- अर्थसल्ला : महेश मलुष्टे, चार्टर्ड अकाऊंटंट
३ एप्रिल २०२३ च्या लेखात मी नवीन व जुन्या करप्रणालीबद्दल थोडक्यात माहिती दिली होती. त्यात नमूद केल्याप्रमाणे जुन्या करप्रणालीमध्ये धडा VI-A च्या अंतर्गत वजावटी उपलब्ध असतात त्यापैकी काही महत्त्वाच्या वजावटी आणि विशेषकरून नोकरदार वर्गासाठी उपलब्ध असलेल्या करमुक्त उत्पन्नाविषयी सविस्तर माहिती आज देणार आहे.
- घरभाडे भत्ता – भाड्याने निवासस्थान असलेल्या पगारदार व्यक्तीला घरभाडे भत्ता (एच.आर.ए.) चा लाभ मिळू शकतो. तुम्ही पुढीलपैकी किमान एच.आर.ए. सूट म्हणून दावा करू शकता. तुमच्या नियोक्त्याकडून (एम्प्लॉयरकडून) मिळालेला एकूण एचआरए , वास्तविक भाडे उणे मूळ वेतन +DA च्या १०% , इतर महानगरांसाठी ४०% पगार (मूलभूत पगार+DA) आणि काही ठरावीक महानगरांसाठी ५०% पगार (मूलभूत पगार+DA).
- रजा प्रवास भत्ता (एल.टी.ए) – आयकर कायद्यात पगारदार कर्मचाऱ्यांना एलटीए सूट देण्याची तरतूद आहे. त्यांना सुट्टीच्या वेळी झालेल्या प्रवास खर्चाची वजावट मिळू शकते. एलटीए केवळ देशांतर्गत प्रवास खर्च, मुक्त उत्पन्न म्हणून मिळू शकते, आंतरराष्ट्रीय प्रवासाचा खर्च मुक्त उत्पन्न म्हणून मिळत नाही. अशा प्रवासाची पद्धत रेल्वे, विमान प्रवास किंवा सार्वजनिक वाहतूक असणे आवश्यक आहे. चार कॅलेंडर वर्षांच्या ब्लॉकमध्ये केलेल्या फक्त दोन प्रवासांसाठी एलटीए सूट असते याची प्रत्येकाने नोंद घेणे आवश्यक आहे.
- मोबाइल आणि टेलिफोनचा खर्च – आयकर कायदा कर्मचाऱ्याला निवासस्थानी वापरल्या जाणाऱ्या मोबाइल आणि टेलिफोन खर्चाच्या करमुक्त प्रतिपूर्तीचा दावा करण्याची परवानगी देतो. एखादा कर्मचारी देय बिलाची वास्तविक रक्कम किंवा पगाराच्या पॅकेजमध्ये प्रदान केलेल्या रकमेपैकी जी रक्कम कमी असेल त्याच्या प्रतिपूर्तीचा दावा करू शकतो.
- पुस्तके आणि नियतकालिके – कर्मचाऱ्यांना पुस्तके, वर्तमानपत्रे, नियतकालिके, जर्नल्स इत्यादींचा खर्च येतो. आयकर कायदा कर्मचाऱ्याला झालेल्या खर्चाच्या करमुक्त प्रतिपूर्तीचा दावा करण्याची परवानगी देतो. कर्मचारी देय बिलाची वास्तविक रक्कम किंवा पगाराच्या पॅकेजमध्ये प्रदान केलेल्या रकमेपैकी जी रक्कम कमी असेल त्याच्या प्रतिपूर्तीचा दावा करू शकतो.
- फूड कूपन – तुमचा नियोक्ता तुम्हाला जेवणाचे कूपन देऊ शकतो जसे की सोडेक्सो. अशी फूड कूपन कर्मचाऱ्यांच्या हातात परक्विजिट म्हणून करपात्र असतात. तथापि, अशा जेवणाच्या कूपनवर प्रति जेवण ५० रुपयांपर्यंत करमुक्त आहे.
- मुलांचे भत्ते – तुमच्या पगाराचा भाग म्हणून नियोक्ता तुम्हाला तुमच्या मुलांसाठी शिक्षण भत्ता देऊ शकतो. नियोक्त्याकडून मुलांच्या शिक्षणासाठी मिळणारा असा भत्ता करमुक्त आहे. तथापि, कर्मचारी जास्तीत जास्त रु. १०० प्रति महिना सूट म्हणून किंवा रु. १२०० प्रतिवर्ष. कमाल २ मुलांसाठी सूट देण्यात आली आहे.
आयकरमधून वजावटी मिळवण्यासाठी कलम ८०सी हा सर्वात व्यापकपणे वापरला जाणारा पर्याय आहे. पुढीलपैकी कोणत्याही योजनेत केलेल्या गुंतवणूक, ह्या कलम ८०सीमधून वजावट म्हणून घेऊ शकतो, जीवन विमा प्रीमियम, इक्विटी लिंक्ड सेव्हिंग स्कीम, कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी, वार्षिकी/ पेन्शन योजन, गृहकर्जाचा परतावा, मुलांसाठी ट्यूशन फी, पी.पी.एफ. खात्यात योगदान, सुकन्या समृद्धी खाते, राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्र, ५ वर्षांकरिता मुदत ठेव, पोस्ट ऑफिसच्या मुदत ठेवी, राष्ट्रीय पेन्शन योजना इत्यादी. जास्तीत जास्त वजावट हि १.५० लाख इतकी मिळू शकते.
- वैद्यकीय खर्च आणि विमा प्रीमियम – स्वतः/कुटुंबासाठी भरलेल्या प्रीमियमसाठी रु. २५,०००, ज्येष्ठ नागरिक पालकांसाठी भरलेल्या प्रीमियमसाठी रु. ५०,००० याव्यतिरिक्त, ५,००० रुपयांपर्यंतच्या आरोग्य तपासणीस देखील अनुमती आहे आणि संपूर्ण मर्यादेत समाविष्ट आहे. ज्येष्ठ नागरिक (६० वर्षे किंवा त्याहून अधिक) किंवा ज्येष्ठ नागरिक पालकांसाठी जर ते कोणत्याही मेडिक्लेम पॉलिसी अंतर्गत समाविष्ट नसतील तर, करदाता जास्तीत जास्त रु. ५०,००० च्या कपातीचा दावा करू शकतो. जर तो ज्येष्ठ नागरिक असेल तर प्रीमियमची रक्कम आणि वैद्यकीय खर्चासह ५०,००० (६० वर्षे किंवा त्याहून अधिक). त्या व्यतिरिक्त जर त्याने त्याच्या ज्येष्ठ नागरिक पालकांची वैद्यकीय बिले भरली असतील तर तो रु. ५०,००० पर्यंत अतिरिक्त कपातीचा दावा करू शकतो.
तसेच कलम २४ अंतर्गत गृहकर्जावरील व्याजाची वजावट कमाल मर्याद २ लाख रुपये इतकी उपलब्ध आहे, कलम ८०इ अंतर्गत उच्च शिक्षणासाठी घेतलेल्या कर्जावरील व्याजाची वजावट घेता येते, कलम ८०जी अंतर्गत धर्मादाय संस्थांना दिलेल्या देणगीची वजावट करदात्याला घेता येते. अशा प्रकारे कलम ८०सी ते ८०यू अंतर्गत वजावटी करदात्याला उपलब्ध आहेत.