अर्थसल्ला – महेश मलुष्टे
चार्टर्ड अकाऊंटंट
तुम्ही तुमच्या गुंतवणुकीत वैविध्य आणण्याचा विचार करत असाल, तर विविध प्रकारचे म्युच्युअल फंड पर्याय आहेत, जे तुम्ही निवडू शकता. मालमत्ता वर्ग, गुंतवणुकीची उद्दिष्टे आणि जोखीम यांसारख्या विविध वैशिष्ट्यांवर आधारीत त्यांचे वर्गीकरण केले जाऊ शकते. आजच्या लेखात, विविध प्रकारचे म्युच्युअल फंड आणि ते देत असलेल्या फायद्यांबद्दल माहिती देणार आहे.
मालमत्ता वर्गावर आधारित :
- इक्विटी फंड : इक्विटी फंडामध्ये, गुंतवणूकदारांकडून जमा केलेले पैसे वेगवेगळ्या कंपन्यांच्या शेअर्स/स्टॉकमध्ये गुंतवले जातात. या फंडांशी संबंधित नफा आणि तोटा केवळ गुंतवलेले शेअर्स, शेअर बाजारात कसे कार्य करतात (किंमत-वाढ किंवा किंमत-घट) यावर अवलंबून असते. तसेच इक्विटी फंडांमध्ये ठरावीक कालावधीत लक्षणीय परतावा निर्माण करण्याची क्षमता आहे. तसेच संबंधित जोखीम देखील तुलनेने जास्त असते. जी व्यक्ती अधिक जोखीम उचलू शकतो व जास्त काळ मार्केटमध्ये पैसे गुंतवून ठेवू शकते. त्याने जास्त परताव्यासाठी सदर फंडात गुंतवणूक करणे अपेक्षित आहे.
- मनी मार्केट फंड : मनी मार्केट फंड प्रामुख्याने मनी मार्केट सिक्युरिटीज जसे की बाँड, टी-बिल, दिनांकित सिक्युरिटीज आणि ठेवींचे प्रमाणपत्र. यात पैसे गुंतवले जातात आणि त्या बदल्यात नियमित लाभांश वितरीत केला जातो. अल्प-मुदतीची योजना निवडणे (१३ महिन्यांपेक्षा जास्त नाही) अशा फंडांवरील गुंतवणुकीची जोखीम लक्षणीयरीत्या कमी करू शकते.
- कर्ज निधी (डेट फंड) : डेट फंड प्रामुख्याने फिक्स्ड-इन्कम सिक्युरिटीज जसे की बाँड, सिक्युरिटीज आणि ट्रेझरी बिल्समध्ये गुंतवणूक करतात. ते फिक्स्ड मॅच्युरिटी प्लॅन्स, गिल्ट फंड्स, लिक्विड फंड्स, शॉर्ट टर्म प्लॅन्स, लॉन्ग टर्म बाँड्स आणि मासिक इन्कम प्लॅन्स यांसारख्या निश्चित उत्पन्नाच्या साधनांमध्ये गुंतवणूक करतात. गुंतवणूक निश्चित व्याज दर आणि परिपक्वता तारखेसह येत असल्याने, कमीत कमी जोखमीसह नियमित उत्पन्न (व्याज आणि भांडवलाची वाढ) शोधत असलेल्या गुंतवणूकदारांसाठी हा एक उत्तम पर्याय असू शकतो.
- हायब्रीड फंड : हायब्रीड फंड हे बाँड्स आणि स्टॉक्सचे मिश्रण आहे, ज्यामुळे इक्विटी फंड आणि डेट फंडांमधील अंतर कमी होते. गुणोत्तर एकतर परिवर्तनीय किंवा निश्चित असू शकते. थोडक्यात दोन म्युच्युअल फंडांपैकी ६० टक्के मालमत्ता शेअर्समध्ये आणि बाकीची बाँड्समध्ये किंवा त्याउलट वाटप करून सर्वोत्कृष्ट फायदा घेते. कमी पण स्थिर उत्पन्न योजनांना चिकटून राहण्यापेक्षा ‘डेट प्लस रिटर्न्स’ फायद्यासाठी अधिक जोखीम घेऊ पाहणाऱ्या गुंतवणूकदारांसाठी हायब्रिड फंड योग्य आहेत.
