उदय पिंगळे
काही अग्रगण्य वृत्तपत्रांत पूर्वी डॉ. वसंत पटवर्धन या बँक ऑफ महाराष्ट्रच्या माजी अध्यक्षांचे शेअर बाजारासंबंधात लेख येत असत. त्यात ते नेहमी लाभ आणि लोभ यात एका मात्रेचा फरक आहे पण तो ओळखता यायला हवा असे म्हणत. आपले पोट भरलेले असताना पैसा माया आहे म्हणणे सोपे आहे. इथे प्रत्येक गोष्टीसाठी पैसे मोजावे लागतात हेच सत्य असल्याने अंथरूण पाहून पाय पसरावे ऐवजी आपले अंथरूण वाढवता कसे येईल याकडे लक्ष द्यावे. आपला जन्म कुठे होईल हे जरी आपल्या हातात नसले तरी योग्य मार्गाने आपल्याकडे असलेल्या पैशाचे नियोजन आपल्याला करता येणे शक्य आहे. असलेली संपत्ती जतन करणे, त्यात वाढ करता येणे आणि नसल्यास ती निर्माण करणे आवश्यक आहे. इथे एवढा विरोधाभास आहे की, आवश्यक रकमेच्या चारपट पैसा मिळवणाऱ्या कुटुंबाची जीवनपद्धती इतकी बदलली आहे की, त्याच्याकडे काहीच शिल्लक राहत नाही, तर परिस्थितीवर मात करणारी अल्प मासिक उत्पन्न मिळवणारी व्यक्ती निग्रहाने थोडी रक्कम बाजूला ठेवू शकते. यासाठी ज्ञान आणि व्यासंग याची आवड असणे जरुरीचे असून योग्य तेथे भीती तर आवश्यक तेथे धाडस बाळगावे लागेल. यात कुठेही थोडीशी चूक म्हणजे आर्थिक नुकसानच म्हणूनच –
अवास्तव परतावा देणाऱ्या योजनांवर विश्वास ठेवू नका. तोंडी अथवा लिखित आश्वासनांवर विसंबून शेअर, डिरिव्हेटिवसारखे धोकादायक व्यवहार करू नका. अशा आश्वासनांना काहीच अर्थ नाही. यातील धोका समजून घ्या.
आपली गुंतवणूक अशाच गोष्टीमध्ये असू द्या ज्यांची आपणास पूर्ण माहिती आहे. हे थोडं कठीण असलं तरी अशक्य नाही.
तुमच्या बँकेतील गुंतवणूक सल्लागारावर अजिबात विश्वास ठेवू नका, त्याच्या दृष्टीने तुम्ही त्यांचे बकरे असता. ते जरी तुम्हाला तुमची खूप काळजी असल्याचे दाखवत असले तरी सर्वसाधारणपणे त्यांना तुमच्या गुंतवणुकीमुळे, त्यांचा काय फायदा होईल? याचाच विचार ते करत असतात.
तुमचा मित्र किंवा नातेवाईक अधिक आस्थेने तुमची चौकशी करीत असेल, तर अधिक सावध राहा कारण कदाचित तो तुम्हाला एखाद्या योजनेत अडकवू शकतो. सेबीकडे नोंदणी न केलेल्या मध्यस्थामार्फत कोणतेही गुंतवणूक व्यवहार करू नका. रोख रक्कम देऊन कोणतेही गुंतवणूक व्यवहार करू नका. डिरिव्हेटिव व्यवहार हे सर्वसाधारण व्यवहारापेक्षा अत्यंत धोकादायक असून यामुळे आपले भांडवल पूर्ण नाहीसे होऊन थकबाकी निघू शकते. जी देण्याचे कायदेशीर बंधन गुंतवणूकदारावर आहे. स्वतःकडे कोणत्याही योजनांची एजन्सी नसलेले आणि स्वतंत्रपणे फी आकारून गुंतवणूक सल्ला देणाऱ्या व्यावसायिक गुंतवणूक सल्लागाराची मदत घ्या. पीएमएस, स्मॉल केस योजना यांचा गुंतवणूक योजना म्हणून विचार करता येईल. म्युच्युअल फंडांकडे तुमच्या गरजेनुसार विविध योजना आहेत.
