तुळस सौंदर्य नव्हे, तर आरोग्याची गुरुकिल्ली!

मुंबई : तुळस आपल्या घरात पूजेला वापरली जाणारी ही पवित्र वनस्पती केवळ धार्मिकदृष्ट्या नव्हे, तर आरोग्याच्या दृष्टीनेही अत्यंत उपयुक्त आहे. विशेषतः वजन नियंत्रण आणि पोटाची चरबी कमी करण्यासाठी तुळशीचा वापर सध्या अनेक तज्ज्ञ सुचवत आहेत.

आयुर्वेदात तुळशीला ‘औषधांची राणी’ मानले गेले आहे. ही वनस्पती चयापचय (metabolism) वाढवते, पचन सुधारते, तणाव कमी करते आणि शरीर डिटॉक्स करते. हे सर्व घटक वजन कमी करण्याच्या प्रक्रियेत महत्त्वाची भूमिका बजावतात.

तुळशीचा वजनावर नेमका काय परिणाम होतो?

तुळशीचे नियमित सेवन केल्याने शरीरातील लिपिड प्रोफाइल सुधारते, म्हणजेच रक्तातील वाईट कोलेस्टेरॉल कमी होते. यामुळे फॅट जमा होण्याची प्रक्रिया मंदावते. शिवाय, तुळशी रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रणात ठेवते, त्यामुळे अति खाण्याची सवय आटोक्यात राहते. तुळशी ही पोटाची चरबी कमी करत नसली तरी, तिच्या चयापचय वाढवणाऱ्या गुणधर्मांमुळे पोटाभोवती साठणारी चरबी कमी होण्यास नक्कीच मदत होते.

तुळशीचा आहारात समावेश करण्याचे सर्वोत्तम मार्ग

तुळशीचा चहा : दररोज सकाळी किंवा संध्याकाळी ८-१० ताजी तुळशीची पाने उकळून घेतलेला चहा प्या. हा चहा भूक कमी करतो, पचन सुधारतो आणि चयापचय क्रिया चालू ठेवतो.

तुळशीची कच्ची पान : रोज सकाळी ४-५ ताजी तुळशीची पाने चावून खाल्ल्यास अँटिऑक्सिडंट्स मिळतात. सूप, भाज्यांमध्येही ही पाने वापरता येतात.

तुळशीची पूरक (कॅप्सूल) : ज्या लोकांना ताजी पाने मिळत नाहीत किंवा वेळेअभावी वापर शक्य नाही, त्यांच्यासाठी बाजारात तुळशीच्या कॅप्सूल्सही उपलब्ध आहेत. मात्र, डॉक्टरांचा सल्ला घेऊनच त्यांचा वापर करावा.

काही दुष्परिणामांवर लक्ष ठेवा

• तुळशीचे अति प्रमाणात सेवन केल्याने काही लोकांना पोटदुखी, मळमळ, जुलाब होऊ शकतो.


• मधुमेही रुग्णांनी सावधगिरी बाळगावी, कारण तुळशी रक्तातील साखरेची पातळी खाली आणू शकते.


• गर्भवती महिलांनी तुळशी टाळावी, कारण ती गर्भाशयावर परिणाम करू शकते.


• थायरॉईड व प्रजनन समस्या असणाऱ्यांनीही डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.

तुळशीसोबत इतर नैसर्गिक पर्याय

मेथी, दालचिनी, जवस यांचा समावेश केल्यास वजन कमी करण्याचा प्रभाव अधिक होतो. तणाव कमी करण्यासाठी ध्यान, योगासने यांसोबत तुळशीचा वापर केल्यास चांगले परिणाम मिळतात.

वजन कमी करायचं असेल, तर तुळस हा एक सोपा, नैसर्गिक आणि प्रभावी पर्याय आहे. मात्र, त्याचा योग्य वापर आणि प्रमाण लक्षात घेणे गरजेचे आहे. चहा, कच्ची पाने किंवा पूरक स्वरूपात तुळशीचा समावेश करून तुम्ही तुमच्या आरोग्यदायी प्रवासाची चांगली सुरुवात करू शकता.