गुंतवणुकीच्या उद्दिष्टांवर आधारित
- उत्पन्न निधी (इन्कम फंड) : इन्कम फंड हे डेट म्युच्युअल फंडांतील पैसे बाँड, ठेवींचे प्रमाणपत्र आणि सिक्युरिटीजच्या मिश्रणात वितरीत करतात. पोर्टफोलिओच्या पतपात्रतेशी तडजोड न करता, पोर्टफोलिओ दर चढ-उतारांशी जुळवून ठेवणाऱ्या कुशल फंड व्यवस्थापकांच्या नेतृत्वाखाली इन्कम फंडांनी ऐतिहासिकदृष्ट्या गुंतवणूकदारांना ठेवींपेक्षा चांगला परतावा मिळवून दिला आहे. २-३ वर्षांच्या दृष्टिकोनातून जोखीम-प्रतिरोधक गुंतवणूकदारांसाठी ते सर्वात योग्य आहेत.
- ग्रोथ फंड : ग्रोथ फंड सामान्यत: शेअर्स आणि ग्रोथ सेक्टरमध्ये लक्षणीय भाग वाटप करतात. ज्याच्याकडे वितरीत करण्यासाठी निष्क्रिय पैसा आहे किंवा ते योजनेबद्दल सकारात्मक आहेत, अशा गुंतवणूकदारांसाठी हा फंड योग्य आहे.
- लिक्विड फंड : इन्कम फंडाप्रमाणे, लिक्विड फंड देखील डेट फंड श्रेणीशी संबंधित असतात, कारण ते ९१ दिवसांच्या कालावधीसह कर्ज साधनांमध्ये आणि मनी मार्केटमध्ये गुंतवणूक करतात. लिक्विड फंडांना इतर डेट फंडांपेक्षा वेगळे करणारे वैशिष्ट्य म्हणजे निव्वळ मालमत्ता मूल्याची गणना करण्याचा मार्ग. तरल निधीची एनएव्ही ३६५ दिवसांसाठी (रविवारसह) मोजली जाते, तर इतरांसाठी फक्त व्यावसायिक दिवस मानले जातात.
- कर-बचत निधी : इक्विटी लिंक्ड सेव्हिंग स्कीम, गेल्या काही वर्षांत गुंतवणूकदारांच्या सर्व श्रेणींमध्ये वरच्या क्रमांकावर पोहोचली आहे. तुम्हाला कर वाचवण्याची परवानगी देताना, ते केवळ संपत्ती वाढवण्याचा लाभ देत नाहीत, तर ते केवळ तीन वर्षांच्या सर्वात कमी लॉक-इन कालावधीसह देखील येतात. प्रामुख्याने इक्विटी (आणि संबंधित उत्पादने) मध्ये गुंतवणूक केल्याने, ते १४-१६ टक्क्यांच्या श्रेणीमध्ये नॉन-टॅक्स रिटर्न उत्पन्न करण्यासाठी ओळखले जातात. हे फंड दीर्घकालीन गुंतवणूक क्षितिजासह पगारदार गुंतवणूकदारांसाठी सर्वात योग्य आहेत.
वरील तसेच इतरही प्रकारचे फंड बाजारात उपलब्ध आहेत जसे की भांडवल संरक्षण निधी, आक्रमक वाढ निधी, फिक्स्ड मॅच्युरिटी फंड, पेन्शन फंड, ओपन एंडेड फंड इत्यादी. त्यामुळे गुंतवणूकदाराने स्वतःची जोखीम उचलण्याची क्षमता व कालावधी याचा विचार करून तसेच ऑफरची सर्व कागदपत्रे वाचूनच गुंतवणूक करावी.