सेवाव्रती – शिबानी जोशी
यवतमाळमधल्या विशुद्ध विद्यालय या संघटनेच्या विवेकानंद विद्यालय, यवतमाळची स्थापना १९६२ मध्ये झाली. शाळेमध्ये ५ ते १०वी इयत्ता आहेत. शाळा सह-शैक्षणिक आहे. या शाळेत सेमी इंग्रजी शिक्षणाचे माध्यम असूनू, गणित, इंग्रजी. विज्ञान हे विषय इंग्रजीतून शिकवीले जातात. शिक्षणासाठी १४ वर्ग खोल्या आहेत. सर्व वर्गखोल्या चांगल्या स्थितीत आहेत. त्यात अशैक्षणिक उपक्रमांसाठी इतर २ खोल्या आहेत. शाळेमध्ये मुख्याध्यापक व शिक्षकांसाठी स्वतंत्र खोली आहे. शाळेला पक्की सीमा भिंत आहे. शाळेला विद्युत जोडणी आहे. शाळेतील पिण्याच्या पाण्याचा स्त्रोत नळाचे पाणी आहे आणि ते कार्यरत आहे. शाळेत मुलांचे १० शौचालय असून ती अतिशय स्वच्छ राखली जातात. मुलींची १० स्वतंत्र शौचालय आहेत.
शाळेच्या वाचनालयात ३८५६ पुस्तके आहेत. शाळेत मध्यान्ह भोजनही दिले जाते. राणी लक्ष्मीबाई विद्यालय १९५७ मध्ये मुलींसाठी सुरू झाले. शाळा शासनमान्य व शासन अनुदानित आहे. आज ६७ वर्षे ही शाळा सुरू असून शिक्षणाचा उत्तम दर्जा आजही राखला जातो. मुलींची शाळा म्हणून सुरुवातीला ही शाळा सुरू झाली. मात्र, शिक्षण हक्क कायद्यानुसार या शाळेचे रूपांतर सह- शैक्षणिक शाळेत करण्यात आले आहे. शाळा ५वी ते १०वी पर्यंतचे वर्ग चालवते.
शाळा मुला-मुलींसाठी खुली आहे. शाळा अत्यंत परवडणाऱ्या किमतीत विद्यार्थ्यांना दर्जेदार आणि मूल्यावर आधारित शिक्षण देते. सूचनांचे माध्यम सेमी-इंग्रजी आहे, म्हणजे विज्ञान आणि गणिताचे विषय इंग्रजीत शिकवले जातात. इतर विषय मराठीतून शिकवले जातात. अशा प्रकारे, विद्यार्थ्यांना त्यांच्या मातृभाषेत विषय सहज शिकता येतील याची खात्री केली जाते. त्याचवेळी, विज्ञान आणि गणित इंग्रजीमध्ये शिकल्याने विद्यार्थ्यांना त्यांच्या विज्ञान आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रातील उच्च शिक्षणात अडचणी येत नाहीत, अशा हेतून इथे शिक्षण दिले जातात. एखाद्या विषयातील कठीण विषयांमध्ये शिकणे सोपे व्हावे यासाठी शाळा त्यांच्या विद्यार्थ्यांना ई-लर्निंग सुविधा पुरवते. बहुतेक महत्त्वाचे हिंदू सण इथे साजरे केले जातात आणि हिंदू तत्त्वज्ञानातील विद्यार्थ्यांना मूल्य शिकवली जातात.
बाबाजी दाते कला आणि वाणिज्य महाविद्यालय हे यवतमाळ जिल्ह्यातील एक अग्रगण्य महाविद्यालय आहे. सध्या संस्थेचे वरिष्ठ महाविद्यालय वाणिज्य (बी.कॉम) आणि कला (बी.ए.) आणि वाणिज्य (एम.कॉम.), इतिहास (एमए) आणि मराठी (एमए)मधील पदव्युत्तर पदवी अभ्यासक्रम चालतात. हे वरिष्ठ महाविद्यालय संत गाडगे बाबा अमरावती विद्यापीठाशी संलग्न आहे. कनिष्ठ महाविद्यालय (११वी आणि १२वी) वाणिज्य (इंग्रजी आणि मराठी माध्यम) आणि कला (मराठी माध्यम) दोन्हीसाठी अभ्यासक्रम सुरू आहेत. महाविद्यालय उच्च माध्यमिक व्यावसायिक प्रशिक्षण अभ्यासक्रम देखील प्रदान करते. ज्यात विमा, देखभाल आणि इलेक्ट्रिकल डोमेस्टिक अप्लायन्सेस (एमआरइडीए),ऑटो अभियांत्रिकी तंत्रज्ञ अशांचा समावेश आहे. संस्थेत २,३०० हून अधिक विद्यार्थी शिक्षण घेत आहेत. महाविद्यालयात मुला-मुलींसाठी अभ्यास कक्ष, आधुनिक संगणक प्रयोगशाळा, व्यायामशाळा, खेळाचे मैदान आणि मुलींचे वसतिगृह असलेले उत्कृष्ट व सुसज्ज ग्रंथालय आहे. या महाविद्यालयातल्या अनेक विद्यार्थी आज मोठमोठ्या पदांवर कार्यरत आहेत. यवतमाळमधले अतिशय प्रतिष्ठेचे असे हे महाविद्यालय आहे. थोडक्यात केजी ते पीजीपर्यंत शिक्षण दाते यांनी स्थापन केलेल्या संस्थेमध्ये यवतमाळमधल्या विद्यार्थ्यांना शिक्षण मिळतं आणि एक चांगला नागरिक म्हणून हा विद्यार्थी बाहेर पडतो.