ रोजी दुपारी अपघात झाला. तब्बल १२ वर्षे जुने बोईंग ७८७-८ विमान अहमदाबादहून दुपारी १.३८ वाजता निघाले होते, त्यात २३० प्रवासी आणि १२ कर्मचारी होते. उड्डाणानंतर लगेचच विमान कोसळले. यातील २४२ प्रवाशांपैकी २४१ जणांचा मृत्यू झाला आहे. एकमेव वाचलेल्या व्यक्तीवर रुग्णालयात उपचार सुरू आहेत. प्रवाशांमध्ये १६९ भारतीय नागरिक, ५३ ब्रिटिश नागरिक, ७ पोर्तुगीज नागरिक आणि १ कॅनेडियन नागरिक आहे. वाचलेली व्यक्ती भारतीय वंशाची ब्रिटिश नागरिक आहे.