नवी दिल्ली : २०५० पर्यंत भारतातील लहान मुलांची संख्या ३५ कोटी होईल, मात्र त्यांचे भविष्य सुरक्षित करणे हवामान बदलामुळे गंभीर आव्हान ठरणार आहे, असे युनिसेफच्या ताज्या अहवालात नमूद करण्यात आले आहे.
सध्या भारतात ४४ कोटींहून अधिक लहान मुले आहेत, परंतु लोकसंख्या घट होऊन ही संख्या १० कोटींनी कमी होईल. अहवालानुसार, हवामान बदल, पर्यावरणीय संकटे आणि तंत्रज्ञानाचे बदल हे मुलांच्या जीवनावर मोठा परिणाम करतील. विशेषतः उष्णतेच्या लाटांमुळे २००० सालाच्या तुलनेत २०५० पर्यंत आठपट जास्त मुलांना याचा तडाखा बसण्याची शक्यता आहे.
हवामान बदलाजदचा परिणाम आणि आव्हाने
दी एनर्जी रिसर्च इन्स्टिट्यूटच्या (टीईआरआय) सुरुची भडवाल यांनी स्पष्ट केले की, हवामान बदलाचे प्रत्यक्ष आणि अप्रत्यक्ष परिणाम लहान मुलांच्या आरोग्य, शिक्षण आणि जीवनशैलीवर दीर्घकालीन परिणाम करतील. कमी उत्पन्न असलेल्या देशांमध्ये पर्यावरणीय संकटांशी लढण्यासाठी आवश्यक संसाधनांचा अभाव असल्याने मुलांना जास्त त्रास सहन करावा लागणार आहे.
प्रगत देशांतील आणि कमी उत्पन्न देशांतील तफावत
युनिसेफच्या अहवालात नमूद केले आहे की, उच्च उत्पन्न असलेल्या देशांमध्ये ९५% लोक इंटरनेटशी जोडलेले आहेत. तंत्रज्ञानाचा वापर करून हवामान संकटांची आगाऊ सूचना मिळणे शक्य आहे. मात्र, कमी उत्पन्न देशांमध्ये हे प्रमाण फक्त २६% आहे, त्यामुळे या देशांतील मुलांना अधिक धोक्यांचा सामना करावा लागेल.
भारतातील मुलांचे भविष्य आणि उपाययोजना
युनिसेफचे कार्तिक वर्मा आणि भारतातील प्रतिनिधी सिंथिया मॅककॅफ्रे यांनी सांगितले की, भारताने या बदलांना सामोरे जाण्यासाठी मुलांच्या संरक्षणासाठी योजनात्मक उपाययोजना राबवणे आवश्यक आहे. हवामानाशी निगडित धोके ओळखून, शिक्षण, आरोग्यसेवा आणि तंत्रज्ञानाचा उपयोग वाढवणे हेच भविष्यासाठी महत्त्वाचे ठरणार आहे.
निष्कर्ष
२०५० पर्यंत भारतातील लहान मुलांची संख्या कमी होणार असली तरी हवामान बदल, उष्णतेच्या लाटा आणि पर्यावरणीय संकटांमुळे त्यांचे भविष्य अनिश्चित होईल. आधुनिक तंत्रज्ञानाचा उपयोग आणि धोरणात्मक उपाय हे या संकटांवर मात करण्याचे प्रमुख साधन ठरतील, असे या अहवालात नमूद आहे.