स्थावर मालमत्तेत गुंतवणूक करताना ही गुंतवणूक भविष्यात पांढरा हत्तीतर ठरणार नाही ना? याचा विचार करा. सन २००७- २००८ नंतर अशी गुंतवणूक ही लाभदायक ठरण्याऐवजी खर्चिक ठरत आहे.
शेअरबाजार जुगार छे बुद्धीबळाचा डाव हे उपयुक्त पुस्तक रवींद्र देसाई यांनी लिहिले आहे. नितीन पोताडे यांनी डेटा अॅनालेसिसचा वापर करून डे ट्रेडिंग कशी करावी याची पद्धत शोधली असून ती प्रामुख्याने तांत्रिक विश्लेषणावर आधारित आहे. पण त्याचा उपयोग मध्यम व दीर्घकालीन गुंतवणूक करण्यास होऊ शकतो, त्याचा स्वतःचा Nitin Potade या नावाचा यूट्यूब चॅनल आहे. पंकज कोटालवार यांनी प्रामुख्याने प्राथमिक विश्लेषणाचा वापर करून स्विंग ट्रेड आणि दीर्घकालीन गुंतवणूक करण्याची स्वतःची पद्धती विकसित केली आहे. त्याचे संपत्तीचा पंकोमार्ग, उद्योगगाथा, ग गुंतवणुकीचा यांसारखी पुस्तक प्रसिद्ध केली आहेत. अनेक मार्गदर्शनपर लेख त्यांनी लििहले असून विविध समाजमाध्यमांतून पारदर्शकतेने माहिती दिली आहे. पुण्यातील सनदी लेखापाल अभिजित कोळपकर हे सी ए असून त्यांनी अर्थसाक्षर नावाचे पोर्टल तयार केले आहे. अर्थसाक्षर व्हा! हे पुस्तक लिहिले आहे. या सर्वांनी मराठी माणसांना उपकृत केले आहे. त्यांची पद्धत समजून घेऊन त्याचा वापर आपण करू शकू? त्यात काही त्रुटी वाटतात? आपण याहून वेगळी आणि स्वतःची पद्धत आपल्याला विकसित करू शकता? याचा विचार करता येईल?
खरंतर शेअरबाजार हे एकच असे क्षेत्र आहे जेथे स्पर्धा नाही. समूहाची मानसिकता हा याचा पाया असून अधिक लोक एका दिशेने एकवटून एकाच प्रकारचे काम केल्यास आपणास अपेक्षित निष्कर्ष मिळून सर्वांचा फायदा होऊ शकतो. अन्य व्यवसायात एकाच पद्धतीने अनेकांनी व्यवसाय केल्यास नफ्याची विभागणी होऊन त्यात घट होईल.
शेरबाजारातून काही न करता भरपूर पैसे मिळतील किंवा यापासून दूरच राहायला हवं असे टोकाचे विचार सोडून हा एक गुंतवणूक करण्याचा मार्ग आहे हे लक्षात असू द्या.
क्रेप्टोकरन्सीमध्ये गुंतवणूक करण्यापूर्वी यातील भावात होणारे तीव्र उतारचढाव, त्याला सध्यातरी कायदेशीररीत्या नसलेले पाठबळ हे मुद्दे लक्षात घ्या.
तुमच्या गुंतवणुकीतून अवास्तव (म्हणजे काय हेही तुम्हीच ठरवा) परतावा मिळत असल्यास त्याचा अवश्य लाभ करून घ्या. आभासी फायदा तोट्याला फारसा काही अर्थ नाही. या जगात फुकट काही मिळेल या भ्रमात राहू नका आपली मानसिकता बदला आणि योग्य तेथे पैसे मोजण्याची तयारी ठेवा. जगात फार थोडे लोक मोफत प्रामाणिक सल्ला देतात ज्यांची आठवण आपल्याला मात्र कुठे तरी अडकल्यावरच होते. त्यांच्याशी मागाहून चर्चा करण्यापेक्षा गुंतवणूक करण्यापूर्वी चर्चा करा. भक्ष आणि भक्षकांनी भरलेल्या या जगात स्वतःहून कुणाला फसवू नका आणि कुणाकडून फसू नका.